FAQ

Problem pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym – kilka uwag na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Data publikacji: 29.10.2018

Rocznik Administracji Publicznej, 2018, 2018 (4), s. 134 - 148

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.18.007.9222

Autorzy

Piotr Ruczkowski
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Polska
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Problem pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym – kilka uwag na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Abstrakt

The Primacy of European Union Law over National Legislation: Notes Exemplified by the Case Law of the Polish Constitutional Court

This article aims at analysing the views of the Constitutional Court as regards the principles of the primacy, direct effect and direct applicability of EU law. It focuses, in particular, on the primacy of EU law over national legislation. In the case law and doctrine of EU law, the principle in question is hardly questioned yet the views of the Constitutional Court are not that unambiguous, particularly in terms of the relations between EU law and the Polish Constitution. In this case, the primacy of the Constitution seems to prevail, at least when it comes to fundamental freedoms and rights of individuals as well as the key principles of the state system. The Constitutional Court links its approach to the principle of state sovereignty.

Streszczenie

Celem niniejszego artykułu jest analiza poglądów Trybunału Konstytucyjnego na temat zasad: pierwszeństwa, bezpośredniego skutku i bezpośredniej stosowalności prawa UE. W szczególności skoncentrowano się w nim na problematyce pierwszeństwa prawa UE przed prawem krajowym. W orzecznictwie i doktrynie prawa UE zasada ta raczej nie jest kwestionowana, natomiast poglądy Trybunału Konstytucyjnego nie są już tak jednoznaczne, zwłaszcza jeśli chodzi o relacje między prawem UE a Konstytucją RP. W tym przypadku mamy do czynienia z pierwszeństwem Konstytucji, przynajmniej jeśli chodzi o podstawowe wolności i prawa jednostki oraz najważniejsze zasady ustrojowe państwa. Trybunał Konstytucyjny to stanowisko wiąże z zasadą suwerenności państwowej.

Bibliografia

Arnold R., Tożsamość ponadnarodowa i narodowa w Traktacie z Lizbony [w:] Quo vadis Europo III?, E. Piontek, K. Karasiewicz (red.), Warszawa 2009.

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.

Barcz J., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11.5.2005 r. (zgodność Traktatu akcesyjnego z Konstytucją RP) K 18/04, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2005, nr 4.

Barcz J., Znaczenie idei federalizmu dla procesu integracji europejskiej [w:] J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2011.

Biernat S., Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich [w:] Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, J. Barcz (red.), Warszawa 2003.

Biernat S., Prawo Unii Europejskiej a Konstytucja RP i prawo polskie – kilka refleksji, „Państwo i Prawo” 2004, z. 11.

Biernat S., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11.5.2005 r. (zgodność Traktatu akcesyjnego z Konstytucją RP) K 18/04, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2005, nr 4.

Biernat S., Źródła prawa Unii Europejskiej [w:] Prawo Unii Europejskiej, J. Barcz (red.), Warszawa 2006.

Biernat S., Niedźwiedź M., Prawo międzynarodowe a prawo unijne w świetle Konstytucji [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), Warszawa 2012.

Brodecki Z., Prawo integracji europejskiej, Warszawa 2001.

Doehring K., Völkerrecht, C.F. Müller Verlag, Heidelberg 1999.

Garlicki L., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji – tezy referatu [w:] Konstytucja RP w praktyce, Warszawa 1999.

Garlicki L., Prawo międzynarodowe i prawo Unii Europejskiej [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), Warszawa 2012.

Garlicki L., Szepietowska B., Miejsce prawa międzynarodowego w systemie źródeł prawa wewnętrznego. Stan obecny i proponowane rozwiązania konstytucyjne, „Biuletyn. Ekspertyzy i Opinie Prawne” 1994, nr 4 (14), Kancelaria Sejmu. Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa 1995.

Góralczyk W., Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2009.

Koncewicz T.T., Europejska Res Publica [w:] Europa urzędników, Z. Brodecki (red.), Warszawa 2009.

Kowalik-Bańczyk K., Tożsamość narodowa – dopuszczalny wyjątek od zasady prymatu? [w:] Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, S. Dudzik, N. Półtorak (red.), Warszawa 2013.

Ibsen K., Völkerrecht, München 1999.

Mikłaszewicz P., Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w sprawach związanych z prawem Unii Europejskiej [w:] Europa urzędników, Z. Brodecki (red.), Warszawa 2009.

Muszyński M., Unia Europejska jako reżim zamknięty prawa międzynarodowego [w:] M. Muszyński, D.E. Harnasiuk, M. Kozak, Unia Europejska – instytucje, polityki, prawo, Warszawa 2012.

Ruczkowski P., Zagadnienie bezpośredniego stosowania Konstytucji RP przez organy administracji publicznej i jej miejsce w systemie źródeł prawa [w:] Transformacja polska – oczekiwania i rzeczywistość, J. Dzwończyk, J. Kornaś (red.), „Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2010, nr 12.

Ruczkowski P., Źródła prawa administracyjnego [w:] Prawo administracyjne. Część ogólna, ustrojowe prawo administracyjne, wybrane zagadnienia materialnego prawa administracyjnego, M. Zdyb, J. Stelmasiak (red.) Wolters Kluwer, Warszawa 2016.

Sapieżko J., Kardaś S., Polska w Unii Europejskiej [w:] Unia Europejska, t. I, Geneza. System. Prawo, Warszawa 2007.

Seidl-Hohenveldern I., Stein T., Völkerrecht, Berlin–Bon–München 2000, s. 43 i n.; K. Doehring, Völkerrecht, C.F. Müller Verlag, Heidelberg 1999.

Sozański J., Prawo Unii Europejskiej. Analiza krytyczna systemu i doktryny, Toruń 2014.

Tuleja P., Źródła prawa [w:] Prawo konstytucyjne RP, P. Sarnecki (red.), Warszawa 2008.

Tuleja P., Prawo konstytucyjne, Warszawa 1995.

Wentkowska A., Źródła prawa UE [w:] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008.

Winczorek P., Konstytucja RP a prawo wspólnotowe, Państwo i Prawo 2004, z. 11.

Wójtowicz K., Suwerenność w procesie integracji europejskiej [w:] Spór o suwerenność, W. Wołpiuk (red.), Warszawa 2001.

Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2010.

Ziółkowski M., Europeizacja konstytucji – rekonstrukcja znaczenia [w:] Europeizacja konstytucji państw Unii Europejskiej, K. Kubuj, J. Wawrzyniak (red.), Warszawa 2011.

Akty prawne

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r., Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439 – załącznik.

Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, podpisany w dniu 16 kwietnia 2003 r. w Atenach, Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864.

Konstytucja Republiki Cypryjskiej, http://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2015/07/cypr-pol-31052012.pdf.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Orzecznictwo

Wyrok TS z dnia 2 lutego 1962 r. w sprawie 26/62, NV Algemene Transport – en Expeditie Onderneming van Gend & Loos v. Nederlandse Administratie der Belastingen, ECR 2001, s. 1.

Wyrok TS z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie 6/64, Flaminio Costa v. E.N.E.L., ECR 1964, s. 585.

Wyrok TS z dnia 17 grudnia 1970 r. w sprawie 11/70, Internationale Handelsgesellachaft GmbH v. Einfuhr und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, ECR 1970, s. 1125.

Wyrok TS z dnia 9 marca 1978 r. w sprawie 106/77, Amministrazione delle Finanze dello Stato v. Simmenthal SpA, ECR 1978, s. 629.

Opinia TS 1/91 z dnia 14 grudnia 1991 r., ECR 1991, s. I-6079.

Opinia Służby Prawnej Rady z dnia 22 czerwca 2007 r., 11197/07, JUR 260.

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 1974 r., Solange-I-Beschluss, BVerfGE 37, 271.

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 1986 r., Solange II, BVerfGE 73, 339.

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 lipca 2000 r., Bananenmarktordnung, BVerfGE 102, 147.

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 października 1993 r., Maastricht-Urteil, 2 BvR 2134, 2159/92, BVerfGE 89, 155, http://www.servat.unibe.ch/dfr/bv089155.html.

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 czerwca 2009 r., Lisbon--Urteil, 2 BvE 2/08, BVerfGE 123, 267–437, http://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Entscheidungen/DE/2009/06/es20090630_2bve000208.html.

Wyrok TK z dnia 7 stycznia 1992 r., K 8/91, OTK 1992, cz. 1, s. 84.

Wyrok TK z dnia 1 grudnia 1998 r., K 21/98, OTK 1998, nr 7, poz. 116.

Wyrok TK z dnia 28 stycznia 2003 r., K 2/02, OTK-A 2003, nr 1, poz. 4.

Wyrok TK z dnia 27 kwietnia 2005 r., P 1/05, OTK-A 2005, nr 4, poz. 42.

Wyrok TK z dnia 11 maja 2005 r., K 18/04, OTK-A 2005, nr 5, poz. 49.

Wyrok TK z dnia 24 listopada 2010 r., K 32/09, OTK-A 2010, nr 9, poz. 108.

Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 5 października 1974 r., III CZP 71/73, OSNC 1975, nr 5, poz. 72.

Informacje

Informacje: Rocznik Administracji Publicznej, 2018, 2018 (4), s. 134 - 148

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Problem pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym – kilka uwag na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Angielski:

The Primacy of European Union Law over National Legislation: Notes Exemplified by the Case Law of the Polish Constitutional Court

Autorzy

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Polska

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska

Publikacja: 29.10.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Piotr Ruczkowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski