O pierwszeństwie interpretacji przed ontologią. Przyczynek do krytyki realizmu w filozofii nauk społecznych
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEO pierwszeństwie interpretacji przed ontologią. Przyczynek do krytyki realizmu w filozofii nauk społecznych
Data publikacji: 2019
Teoria Polityki, 2019, Nr 3/2019, s. 123 - 145
https://doi.org/10.4467/25440845TP.19.006.10289Autorzy
O pierwszeństwie interpretacji przed ontologią. Przyczynek do krytyki realizmu w filozofii nauk społecznych
Artykuł konfrontuje ze sobą stanowisko realistyczne i interpretacjonistyczne w filozofii nauk społecznych. Autor stawia tezę o pierwszeństwie interpretacji przed realistycznie pojmowaną ontologią, którą to tezę należy rozumieć na trzy sposoby. Po pierwsze, o tym, czym jest nauka (w tym nauki przyrodnicze), dowiadujemy się, interpretując praktyki badawcze podejmowane przez kulturowo usytuowane wspólnoty badania, nie zaś stawiając metafizyczne pytania o naturę rzeczywistości. Po drugie, w perspektywie interpretacjonizmu ogólny obraz rzeczywistości społecznej (i politycznej) jest pochodną zwycięstwa jednej ze stron w sporze interpretacyjnym między różnymi tradycjami ideologicznymi. Po trzecie wreszcie, proces badawczy w naukach społecznych nie jest zdeterminowany przyjętymi z góry założeniami o charakterze ontologicznym. Z tego względu zdaniem interpretacjonistów lepiej jest myśleć o badaniach społecznych, posługując się Gadamerowską metaforą koła hermeneutycznego lub pragmatyczną metaforą rozwiazywania problemów.
On the Priority of Interpretation over Ontology. A Contribution to the Critique of Realism in the Philosophy of Social Sciences
Abstract: The article is devoted to the critical discussion of realism and interpretative approach in the philosophy of social sciences. The thesis of the paper states that interpretation is prior to realist ontology in three ways. First, to understand science (including natural sciences) we need to interpret culturally specific practices of various communities of inquiry rather than pursue general metaphysical questions about the nature of reality. Second, from an interpretative perspective general image of social and political reality is seen as an outcome of interpretative struggle between various ideological traditions. Finally, according to interpretative approach research practice in social and political disciplines is not predetermined by prior ontological assumptions. Due to this fundamental openness of social inquiry it is better to interpret it in terms of Gadamerian metaphor of hermeneutic circle or pragmatic metaphor of problem-solving.
Beckert, J. (2016). Imagined Futures Fictional Expectations and Capitalist Dynamics. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Benton, T., Craib, I. (2003). Filozofia nauk społecznych. Od pozytywizmu do postmodernizmu, przeł. L. Rasiński. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
Bernstein, R. (1983). Beyond Objectivism and Relativism: Science, Hermeneutics and Praxis. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Bernstein, R. (2015). Odnowa teorii społecznej i politycznej, przeł. J. Grzymski, M. Kassner, A. Orzechowski. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Bevir, M., Rhodes, R.A.W. (2016). „Interpretive Political Science: Mapping the Field”. W:M. Bevir, R.A.W. Rhodes (eds.). Routledge Handbook of Interpretive Political Science. London–New York: Routledge.
Bhaskar R., Laclau, E. (1998). „Discourse Theory vs Critical Realism”. Alethia, 1 (2), s. 9–4.
Bińczyk, E. (2013). „Problem sceptycyzmu wobec zmiany klimatycznej a postkonstruktywizm”. Przegląd Kulturoznawczy, 1, s. 48–66.
Blakely, J. (2016). Alasdair MacIntyre, Charles Taylor and the Demise of Naturalism: Reunifying Political Theory and Social Science. Notre Dame: Notre Dame University Press.
Blyth, M. (2006). „Instytucje i idee”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 295–314.
Cartwright, N. (1989). „Capacities and Abstractions”. W: Ph. Kitcher, W.C. Salmon (eds.). Scientific Explanation. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 349–356.
Cartwright, N. (2009). „If No Capacities, Than No Credible Worlds. But Can Model Reveal Capacities?”. Erkenntnis, 70 (1), s. 45–58.
Elster, J. (1989). Nuts and Bolts for the Social Sciences. Cambridge: Cambridge University Press.
Fine, A. (1984). „Natural Ontological Attitude”. W: J. Leplin (ed.). Scientific Realism. Berkeley, CA: University of California Press, s. 83–107.
Fine, A. (1991). „Piecemeal Realism”. Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 61 (1/2), s. 79–96.
Fine, A. (1996). „Science Made Up: Constructivist Sociology of Scientific Knowledge”. W:P. Gallison, D. Stump (eds.). The Disunity of Science: Boundaries, Context and Power. Stanford: Stanford University Press, s. 231–254.
Fine, A. (1998). „Scientific Realism and Antirealism”. W: E. Craig (ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. 8. London–New York: Routledge, s. 580–584.
Fine, A. (2001). „The Scientific Image Twenty Years Later”. Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 106 (1–2), s. 107–122.
Fish, S. (2002). Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, przeł. K. Abriszewski [et al.]. Kraków: Universitas.
Friedman, M. (2008). „The Methodology of Positive Economics”. W: D.M. Hausman (ed.).The Philosophy of Economics: An Anthology. Cambridge: Cambridge University Press, s. 145–178.
Gadamer, H.-G. (2007). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. i wstępem opatrzył B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grzymski, J. (2016). Powrót do Europy – polski dyskurs. Wyznaczanie perspektywy krytycznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
Hacking, I. (1982). „Experimentation and Scientific Realism”. Philosophical Topics, 13 (1), s. 71–87.
Harding, S.G. (1976). „Introduction”. W: S.G. Harding (ed.). Can Theories Be Refuted? Essays on the Duhem-Quine Thesis. Dordrecht–Boston: D. Riedel Publishing Company, s. ix–xxi.
Hardt, Ł. (2016). „Modele w ekonomii”. W: M. Gorazda, Ł. Kwarciński (red.). Metaekonomia. Zagadnienia z filozofii ekonomii. Kraków: Copernicus Center Press, s. 223–251.
Hay, C. (2006). „Political Ontology”. W: R. Goodin, Ch. Tilly (eds.). The Oxford Handbook of Contextual Political Analysis. Oxford: Oxford University Press, s. 78–96.
Hesse, M. (1980). Revolutions and Reconstructions in the Philosophy of Science. Bloomington–London: Indiana University Press.
Hollis, M. (2003). „Philosophy of Social Science”. W: N. Bunnin, E.P. Tsui-James (eds.). The Blackwell Companion to Philosophy. Second Edition. Malden–Oxford: Blackwell Publishing, s. 375–403.
Kmita, J. (1985). „Epistemologia w oczach kulturoznawcy”. Studia Filozoficzne, 4, s. 17–36.
Kmita, J. (2007). „Radykalne odwrócenie perspektywy Locke’a”. W: J. Kmita. Konieczne serio ironisty. O przekształcaniu problemów filozoficznych w kulturoznawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 7–38.
Kotowski, M. (2018). „Quo vadis, realisme? O obecnym stanie sporu o realizm naukowy”. Filozofia Nauki, 26, s. 151–164.
Krauz-Mozer, B. (2005). Teorie polityki: założenia metodologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Laclau, E., Mouffe, Ch. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, przeł. S. Królak, wstęp S. Sierakowski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Lawson, T. (2006). „The Nature of Heterodox Economics”. Cambridge Journal of Economics, 30, s. 483–505.
Lindblom, Ch.E., Cohen, D.K. (1979). Usable Knowledge: Social Science and Social Problem Solving. New Haven–London: Yale University Press.
Lukes, S. (1978). „The Underdetermination of Theory by Data”. Proceedings of Aristotelian Society. Supplementary Volumes, 52, s. 92–107.
MacIntyre, A. (1984). Against the Self Images of the Age: Essays on Ideology and Philosophy. Notre Dame: University of Notre Dame Press
MacIntyre, A. (2007). Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, przekł. zbiorowy. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Mäki, U. (2001a). „Economic Ontology: Why? What? How?”. W: The Economic World View: Studies in the Ontology of Economics. Cambridge: Cambridge University Press, s. 3–15.
Mäki, U. (2001b). „The Way World Works (WWW): Towards Ontology of Theory Choice?”. W: The Economic World View: Studies in the Ontology of Economics. Cambridge: Cambridge University Press, s. 369–389.
Marsh, D., Furlong, P. (2016). „Skóra, a nie sweter: ontologia i epistemologia w politologii”.W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 17–40.
Outhwaite, W. (1987). New Philosophies of Social Science: Realism, Hermeneutics, and Critical Theory. London: Macmillan Education Ltd.
Scheuer, B. (2016). „Konstruktywizm w ekonomii”. W: M. Gorazda, Ł. Kwarciński (red.). Metaekonomia. Zagadnienia z filozofii ekonomii. Kraków: Copernicus Center Press, s. 69–105.
Szahaj, A. (1993). „Jerzy Kmita: między modernizmem a postmodernizmem”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filozofia XV, s. 75–84.
Taylor, Ch. (1985). „Neutrality in Political Science”. W: Ch. Taylor. Philosophy of the Social Sciences. Collected Papers vol. 2. Cambridge: Cambridge University Press, s. 58–90.
Wróblewski, M. (2016). Hegemonia i władza. Filozofia polityczna Antonio Gramsciego i jej współczesne kontynuacje. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Zybertowicz, A. (1995). Przemoc i poznanie: studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Informacje: Teoria Polityki, 2019, Nr 3/2019, s. 123 - 145
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
O pierwszeństwie interpretacji przed ontologią. Przyczynek do krytyki realizmu w filozofii nauk społecznych
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska
Publikacja: 2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1285
Liczba pobrań: 1549