(Un)deliberate ignorance. Dyskretny urok i adaptacyjne funkcje niewiedzy
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTE(Un)deliberate ignorance. Dyskretny urok i adaptacyjne funkcje niewiedzy
Data publikacji: 29.06.2023
Sztuka Leczenia, Tom 38 (2023), Tom 38, Numer 1, s. 25 - 34
https://doi.org/10.4467/18982026SZL.23.003.17917Autorzy
(Un)deliberate ignorance. Dyskretny urok i adaptacyjne funkcje niewiedzy
(Un)deliberate ignorance. Discreet charm and adaptive functions of motivated ignorance
First, the author cites several definitions of wilful ignorance and analyzes the concept in relation to related terms such as “voluntary blindness”, “information avoidance” and “negative knowledge”. Then he presents the six groups of motives distinguished by Engel and Hartwig, provoking the occurrence of the phenomenon of deliberate ignorance. The author proposes to reduce this division to three more general motives, i.e. emotional, pragmatic and moral category, and characterizes their specificity. Referring to psychoanalytic tradition and the role attributed by the modern experimental psychology to unconscious processes, he notes that not every type of motivated ignorance is preceded by a “deliberate”, conscious decision. Many manifestations of ignorance are spontaneous (but not accidental) products of the activity of unconscious processes. More or less “deliberate” ignorance is a frequent reason for potential patients to avoid or delay medical examination. The practical problem is how to counteract this unfavorable tendency.
Streszczenie
Na wstępie autor przytacza kilka definicji rozmyślnej niewiedzy i analizuje to pojęcie w relacji do terminów pokrewnych, takich jak „dobrowolna ślepota”, „unikanie informacji” oraz „wiedza negatywna”. Następnie przedstawia wyróżnione przez Engela i Hartwiga sześć grup motywów, prowokujących wystąpienie zjawiska rozmyślnej niewiedzy. Autor proponuje zredukowanie tego podziału do trzech ogólniejszych motywów, tj. emocjonalnych, pragmatycznych i moralnych, charakteryzując ich specyfikę. Nawiązując do tradycji psychoanalitycznej i roli przypisywanej przez współczesną psychologię eksperymentalną procesom nieświadomym, podkreśla, że nie każdy rodzaj umotywowanej niewiedzy poprzedza „rozmyślna”, świadoma decyzja. Wiele przejawów niewiedzy to spontaniczny (lecz nieprzypadkowy) produkt aktywności procesów nieświadomych. Mniej lub bardziej „rozmyślna” niewiedza jest częstym powodem unikania lub opóźniania badań medycznych przez potencjalnych pacjentów. Problemem praktycznym jest to, w jaki sposób przeciwdziałać tej niekorzystnej tendencji.
Anderson H., Goolishian H. (1992). The client is the expert: A not-knowing approach to therapy. W: S. McNamee, K.J. Gergen (red.), Therapy as Social Construction. London, Newbury Park, New Delhi: Sage Publications, 25–39.
Arystoteles (1983). Metafizyka. Warszawa: PWN.
Bruner J.S., Postman L. (1947). Emotional selectivity in perception and reaction. Journal of Personality, 16, 69–77.
Bucci W.S. (2010). The uncertainty principle in the psychoanalytic process. W: J. Petrucelli (red.), Knowing, Not-Knowing and Sort-of-Knowing. Psychoanalysis and the Experience of Uncertainty. London: Routledge, 2003–2014.
Drath W., Barbaro B. de (red.) (2022). Psychoterapia między wiedzeniem a niewiedzeniem. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Freud Z. (1987). Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne. Warszawa: PWN.
Gartmeier M., Gruber H., Heid H. (2008). Tracing error-related knowledge in interview data: negative knowledge in elder care nursing, Educational Gerontology, 36(9), 733–752.
Gartmeier M., Papadakis Ch., Straser J. (2017). The negative knowledge of educational counselors: forms, expertise-related differences, contextualization, and embeddedness in episodes. The European Journal of Counselling Psychology, 6(1), 25–40.
Gigerenzer G. (2017). Deliberate ignorance. W: J. Brockman (red.), What Scientific Term or Concept Ought to Be Widely Known?, https://www.edge.org/response-detail/27084.
Gigerenzer G., Garcia-Retamero R. (2017). Cassandra’s regret: The psychology of not wanting to know. Psychological Review, 124(2), 179–196, https://doi.org/10.1037/rev0000055.
Gross J. (1998). The emerging field of emotion regulation. An integrative view. Review of General Psychology, 2, 1–29.
Gross J. (1999). Emotion regulation: Past, present, future. Cognition and Emotion, 13, 551–573.
Heffernan M. (2011).Willful Blindness: Why We Ignore the Obvious at Our Peril. New York: Bloomsbury.
Hertwig R., Engel Ch. (2016). Homo ignorans. Deliberately choosing not to know. Perspectives on Psychological Science, 11(3), 359–372.
Kodeks karny. Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp (dostęp: 10.01.2023).
Krueger J.I., Hahn U., Ellerbrock D., Gachter S., Hertwig R., Kornhauser L.A., Leuker Ch., Szech N., Waldman M.R. (2021). Normative implications of deliberate ignorance. W: R. Hertwig, C. Engel (red.). Deliberate Ignorance: Choosing Not to Know. Cambridge, MA: MIT Press, 241–271.
Kubacka-Jasiecka D. (2004). Nie widzę, nie słyszę i milczę… O psychologii świadków przemocy. W: P. Piotrowski (red.), Przemoc i marginalizacja. Patologie społecznego dyskursu. Kraków: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 183–221.
Mudyń K. (1997). O granicach poznania. Między wiedzą, niewiedzą i antywiedzą. Kraków: Wydawnictwo „Impuls”.
Mudyń K. (2016). Dzisiaj odpowiedź, za miesiąc pytanie. Idea wiedzy negatywnej a miejsce pytań w kształceniu akademickim. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, 69, 17–33, http://journals.pan.pl/dlibra/publication/117403/edition/102079/content (dostęp: 10.01.2023).
Mudyń K. (2017). What would we know and what we prefer not to know. An contribution to evaluation of knowledge and ignorance. Sztuka Leczenia, 31 (1), 23–31.
Mudyń K., Gorniak L. (1995). From Knowledge and Anti-Knowledge to Negative Knowledge. W: W. Gasparski, T. Airaksinen (red.), Science in Society. Warszawa: Wyd. IFiS PAN, 151–159.
Quaid K.M., Morris M. (1993). Reluctance to undergo predictive testing: The case of Huntington disease. American Journal of Medical Genetics, 45, 404–410.
Sweeny K. et al. (2010). Information avoidance: Who, what, when, and why. Review of General Psychology, 14(4), 340–350.
Yaniv I., Benador D., Sagi M. (2004). On not wanting to know and not wanting to inform others: choices regarding predictive genetic testing. Risk Decision and Policy, 9, 317–336.
Informacje: Sztuka Leczenia, Tom 38 (2023), Tom 38, Numer 1, s. 25 - 34
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
(Un)deliberate ignorance. Dyskretny urok i adaptacyjne funkcje niewiedzy
(Un)deliberate ignorance. Discreet charm and adaptive functions of motivated ignorance
Uniwersytet Rzeszowski
Publikacja: 29.06.2023
Otrzymano: 18.01.2023
Zaakceptowano: 13.01.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 450
Liczba pobrań: 367