Kryzys strefy euro i nowe wyzwania dla demokracji i praw podstawowych w Unii Europejskiej

Marcin Galent

Tytuły

Abstrakt

Wybuch globalnego kryzysu finansowego w 2007 r. obnażył liczne konstrukcyjne wady w architekturze strefy euro. Z dzisiejszej perspektywy wiadomo, że bez szybkich działań wykraczających poza ramy prawne Traktatów i kompetencje organów unijnych, strefa euro najprawdopodobniej by upadła. Te wady konstrukcyjne są powoli usuwane poprzez wdrażanie „niekonwencjonalnych” polityk monetarnych prowadzonych przez Europejski Bank Centralny, a także przez nowe narzędzia instytucjonalne, których celem jest zwiększenie koordynacji polityk gospodarczych i nadzoru nad kondycją finansową poszczególnych krajów członkowskich strefy euro. Wraz z tymi zmianami pojawiły się zasadnicze pytania o legitymizację reform przeprowadzanych w warunkach nadzwyczajnych. Stan wyjątkowy został odwołany, ale pytania o legitymizację nowych kompetencji i metod w nadzorowaniu strefy euro pozostawiają wątpliwości co do ich zgodności z zasadami demokracji i poszanowania praw podstawowych. Celem artykułu jest przedstawienie wyzwań związanych z aktualnym i postulowanym kształtem reform strefy euro, widzianych przez pryzmat europejskich wartości fundamentalnych, czyli demokracji i praw człowieka.

Eurozone crisis and new challenges for democracy and fundamental rights in the European Union

The outbreak of the global financial crisis in 2007 exposed numerous structural flaws in the architecture of the euro area. From today’s perspective, it is known that without quick action going beyond the legal framework of the treaties and the competences of EU bodies, the euro area would most likely collapse. These design flaws are slowly being removed through the implementation of “unconventional” monetary policies conducted by the European Central Bank, as well as by new institutional tools aimed at increasing the coordination of economic policies and supervision over the financial condition of individual euro area Member States. With these changes, fundamental questions have arisen about the legitimacy of emergency reforms. The state of emergency has been lifted, but questions about the legitimacy of the new competences and methods in overseeing the euro area leave doubts as to their compliance with the principles of democracy and respect for fundamental rights. The aim of the article is to present the challenges related to the current and postulated shape of the Eurozone reforms seen through the prism of European fundamental values, i.e. democracy and human rights.

Keywords: democracy, fundamental rights, eurozone, European Central Bank, legitimization

The outbreak of the global financial crisis in 2007 exposed numerous structural flaws in the architecture of the euro area. From today’s perspective, it is known that without quick action going beyond the legal framework of the treaties and the competences of EU bodies, the euro area would most likely collapse. These design flaws are slowly being removed through the implementation of “unconventional” monetary policies conducted by the European Central Bank, as well as by new institutional tools aimed at increasing the coordination of economic policies and supervision over the financial condition of individual euro area Member States. With these changes, fundamental questions have arisen about the legitimacy of emergency reforms. The state of emergency has been lifted, but questions about the legitimacy of the new competences and methods in overseeing the euro area leave doubts as to their compliance with the principles of democracy and respect for fundamental rights. The aim of the article is to present the challenges related to the current and postulated shape of the Eurozone reforms seen through the prism of European fundamental values, i.e. democracy and human rights.

Słowa kluczowe

demokracja, prawa podstawowe, strefa euro, Europejski Bank Centralny, legitymizacja

democracy, fundamental rights, eurozone, European Central Bank, legitimization

Bibliografia

Bofinger P., German Wage Moderation and the EZ Crisis, VoxEU, 30 November 2015, https://voxeu.org/article/german-wage-moderation-and-ez-crisis (dostęp: 14.06.2022).

Celi G.A., Ginzburg A., Guarascio D., Simonazzi A., Crisis in the European Monetary Union. A Core-Periphery Perspective, Routledge 2018.

Constancio V., The European Crisis and the Role of the Financial System, mowa wygłoszona na konferencji „The crisis in the euro area”, Ateny, 23 maja 2013, https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2013/html/sp130523_1.en.html (11.06.2022).

Dao M. et al., Germany. Selected Issues, International Monetary Fund, Country Report no. 19/214, Washington, D.C. 2019.

Donelly S., Power Politics, Banking Union and EMU Adjusting Europe to Germany, Routledge 2018.

European Central Bank Has Bought More Climate-Trashing Bonds, Corporate Europe Observatory, 23.06.2017, https://corporateeurope.org/en/economy-finance/2017/06/european-central-bank-has-bought-more-climate-trashing-bonds (dostęp: 20.06.2022).

European Commission, Report of the Study Group on the Role of Public Finance, Brussels 1977, (raport Mac-Dougalla), http://ec.europa.eu/archives/emu_history/documenta-tion/chapter8/19770401en73macdougallrepvol1.pdf (dostęp: 16.12.2017).

Eurobarometr, The Euro Area, December 2021, https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2289 (dostęp: 9.08.2022).

European Commission, Report to_the Council and the Commission on_the Realizationby_Stages of Economic and Monetary Union in the Community, Luxembourg 1970 (raport Wernera), http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/pages/publication6142_en.pdf (dostep: 21.12.2017).

European Commission, Stable Money – Sound Finances. Community Public Finance in the Perspective of EMU, „European Economy” 1993, no. 53, January.

Frenandez-Villaverde J. et al., Political Credit Cycles: The Case of the Eurozone, „The Journal of Economic Perspectives” 2013, vol. 27 (3) Summer.

Galent M., Kryzys systemowy strefy euro w cieniu traktatu z Maastricht i traktatu z Lizbony, „Politeja” 2018, nr 3 (54).

Gros D., Wrestling with Maastricht in France, Germany and Italy. The Role of the Intellectual Framework [w:] The Value of Money: Controversial Economic Cultures in Europe: Italy and Germany, C. Liermann Traniello et al. (ed.), Loveno di Menaggio 2021.

Gros D., Macroeconomic Imbalances in the Euro Area: Symptom or Cause of the Crisis?, CEPS Policy Briefs. Centre for European Policy Studies, No. 266, April, https:// www.ceps.eu/publications/macroeconomic-imbalances-euro-area-symptom-or-cause-crisis (dostęp: 9.08.2022).

Górski D. et al., Merkel mogła obalić Berlusconiego, „Rzeczpospolita”, 12 lutego 2014, https://www.rp.pl/swiat/art12633541-merkel-mogla-obalic-berlusconiego(dostęp: 8.06.2022).

Hinarejos A., The Euro Area Crisis in Constitutional Perspective, Oxford 2015.

Hopkin J., The Troubled Southern Periphery: The Euro Experience in Italy and Spain [w:] The Future of the Euro, M. Matthijs, M. Blyth (eds.), New York 2015.

Jacoby W., Europe’s New German Problem: The Timing of Politics and the Politics of Timing [w:] The Future of the Euro, M. Matthijs, M. Blyth (eds.), New York 2015. Jourdan S., Unprecedented Coalition of MEPs against The ECB’s Lack of Transparency,

Positive Money, Jun 2, 2017, http://www.qe4people.eu/mario_draghi_dodges_transparency_eu_parliament (dostęp: 15.03.2018).

Kawalec E., Pytlarczyk E., Paradoks euro. Jak wyjść z pułapki wspólnej waluty?, Warszawa 2016.

Kloster J., Fontan C., The Myth of Market Neutrality: A Comparative Study of the European Central Bank’s and the Swiss National Bank’s Corporate Security Purchases, „New Political Economy” 2020, vol. 25 (6).

Lapavitsas C. i in., Crisis in the Eurozone, London–New York 2012.

Lendza M., Slacalek J. Quantitative Easing Did Not Increase Inequality in the Euro Area, „ECB Research Bulletin” 2019, no. 54, https://www.ecb.europa.eu/pub/economic-research/resbull/2019/html/ecb.rb190129.en.html (dostęp: 17.06.2022).

Letter from Jean-Claude Trichet, President of the ECB, and Mr. Fernandez-Ordonez to Mr. Zapatero, 2011, https://www.ecb.europa.eu/ecb/access_to_documents/document/correspondence/shared/data/ecb.dr.cor20110805Zapatero.en.pdf (dostęp: 7.05.2022).

Letter from ECB President Jean Claude Trichet to Irish Minister of Finance, https://www.ecb.europa.eu/press/shared/pdf/2010-10-15_Letter_ECB_President_to_IE_FinMin.pdf?e19978a39fa112418947d2e16895009a (dostęp: 7.05.2022).

Letter from ECB President Jean Claude Trichet, and Mario Dradhi to Italian Primer Minister Silvio Berlusconi, https://www.ecb.europa.eu/ecb/access_document/shared/data/ecb.dr.par2021_ItalianPrimeMinister.en.pdf, 2011 (dostęp: 7.05.2022).

Lucas R. Jr., Macroeconomic Priorities, „American Economic Review” 2003, vol. 93 (1). Meiers F. J., Germany’s Role in the Euro Crisis. Berlin’s Quest for a More Perfect Monetary Union, New York 2015.

Newman A., The Reluctant Leader: Germany’s Euro Experience and the Long Shadow of Reunification [w:] The Future of the Euro, M. Matthijs, M. Blyth (eds.), New York 2015.

O’Connell A., European Crisis: A New Tale of Center-Periphery Relations in the World of Financial Liberalization/Globalization?, „International Journal of Political Economy” 2015, vol. 44 (3).

One Market, One Money. An Evaluation of the Potential Benefits and Costs of Forming an Economic and Monetary Union, „European Economy” 1990, no. 44, http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/pages/publication7454_en.pdf (dostęp: 16.12.2017).

Orphanides A., The Euro Area Crisis Five Years After the Original Sin, „Credit and Capital Markets-Kreditund Kapital” 2015, vol. 48 (4).

Perez C., Who’s in Charge in Spain?, „El Pais”, December 02, 2013 https://english.elpais.com/elpais/2013/12/02/inenglish/1386001836_310579.html (dostęp: 12.06.2022).

Piller T., Are the Germans Obsessed with Inflation and Central Bank Independence? [w:] Controversial Economic Cultures in Europe: Italy and Germany, C. Liermann Traniello et al. (ed.), Loveno di Menaggio 2021.

Portugal Constitutional Court Rejects Budget Articles, BBC News, 6 April 2013, https://www.bbc.com/news/world-europe-22048169 (dostęp: 4.04.2021).

Royo S., How Did the Spanish Financial System Survive the First Stage of the Global Crisis?, „Governance” 2013, vol. 26 (4).

Royo S., Lessons from the Crisis in Spain, New York 2013.

Royo S., A Ship in Trouble: The Spanish Banking System in the Midst of the Global Financial System Crisis: The Limits of Regulation [w:] Market-Based Banking, Varieties of Financial Capitalism, I. Hardie, D. Howarth (eds.), Oxford 2013.

Sapir A., The Turbulent Period around the Time of Maastricht [w:] The Value of Money: Controversial Economic Cultures in Europe: Italy and Germany, C. Liermann Traniello et al. (ed.), Loveno di Menaggio 2021.

Schmidt V., Reinterpreting the Rules ‘By Stealth’ in Times of Crisis: A Discursive Institutionalist Analysis of the European Central Bank and the European Commission, „West European Politics” 2016, vol. 39 (5).

Sinn H.W., How to Reduce Germany’s Surplus, https://www.project-syndicate.org/commentary/reducing-germanys-current-account-surplus-by-hans-werner-sinn-2017-07 (24.04.2022).

Storli M., Busting Myths about QE and Its Effect on Inequality, „Positive Money”, Nov 12, 2020, https://www.positivemoney.eu/2020/11/qe-inequality/(dostęp: 17.06.2022).

Woll C., The Power of Inaction: Bank Bailouts in Comparison, Ithaca 2014.

Akty prawne

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE z 2016 r. C 202, s. 47).

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE 16 r. C 202, s. 389).

Informacje

Informacje: Rocznik Administracji Publicznej, 2022, 2022 (8), s. 307 - 325

DOI: https://doi.org/10.4467/24497800RAP.22.017.16793

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kryzys strefy euro i nowe wyzwania dla demokracji i praw podstawowych w Unii Europejskiej

Angielski:

Eurozone crisis and new challenges for democracy and fundamental rights in the European Union

Autorzy

Marcin Galent

https://orcid.org/0000-0001-8072-0101

Instytut Europeistyki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul. Jodłowa 13, 30-252 Kraków

Publikacja: 30.12.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Marcin Galent (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 518

Liczba pobrań: 396

<p> Kryzys strefy euro i nowe wyzwania dla demokracji i praw podstawowych w Unii Europejskiej</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy