FAQ

Trzy autobusy. O niewidzialnej w studiach migracyjnych ucieczce Ukraińców z Polski w latach 80. XX w. i dlaczego nie są „polskimi migrantami”

Data publikacji: 07.08.2020

Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2020 (XLVI), Nr 2 (176), s. 31 - 52

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.20.010.12326

Autorzy

Patrycja Trzeszczyńska
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0002-5430-243X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Trzy autobusy. O niewidzialnej w studiach migracyjnych ucieczce Ukraińców z Polski w latach 80. XX w. i dlaczego nie są „polskimi migrantami”

Abstrakt

Three Buses: The Escape of the Ukrainians from Poland in the 1980s, its Invisibility in Migration Studies and why they are not “Polish migrants”

The aim of the text is to reflect on the absence in Polish migration studies of research on the emigration of members of national / ethnic minorities from Poland in the 1980s, on the example of Ukrainians. The author presents the causes and course of emigration of Polish citizens of Ukrainian nationality in the last decade of the Polish People’s Republic, highlighting the consequences of this migration for the Ukrainian diaspora in Canada, the Ukrainian national minority in Poland and for the migrants themselves. The author undertakes a discussion with literature which defines Polish emigrants of the 1980s to Canada and Western Europe as “Polish emigrants”, pointing out the differences between migration motivations and adaptation strategies of Polish and Ukrainian migrants in the 1980s. The article also discusses the attitudes of Ukrainian emigrants towards the country of origin, the impact of their minority condition in the People’s Republic of Poland on their new identity in their host country as well as lifestyle choices.
 
Keywords: minority migrations, Ukrainians, Canada, Polish migrants 
 

Strzeszczenie

Celem tekstu jest namysł nad nieobecnością zagadnienia migracji członków mniejszości narodowych/etnicznych w polskich studiach migracyjnych dotyczących wyjazdów z Polski w latach 80. XX wieku na przykładzie Ukraińców. Autorka prezentuje przyczyny i przebieg emigracji obywateli polskich narodowości ukraińskiej w ostatniej dekadzie PRL, wskazuje na konsekwencje tej migracji dla diaspory ukraińskiej w Kanadzie, ukraińskiej mniejszości narodowej w Polsce oraz dla samych migrantów. Podejmuje dyskusję z literaturą, która określa emigrantów z Polski z lat 80. XX w. do Kanady i Europy Zachodniej jako „polskich emigrantów” zasilających Polonię, wskazując na różnice między motywacjami migracyjnymi i strategiami adaptacyjnymi polskich i ukraińskich migrantów w latach 80. XX w. Omawia również postawy ukraińskich emigrantów wobec kraju pochodzenia, wpływ ich mniejszościowej kondycji w PRL na dokonywane w nowym kraju wybory tożsamościowe i w zakresie stylu życia.

Bibliografia

Babiński G. (1997), Pogranicze polsko-ukraińskie: etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków: NOMOS.

Balan J. (1984), Salt and Braided Bread: Ukrainian Life in Canada, Toronto: Oxford University Press.

Beck U., Grande E. (2009), Europa kosmopolityczna. Społeczeństwo i polityka w drugiej nowo­czesności, przeł. A. Ochocki, Warszawa: SCHOLAR.

Brubaker R. (2005), The ‘diaspora’ diaspora, “Ethnic and Racial Studies”, Vol. 28, No. 1, 1–19.

Cohen A.P. (1985), The Symbolic Construction of Community, London–New York: Routledge.

Derlicki J., 2015, Nowe podejścia do starych tematów? Ludność polskiego pochodzenia w krajach byłego ZSRR, „Etnografia Polska”, z. 1–2, s. 31–44.

Drozd R. (2001), Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944–1989, War­szawa: Tyrsa.

Drozd R. (2013), Ukraińcy w Polsce wobec swojej przeszłości (1947–2005), Słupsk–Warszawa: Tyrsa.

Dziewierski M. (2008), Duchowość i etnosymbolika, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 4, nr 1, s. 4–53.

Faist T. (2000), Transnationalization in international migration: implications for the study of ci­tizenship and culture, “Ethnic and Racial Studies” Volume 23, 2000 – Issue 2, s. 189–222.

Fiałkowska K., Garapich M.P., Mirga-Wójtowicz E. (2018), Krytyczna analiza naukowej ciszy, czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego punktu widzenia), „Kultura i Społeczeństwo”, Tom LXII, Nr 2, s. 39–67.

Fiń A. (2019), Chapter: Ukraine w: The East Central European Migration During the Cold War. A Handbook, red. A. Mazurkiewicz, Berlin-Boston: De Gruyter, s. 311–355.

Garapich M.P. (2009), Migracje, społeczeństwo obywatelskie i władza. Kulturowe uwarunkowa-nia tworzenia stowarzyszeń etnicznych wśród polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii – perspektywa antropologiczna, w: Współczesne migracje: dylematy Europy i Polski. Publikacja z okazji 15-lecia Ośrodka Badań nad Migracjami UW, red. M. Duszczyk, M. Lesińska, War­szawa: Ośrodek Badań nad Migracjami UW, s. 39–69.

Herman A. (2017), Strażniczki wartości i aktorki zmiany – ku określeniu roli kobiet w konstruowa­niu tożsamości mniejszości ukraińskiej o korzeniach wysiedleńczych, „Opuscula Sociologica”, nr 1, s. 59–70

Ivanyk M. (2011), I ne v doma, I ne na chuzhyni. Emihratsiia ukraintsiv z Pol’shchi u 80-kh rokach XX st., „Ukraiins’kyĭ almanakh”, s. 240–246.

Jaskułowski K., Pawlak M. (2016), Główne teorie migracji międzynarodowych: przegląd, krytyka, perspektywy, “Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, nr 48, s. 128–146.

Jełowicki A. (2017), Etnicyzowanie przedmiotów i jego skutki. O roli ukraińskich zbiorów etno­graficznych w Polsce, „Muzealnictwo”, nr 58, s. 208–213.

Kosiek T. (2017), Wybrane doświadczenia Ziem Zachodnich w świetle narracji biograficznych osób wysiedlonych w akcji „Wisła” w 1947 r., „UR Journal of Humanities and Social Sciences”, nr 2(3), s. 53–73.

Krywult-Albańska M. (2015), Imigranci polscy w Kanadzie. Socjologiczna analiza procesów ada­ptacji, Kraków: Impuls.

Lesińska M. (2019), Niełatwe związki. Relacje polityczne między państwem pochodzenia a dia­sporą, Warszawa: Wydawnictwo UW.

Lesińska M. (2018), Diaspory, w: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach, Warszawa: SCHOLAR, s. 308–317.

Lesińska M., Okólski M. (red.) (2018), 25 wykładów o migracjach, Warszawa: SCHOLAR.

Luciuk L. (2000), Searching for Place: Ukrainian Displaced Persons, Canada and the Migration of Memory, Toronto: University of Toronto Press.

Łukasiewicz S. (2019), Chapter: Poland w: The East Central European Migration During the Cold War. A Handbook, red. A. Mazurkiewicz, Berlin-Boston: De Gruyter, s. 193–242.

Mazurek M. (2010), Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945–1989, Warsza­wa: TRIO.

Okólski M. (1994), Migracje zagraniczne w Polsce w latach 1980–1989. Zarys problematyki ba­dawczej, „Studia Demograficzne” 3 (17), s. 3–59.

Ossowski S. (1967), Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, w: S. Ossowski, Z zagadnień psycho­logii społecznej, Warszawa: PWN, s. 201–227.

Pactwa B. (2014), Pamięć o przeszłości jako element odtwarzania tożsamości etnicznej mniejszości ukraińskiej w Polsce, w: G. Libor, M. Michalska (red.), Wieloproblemowość – wybrane aspekty ponowoczesności, Katowice: Wydawnictwo UŚ, s. 85–98.

Pleskot P. (2014), Solidarność na Antypodach. Inicjatywy solidarnościowe polskiej diaspory w Au­stralii, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej: Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Praszałowicz D. (2002), Teoretyczne koncepcje procesów migracji, „Przegląd Polonijny”, z. 4, s. 9–40.

Praszałowicz D., Makowski K., Zięba A.A. (2004), Mechanizmy zamorskich migracji łańcuchowych w XIX wieku: Polacy, Niemcy, Żydzi, Rusini. Zarys problemu, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Sakson B. (2002), Wpływ „niewidzialnych migracji zagranicznych lat osiemdziesiątych na struktury demograficzne Polski, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.

Schmidt J. (2003), W poszukiwaniu tożsamości. „Późni wysiedleńcy” z Polski lat 80. i 90. w Niemczech, w: W.J. Burszta, J. Serwański (red.), Migracja – Europa – Polska, Poznań: Wy­dawnictwo Naukowe UAM, s. 93–106.

Schmidt J. (2009), Nowe tożsamości w czasach transformacji europejskich. Imigranci z Polski w Niemczech, Poznań: Wydawnictwo News-Witold Nowak.

Solarz O. (2017), O sztuce wychodzenia z deportacyjnego wagonu. Po obchodach 70. rocznicy akcji „Wisła”, „Więź”, nr 2, s. 83–88.

Stola D. (2010), Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.

Syrnyk J. (2007), Ludność ukraińska na Dolnym Śląsku 1945–1989, Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej.

Syrnyk J. (2015), Nadzór specjalny: analiza historyczno-antropologiczna działań organów bezpie­czeństwa w kwestii tzw. nacjonalizmu ukraińskiego na Podkarpaciu w latach 1947–1989, Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej.

Tarkowska E., Tarkowski J. (1994), „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, w: J. Tarkowski, Socjologia świata polityki, t. 1: Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, s. 263–281.

Trzcielińska-Polus A. (1997), „Wysiedleńcy” z Polski w Republice Federalnej Niemiec w latach 1980–1990, Opole: Państwowy Instytut Naukowy, Instytut Śląski.

Trzeszczyńska P. (2019), Diaspora – pamięć – miejsca. Ukraińcy z Polski z lat 80. XX wieku w Ka­nadzie. Studium etnograficzne, Kraków: Wydawnictwo UJ.

Trzeszczyńska P. (2013), Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni, Kraków: Wydawnictwo UJ.

Vertovec S. (2012), Transnarodowość, przeł. I. Kołbon, Kraków: Wydawnictwo UJ.

Wojdon J. (2018), Polish Americans’ reception of the „Solidarity” immigration cohort, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, nr 4 (170), s. 31–43.

Informacje

Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2020 (XLVI), Nr 2 (176), s. 31 - 52

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Trzy autobusy. O niewidzialnej w studiach migracyjnych ucieczce Ukraińców z Polski w latach 80. XX w. i dlaczego nie są „polskimi migrantami”

Angielski:
Three Buses: The Escape of the Ukrainians from Poland in the 1980s, its Invisibility in Migration Studies and why they are not “Polish migrants”

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-5430-243X

Patrycja Trzeszczyńska
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0002-5430-243X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków

Publikacja: 07.08.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Patrycja Trzeszczyńska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski