Adam Karaś, fotoreporter krakowskiej niepodległości

Andrzej Rybicki

Tytuły

Abstrakt

Adam Karaś – Photographer of Krakow’s Independence

Adam Karaś (1896–1986), photographer from Krakow, was owner of a photography studio at Szewska St., which was very popular among the residents of Krakow. He was also a documentalist of Krakow. In October 1918 he documented Krakow regaining its independence. He preserved the events at the Guardhouse on glass plates; the symbolic moment of the power takeover by the Polish administration and the first act of the newly reborn Polish Army. The first photos he published in the press appeared in “Nowości Ilustrowane”, a periodical which was very well-known for its discerning taste in photography.

Negative plates and photographs of Adam Karaś made it to the Walery Rzewuski Museum of the History of Photography. Upon their conservation and preparation, they were published in a number of periodicals, shown at scientific conferences and in various exhibitions. The photographs of Adam Karaś of 1918 are exceptionally suited for such activities.

Some of the photographs of Adam Karaś have become iconic; they illustrate anniversary editions, scientific studies of the events of 1918. The author of the presentation will also present the first media publications of Adam Karaś’s photos of the events of 31 October in Krakow. A critical analysis of these images will allow for a different perspective on the iconic images of 31 October 1918 and the following days in Krakow.

Adam Karaś (1896–1986), photographer from Krakow, was owner of a photography studio at Szewska St., which was very popular among the residents of Krakow. He was also a documentalist of Krakow. In October 1918 he documented Krakow regaining its independence. He preserved the events at the Guardhouse on glass plates; the symbolic moment of the power takeover by the Polish administration and the first act of the newly reborn Polish Army. The first photos he published in the press appeared in “Nowości Ilustrowane”, a periodical which was very well-known for its discerning taste in photography.

Negative plates and photographs of Adam Karaś made it to the Walery Rzewuski Museum of the History of Photography. Upon their conservation and preparation, they were published in a number of periodicals, shown at scientific conferences and in various exhibitions. The photographs of Adam Karaś of 1918 are exceptionally suited for such activities.

Some of the photographs of Adam Karaś have become iconic; they illustrate anniversary editions, scientific studies of the events of 1918. The author of the presentation will also present the first media publications of Adam Karaś’s photos of the events of 31 October in Krakow. A critical analysis of these images will allow for a different perspective on the iconic images of 31 October 1918 and the following days in Krakow.

Słowa kluczowe

fotoreportaż, fotomontaż, Adam Karaś, „Nowości Ilustrowane’’, kadr, atelier fotograficzne, odwach, niepodległość / photo reportage, photomontage, frame, photographic studio, guardroom, independence

photo reportage, photomontage, Adam Karaś, „Nowości Ilustrowane’’, frame, photographic studio, guardroom, independence

Bibliografia

Bogunia-Paczyński A., Gdy Kraków kruszył pęta…, „Kraków” 1988, nr 3.

Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918–1928, wyd. i nakład Ilustrowanego Kuryera Codziennego, Kraków–Warszawa 1933.

1918 Odzyskanie Niepodległości, red. D. Fedor, Karta, Warszawa 2008.

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000.

Harwood S., Technologie fotograficzne z XIX i początku XX wieku – wprowadzenie do zagadnienia, „Archeion” 2006, t. CVIII.

Hendrykowska M., Historia polskiego filmu dokumentalnego (1896–1944), Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2015.

Hope K., Gelatine silver print, [w:] Encyclopaedia of nineteenthcentury photography, red. J. Han- Navy, New York 2008.

Karaś H., Przyczynki do życiorysu Adama Karasia, maszynopis w zbiorach Biblioteki Muzeum Historii Fotografii, Kraków 1988.

Kozioł A., Fotoratury Adama Karasia, „Dziennik Polski”, 15 grudnia 2015, https://dziennikpolski24. pl/fotoratury-pana-karasia/ar/9193292 [dostęp od 29 X 2018].

Kraków, fotografia z dawnych lat, j. Purchla wstęp, M. Skrejko wprow. i podpisy, Bosz, Olszanica 2006.

Krzanicki M., Nie tylko propaganda. Fotografia wojenna w Austro-Węgrzech, Rosji i Niemczech w okresie I wojny światowej, [w:] Andrzej Rybicki, Legionowe Kadry, Muzeum Historii Foto- grafii, Kraków 2014.

Kudłacz K., Miskowiec M., Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych, Muzeum Historii Fotografii, Kraków 2008.

L`Ecottais E. de, Man Ray Creator of Surrealist photography, [w:] Man Ray 1890–1976, red. M. Heiting, Taschen, Köln, London, New York, Paris, Tokyo, 2000.

Łojek J., Myśliński J., Władyka W., Dzieje prasy polskiej, Interpress, Warszawa 1988.

Neuman Jan Alojzy (1902–1941), foto – info.pl, https://web.archive.org/web/20180114025750/ http:// foto-info.pl/fotografia-w-polsce-czytelnia-172/405-neuman-jan-alojzy-1902-1941.html [dostęp od 2018 XII 21].

Nowak J.T., Wieża wolności 1918. W 90. rocznicę wyzwolenia Krakowa, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2008.

„Nowości Ilustrowane”, 1918, nr 16.

Opinie w zbiorach Adama Karasia, Archiwum Zakładowe Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, 1988.

Petryna T., Opinia o zabytkach Pracowni Fotograficznej Braci Karaś w Krakowie przy ul. Szewskiej 12. Maszynopis w zbiorach Archiwum Zakładowego Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, 1988.

Piekarczyk J., Powrót KrólaDucha, „Przekrój”, 1989, nr 21.

Piekarczyk J., Dokument polskiego losu, [w:] M. Klimecki, W. Klimczak, Legiony Polskie 1914–1918, MON, Warszawa 1990.

Piekarczyk J., Adam Karaś, Alchemik fotografii, „Przekrój”, 1995, nr 20.

Polska Pobudka na Odwachu, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, 1918, nr 209.

Potwierdzenie „Aktu Darowizny” wydane przez Muzeum Historii Fotografii w dn. 4. kwietnia 1988, maszynopis w Archiwum Zakładowym Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.

Rosenblum N., Historia fotografii światowej, Baturo Grafis Projekt, Bielsko Biała 2005.

Rybicki A., Jan Bułhak mistrz krajobrazu w Krakowie, „Foto’’, nr 1/1995.

Rybicki A., Józef Piłsudski na fotografiach ze zbioru MHF. Katalog zbiorów, Muzeum Historii Fotografii, Kraków 2005.

Rybicki A., Fotografia wojskowa i wojenna w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego. Katalog Zbiorów, Muzeum Historii Fotografii, Kraków 2008.

Rybicki A., Dekompozycja kadru, wystawa Niepodległość sfotografowana obraz kilku planów, [w:] Obraz czy wizja świata – fotografia w przestrzeni kulturowej, Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Warszawa 2018.

Skrejko M., Lista fotografów zrzeszonych w Cechu Fotografów Krakowskich, komputeropis w zbiorach Biblioteki Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie.

Sobota A., Lwowskie środowisko fotograficzne w okresie międzywojennym, [w:] Dawna fotografia lwowska 1839–1939, red. A. Żakowicz, Centrum Europy, Lwów 2004.

Święch Z., Wszystko przeminie, zostanie fotografia, „Kraków”, nr 4 (1986).

Włodek R., 100 lat Marzenia. Historia kina w Tarnowie, Tarnowskie Centrum Kultury, Tarnów 2013.

Wyszyński Z., Filmowy Kraków 1896–1971, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.

Żakowicz A. i współpracownicy, Fotografia galicyjska do 1918, fotografowie Galicji, Tatr oraz Księstwa Cieszyńskiego, Centrum Europy, Częstochowa, Katowice, Lwów, 2008.

Informacje

Informacje: Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne, 2019, Tom XXVIII, s. 155 - 165

DOI: https://doi.org/10.4467/2543733XSSB.19.013.11412

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Adam Karaś, fotoreporter krakowskiej niepodległości

Angielski:

Adam Karaś – Photographer of Krakow’s Independence

Autorzy

Andrzej Rybicki

Publikacja: 2019

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Andrzej Rybicki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1892

Liczba pobrań: 1398

<p> Adam Karaś, fotoreporter krakowskiej niepodległości</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy