FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Związek wybranych aspektów przetwarzania fonologicznego z poziomem dekodowania u polskich licealistów z dysleksją 

Data publikacji: 20.12.2016

Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 4, s. 55 - 72

https://doi.org/10.4467/20843879PR.16.022.5999

Autorzy

,
Dorota Wieczorek
Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk
Wszystkie publikacje autora →
,
Marta Łockiewicz
Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk
Wszystkie publikacje autora →
Marta Bogdanowicz
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Zamiejscowy w Sopocie, Sopot, SWPS
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Związek wybranych aspektów przetwarzania fonologicznego z poziomem dekodowania u polskich licealistów z dysleksją 

Abstrakt

The aim of the study was to examine the role of phonological processing in people with and without dyslexia, who should have already mastered the skill of reading. We tested 98 high school students aged 16–18 years, including 49 with dyslexia and 49 without. The results indicate that the participants with dyslexia, as compared with participants without dyslexia, read single words and pseudowords less correctly and slower, which is consistent with literature on the subject. In addition, they scored significantly poorer in the phoneme blending, rapid automatic naming, and backward digit span task. In the criterion group, the relationship between phonological awareness and reading fluency was much stronger, and between rapid automatic naming and reading fluency slightly weaker than in the control group. This indicates a greater influence of long-term memory on reading in high school students without dyslexia.

Bibliografia

Awramiuk E., Krasowicz-Kupis G. (2014), Reading and Spelling Acquisition in Polish: Educational and linguistic determinants. L1-Educational Studies in Language and Literature, 14(1–24).

Baddeley A. (2003), Working memory: Looking Back and Looking Forward. Nature Reviews Neuroscience, 4(10), 829–839. doi:10.1038/nrn1201.

Beaton A.A. (2004), Dyslexia, Reading and the Brain: a Sourcebook of Psychological and Biological Research. Hove: Psychology Press, Taylor & Francis Group.

Bogdanowicz K.M., Łockiewicz M., Bogdanowicz M., Pąchalska M. (2014), Characteristics of Cognitive Deficits and Writing Skills of Polish Adults with Developmental Dyslexia. International Journal of Psychophysiology, 93(1), 78–83. doi:10.1016/j.ijpsycho.2013.03.005.

Bogdanowicz M. (1996), Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci – nowa definicja i miejsce w klasyfikacjach międzynarodowych. Psychologia wychowawcza, 1, 13–22.

Bogdanowicz M. (2004), Niespecyficzne i specyficzne trudności w uczeniu się języków obcych. W: M. Bogdanowicz, M. Smoleń (red.), Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, 78–97. Gdańsk: „Harmonia”.

Bogdanowicz M. (2006), Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. W: G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja rozwojowa. Perspektywa psychologiczna, 7–34. Gdańsk: „Harmonia”.

Bogdanowicz M., Kalka D., Karpińska E., Sajewicz-Radtke U., Radtke B.M. (2012), Bateria metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych u uczniów gimnazjów. Bateria GIM. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych SEBG.

Bogdanowicz M., Krasowicz-Kupis G. (2005), Czytanie i pisanie jako formy komunikacji językowej. W: T. Gałkowski, G. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, s. 986–1015. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Booth J.N., Boyle J.M.E., Kelly S.W. (2014), The Relationship between Inhibition and Working Memory in Predicting Children’s Reading Difficulties. Journal of Research in Reading, 37(1), 84–101. doi:10.1111/1467-9817.12011.

Bowey J.A. (2011). Predicting Individual Differences in Learning to Read. W: M.J. Snowling, C. Hulme (eds.), The Science of Reading: A Handbook, 155–172. Malden, MA: Blackwell Publishing.

Bradley L., Bryant P. (1985), Rhyme and Reason in Reading and Spelling. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Christopher M.E., Miyake A., Keenan J.M., Pennington B., DeFries J.C., Wadsworth S.J., Olson R.K. (2012), Predicting Word Reading and Comprehension with Executive Function and Speed Measures Across Development: A Latent Variable Analysis. Journal of Experimental Psychology-General, 141(3), 470–488. doi:10.1037/a0027375.

Chung K.K.H., Lo J.C.M., Ho C.S.H., Xiao X.Y., Chan D.W. (2014), Syntactic and Discourse Skills in Chinese Adolescent Readers with Dyslexia: A Profiling Study. Annals of Dyslexia, 64(3), 222–247. doi:10.1007/s11881-014-0095-2.

Coltheart M. (2006), Dual Route and Connectionist Models of Reading: an Overview. London Review of Education, 4(1), 5–17.

Corso H.V., Cromley J.G., Sperb T., Salles J.F. (2016), Modeling the Relationship Among Reading Comprehension, Intelligence, Socioeconomic Status, and Neuropsychological Functions: The Mediating Role of Executive Functions. Psychology, Neuroscience, 9(1), 32–45.

Di Filippo G., Brizzolara D., Chilosi A., De Luca M., Judica A., Pecini C., Zoccolotti P. (2006), Naming Speed and Visual Search Deficits in Readers with Disabilities: Evidence From An Orthographically Regular Language (Italian). Developmental Neuropsychology, 30(3), 885–904.

Długosz M., Rejnowska-Wawryn B. (2007), Zastosowanie testu językowego Leksykon w diagnozie uczniów dyslektycznych. W: M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja. Problem znany czy nieznany?, 137–145. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.Elbro C., Nielsen I., Petersen D.K. (1994), Dyslexia in Adults: Evidence For Deficits in Non-Word Reading and in the Phonological Representation of Lexical Items. Annals of Dyslexia, 44, 205–226. doi:10.1007/BF02648162.

Ehri L.C. (2008), Procesy czytania. Rozwijanie tej umiejętności i konsekwencje dla nauczania. W: G. Reid, J. Wearmouth (eds.), Dysleksja. Teoria i praktyka, 235–259. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Fawcett A., Reid G. (2008), Dyslexia and Alternative Interventions For Dyslexia: A Critical Commentary. W: G. Reid (ed.), The Routledge Companion to Dyslexia, 157–174. London–New York: Routledge.

Gooch D., Snowling M., Hulme C. (2011), Time Perception, Phonological Skills and Executive Function in Children with Dyslexia and/or ADHD Symptoms. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 52(2), 195–203. doi:10.1111/j.1469-7610.2010.02312.x.

Hanley J.R. (1997), Reading and Spelling Impairments in Undergraduate Students with Developmental Dyslexia. Journal of Research in Reading, 20(1), 22–30. doi:10.1111/1467-9817.00017.

Hatcher J., Snowling M.J. (2008), Hipoteza reprezentacji fonologicznych jako sposób rozumienia dysleksji. Od teorii do praktyki. W: G. Reid, J. Wearmouth (red.), Dysleksja. Teoria i praktyka, 103–120. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Hatcher J., Snowling M. J., Griffiths Y.M. (2002), Cognitive Assessment of Dyslexic Students in Higher Education. the British Journal of Educational Psychology, 72 (Pt 1), 119–133.

ICD-10 (2000), Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków–Warszawa: Vesalius.

Irannejad S., Savage R. (2012), Is A Cerebellar Deficit the Underlying Cause of Reading Disabilities? Annals of Dyslexia, 62(1), 22–52. doi:10.1007/s11881-011-0060-2.

Jaworowska A., Matczak A., Stańczak J. (2010), Diagnoza dysleksji. Aneks do przewodnika diagnostycznego. Normalizacja dla uczniów klasy V szkoły podstawowej. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Jones M.W., Branigan H.P., Kelly M.L. (2009), Dyslexic and Nondyslexic Reading Fluency: Rapid Automatized Naming and the Importance of Continuous Lists. Psychonomic Bulletin and Review, 16(3), 567–572. doi:10.3758/PBR.16.3.567.

Kail R., Hall L.K. (1994), Processing Speed, Naming Speed, and Reading. Developmental Psychology, 30(6), 949–954.

Kaja B., Nair R., Zając M. (2003), Normalizacja Testu Świadomości Fonologicznej B. Kaji i R. Nair i jego zastosowanie w diagnozie dysleksji. W: B. Kaja (red.), Diagnoza dysleksji, 70–94. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.

Krasowicz-Kupis G. (1997), Język, czytanie i dysleksja. Lublin: AWH Antoni Dudek.

Krasowicz-Kupis G. (1999), Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9 letnich. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Krasowicz-Kupis G. (2004), Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Krasowicz-Kupis G. (2008), Psychologia dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Krasowicz-Kupis G., Bogdanowicz K.M., Wiejak K. (2015), Bateria Testów Czytania. BTCZ IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Krasowicz-Kupis G., Borkowska A.R., Pietras I. (2009), Rapid Automatized Naming, Phonology and Dyslexia in Polish Children. Medical Science Monitor, 15(9), CR460–CR469.

Kurcz I. (2000), Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Leij van der A. (2013), Dyslexia and Early Intervention: What Did We Learn from the Dutch Dyslexia Programme? Dyslexia, 19(4), 241–255. doi:10.1002/dys.1466.

Lipowska M. (2001), Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym. Kraków: oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Lundberg I., Hoien T. (2001), Dyslexia and Phonology. W: A. Fawcett (red.), Dyslexia. Theory and Good Practice, 109–123. London: Whurr Publishers.

Lyon G.R., Shaywitz S.E., Shaywitz B.A. (2003), A Definition of Dyslexia. Defining Dyslexia, Comorbidity, Teachers’ Knowledge of Language and Reading. Annals of Dyslexia, 53, 1–14.

Łockiewicz M., Bogdanowicz K.M. (2015), Dysleksja u osób dorosłych. Kraków: oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Łockiewicz M., Bogdanowicz K.M., Bogdanowicz M. (2014), Psychological Resources of Adults with Deve­lopmental Dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 47(6), 543–555. doi:10.1177/0022219413478663.

Mahfoudhi A., Haynes C.W. (2009), Phonological Awareness in Reading Disabilites Remediation. Some General Issues. W: G. Reid (ed.), The Routledge Companion to Dyslexia, 139–156. London–New York: Routledge.

McDougall S., Hulme C., Ellis A., Monk A. (1994), Learning to Read: the Role of Short-Term Memory and Phonological Skills. Journal of Experimental Child Psychology, 58(1), 112–133. doi:10.1006/jecp.1994.1028.

McLoughlin D., Leather C. (2008), Dyslexia: Meeting the Needs of Employers and Employees in the Workplace. W: G. Reid (ed.), The Routledge Companion to Dyslexia, 286–294. London–New York: Routledge.

Melby-Lervag M. (2012), the Relative Predictive Contribution and Causal Role of Phoneme Awareness, Rhyme Awareness and Verbal Short-Term Memory in Reading Skills: A Review. Scandinavian Journal of Educational Research, 56(4), 363–380. doi:10.1080/00313831.2011.594611.

Melby-Lervag M., Lyster S.-A.H., Hulme C. (2012), Phonological Skills and Their Role in Learning to Read: A Meta-Analytic Review. Psychological Bulletin, 138(2). doi:10.1037/a0026744.

Milani A., Lorusso M.L., Molteni M. (2010), The Effects of Audiobooks on the Psychosocial Adjustment of Pre-adolescents and Adolescents with Dyslexia. Dyslexia, 16(1), 87–97. doi:10.1002/dys.397.

Nelson J.M. (2015), Examination of the Double-Deficit Hypothesis with Adolescents and Young Adults with Dyslexia. Annals of Dyslexia, 65(3), 159–177. doi:10.1007/s11881-015-0105-z.

Nicolson R.I., Fawcett A.J. (2008), Dyslexia, Learning, and the Brain. Cambridge–London: the MIT Press.

Norton E.S., Wolf M. (2012), Rapid Automatized Naming (RAN) and Reading Fluency: Implications for Understanding and Treatment of Reading Disabilities. Annual Review of Psychology, 63, 427–452. doi:10.1146/annurev-psych-120710-100431.

O’Brien B.A., Wolf M., Lovett M.W. (2012), A Taxometric Investigation of Developmental Dyslexia Subtypes. Dyslexia, 18(1), 16-39. doi:10.1002/dys.1431.

Oszwa U. (2006), Przetwarzanie fonologiczne a rozumowanie arytmetyczne u dzieci. W: G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja rozwojowa – perspektywa psychologiczna, 125–139. Gdańsk: „Harmonia”.

Pąchalska M., Lipowska M. (2006), Skala Pamięci Wechslera (WMS-III). Autoryzowana Wersja Polska, Kraków: Fundacja na Rzecz Osób z Dysfunkcjami Mózgu.

Pecini C., Spoglianti S., Bonetti S., Di Lieto M.C., Gasperini F., Cristofani P., Chilosi A. (2016), Tele-rehabilitation of Deveopmental Dyslexia: Task-Oriented Or Process-Oriented Treatments? Paper presented at the 5th All European Dyslexia Conference, Modena, Italy.

Poulsen M., Juul H., Elbro C. (2015), Multiple Mediation Analysis of the Relationship Between Rapid Naming and Reading. Journal of Research in Reading, 38, 124–140.

Raven J.C. (1991), Test Matryc. Wersja Standard. Seria A, B, C, D, E. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Reid A.A., Szczerbinski M., Iskierka-Kasperek E., Hansen P. (2007), Cognitive Profiles of Adult Developmental Dyslexics: Theoretical Implications. Dyslexia (10769242), 13(1), 1–24. doi:10.1002/dys.321.

Reiff H.B., Gerber P.J., Ginsberg R. (1993), Definitions of Learning Disabilities From Adults with Learning Disabilities: the Insiders’ Perspectives. Learning Disability Quarterly, 16(2), 114–125. doi:10.2307/1511133.

Rose L.T., Rouhani P. (2012), Influence of Verbal Working Memory Depends on Vocabulary: Oral Reading Fluency in Adolescents with Dyslexia. Mind Brain and Education, 6(1), 1–9. doi:10.1111/j.1751-228X.2011.01135.x.

Schiff R., Schwartz-Nahshon S., Nagar R. (2011), Effect of Phonological and Morphological Awareness On Reading Comprehension in Hebrew-Speaking Adolescents with Reading Disabilities. Annals of Dyslexia, 61(1), 44–63. doi:10.1007/s11881-010-0046-5.

Shessel I., Reiff H.B. (1999), Experiences of Adults with Learning Disabilities: Positive and Negative Impacts and Outcomes. Learning Disabilities Quarterly, 22(4), 305–316.

Snowling M.J. (2000), Dyslexia. Oxford: Blackwell Publishers.

Snowling M.J. (2004), Różnice indywidualne w umiejętności czytania u dzieci. W: A. Grabowska, K. Rymarczyk (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki, 77–97. Warszawa: Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN.

Swanson H.L., Sáez L. (2003), Memory Difficulties in Children and Adults with Learning Disabilities. W: H.L. Swanson, K.R. Harris, i S. Graham (red.), Handbook of Learning Disabilities, 182–198. New York–London: Guilford Press.

Szczerbiński M. (2007), Dysleksja rozwojowa: próba definicji. W: M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja. Problem znany czy nieznany?, 47–72. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej.

Torgesen J.K., Wagner R., Rashotte C. (2012), Test of Word Reading Efficiency – Second Edition (TOWRE-2). Austin, TX: PRO-ED.

Vukovic R.K., Siegel L.S. (2006), the Double-Deficit Hypothesis: A Comprehensive Analysis of the Evidence. Journal of Learning Disabilities, 39(1), 25–47.

Wagner R.K., Torgesen J.K. (1987), the Nature of Phonological Processing and Its Causal Role in the Acquisition of Reading Skills. Psychological Bulletin, 101(2), 192–212. doi:10.1037/0033-2909.101.2.192.

Wolf M., Bowers P.G. (1999), the double-deficit hypothesis for the developmental dyslexias. Journal of Educational Psychology, 91(3), 415–438. doi:10.1037/0022-0663.91.3.415.

Wolf M., Bowers P.G. (2000), Naming-speed Processes and Developmental Reading Disabilities: An Introduction To the Special Issue On the Double-Deficit Hypothesis. Journal of Learning Disabilities, 33(4), 322–324. doi:10.1177/002221940003300404.

 

Wolf M., Bowers P.G., Biddle K. (2000), Naming-speed Processes, Timing, and Reading: A Conceptual Review. Journal of Learning Disabilities, 33(4), 387–407. doi:10.1177/002221940003300409.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 4, s. 55 - 72

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Związek wybranych aspektów przetwarzania fonologicznego z poziomem dekodowania u polskich licealistów z dysleksją 

Angielski:
Relation between Selected Phonological Processing Aspects and the Level of Decoding in Polish High School Students with Dyslexia

Autorzy

Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Zamiejscowy w Sopocie, Sopot, SWPS

Publikacja: 20.12.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Dorota Wieczorek (Autor) - 33%
Marta Łockiewicz (Autor) - 33%
Marta Bogdanowicz (Autor) - 34%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski