Rozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTERozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Data publikacji: 2009
Psychologia Rozwojowa, 2009, Tom 14, Numer 3, s. 65-76
Autorzy
Rozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) jest jednym z najbardziej charakterystycznych przejawów aktywności prospektywnej i odgrywa istotną rolę w formułowaniu planów i projektów życiowych. Z jednej strony osoba o rozległej perspektywie czasowej może formułować dalekosiężne plany i znajdować więcej środków do ich realizacji. Z drugiej strony, działania podejmowane aktualnie często mają bezpośrednie i oddalone w czasie skutki i ważna jest umiejętność ich przewidywania. Obie te właściwości są istotne dla sukcesu życiowego.
Celem przeprowadzonych badań była weryfi kacja dwóch hipotez: 1) że rozwinięta przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) wiąże się ze zdolnością do rozważania przyszłych konsekwencji (RPK) oraz 2) rozwój myślenia formalnego sprzyja kształtowaniu obu tych zdolności. W badaniu wzięło udział 127 uczniów pięciu pierwszych klas liceum ogólnokształcącego w Warszawie, którzy wypełniali test do badania PPC oraz test do badania RPK w adaptacji własnej, przedstawionej w raporcie. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że PPC i RPK istotnie i wysoko (0,73) korelują z sobą. Natomiast poziom myślenia formalnego mierzony Testem Operacji Formalnych ma istotne znaczenie dla PPC (F(2, 124) = 52,73; p<0,001) i dla tendencji do poddawania rozważania przyszłych konsekwencji zachowania (F (2, 124) = 47,61; p<0,001).
Artar M. (2002), Comparison of Future Time Perspective of Adolescents from an Earthquake and a Non- earthquake Region in Turkey [w:] J. Trempała, L.-E. Malmberg (eds.), Adolescents future-orientation. Theory and research, 65–75. Frankfurt am Main, Berlin, Bruxelles, New York, Oxford, Wien: Peter Lang.
Bandura A. (1997), Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: W.H. Freeman.
Boniwell I., Zimbardo P.G. (2007), Zrównoważona perspektywa czasowa jako warunek optymalnego funkcjonowania [w:] P.A. Lindley, S. Joseph (red.), Psychologia pozytywna w praktyce (112–131). Warszawa: PWN.
Brzeziński J., Hornowska E. (2000), Adaptacja testów psychologicznych [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 1, 415–425. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Byrnes J.P. (2003), Cognitive Development during Adolescence [w:] G.R. Adams, M.D. Berzonsky,
Blackwell Handbook of Adolescence, 227–246. Malden, Oxford, Melbourne: Blackwell Publishing Ltd.
Deci E.L., Ryan R.M. (2000), The „What” and „Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry, 11, 227–268.
Emmons R.A. (2003), The Psychology of Ultimate Concerns. Motivation and Spirituality in Personality. New York, London: The Guilford Press.
Friedman W.J. (2000), The Development of Children’s Knowledge of the Time of Future Events. Child Development, 71, 4, 913–932.
Greene A.L. (1986), Future Time Perspective in Adolescence: the Present of Things Future, Revisited. Journal of Youth and Adolescence, 15, 99–113.
Gurba E. (2001), Adaptacyjny charakter myślenia postformalnego. Przegląd Psychologiczny, 2, 181–192.
Hendricks J. (2001), It’s about Time [w:] S.H. McFadden, R.C. Atchley (eds.), Aging and the meaning of time: a Multidisciplinary Exploration, 21–50. New York: Springer Publishing Company, Inc.
Inhelder B., Piaget J. (1970), Od logiki dziecka do logiki młodzieży. Warszawa: PWN.
Joireman J.A., Lasane T.P., Bennett J., Rochards D., Solaimani S. (2001), Integrating Social Value Orientation and the Consideration of Future Consequences within the Extended Norm Activation Model of Proenvironmental Behaviour. British Journal of Social Psychology, 40, 133–156.
Jurkowski A. (1986), Ontogeneza mowy i myślenia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Jurkowski A. (2003), Specyfika i znaczenie społeczne psychologii wychowawczej [w:] A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej, 11–26. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Katra G. (1996), Programy życiowe a doświadczenia związane z „Ja”. Psychologia Wychowawcza, 4, 312–325.
Katra G. (2003), Dorastanie jako okres wielkich transformacji [w:] A. Jurkowski (red.), Z zagadnień psychologii wychowawczej, 227–264. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Katra G. (2007), Autonomia i aktywność prospektywna jako wyznaczniki podmiotowego i kreatywnego funkcjonowania w okresie dorastania [w:] M. Czerwińska-Jasiewicz, E. Dryll (red.), Rozważania o roz- woju i wychowaniu, 125–144. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Katra G. (2008), Aktywność prospektywna młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Kimmel D.C., Weiner I.B. (1995), Adolescence. A Developmental Transition. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Kuinch M., Trempała J. (1995), Organizacja temporalna doświadczeń życiowych i poziom rozwoju operacji umysłowych. Maszynopis niepublikowany.
Langeot T. (1979), Echelle de developpement de la pensée logique. Issy-le Moulineaux, Editions Scientifiques et Psychologiques du EAP.
Lehalle H. (2006), Cognitive Development in Adolescence: Thinking Freed from Conctrete Constraints [w:] S. Jackson, L. Goosens (ed.), Adolescent Development, 71–89. Hove and New York: Psychology Press.
Liberska H. (2004), Perspektywy temporalne młodzieży. Wybrane uwarunkowania. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Nosal C., Bajcar B. (2004), Czas psychologiczny: wymiary, struktura, konsekwencja. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Nurmi J.E., Pulliainen H. (1991), The Changing Parent-Child Relationship, Self-esteem, and Intelligence as Determinants of Orientation to the Future during Early Adolescence. Journal of Adolescence, 14, 35–51.
Nuttin J., Lens W. (1985), Future Time Perspective and Motivation. Theory and Research Method. Leuven: Leuven University Press, Lawrence Erlbaum Associates.
Piaget J., Inhelder B. (1997), Psychologia dziecka. Wrocław: Wydawnictwo Siedmiogród.
Strathman A., Boninger D., Gleicher F., Baker S. (1994), Constructing the Future with Present Behavior: a Difference Approach [w:] Z. Zaleski (ed.), Psychology of Future Orientation, 107–120. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Strathman A., Joireman J. (2005), Understanding Behavior in the Context of Time. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Studenski R. (2004), Ryzyko i ryzykowanie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Trempała J. (2000), Modele rozwoju psychicznego. Czas i zmiana. Bydgoszcz: Wydawnictwo uczelniane Akademii Bydgoskiej im. K. Wielkiego.
Turner J.S., Helms, D.B. (1999), Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP.
Wadsworth B.J. (1998), Teoria Piageta. Poznawczy I emocjonalny rozwój dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Zaleski Z., Cycon A., Kurc A. (2001), Future Time Perspective and Subjective Well-being in Adolescent Samples [w:] P. Schmuck, K.M. Sheldon (ed.), Life Goals and Well-being: Towards a Positive Psychology of Human Striving, 58–67. Goettingen, Germany: Hogrefe & Huber Publishers.
Zimbardo P.G., Keough K.A., Boyd J.N. (1997), Present Time Perspective as a Predictor of Risky Driving. Personal Individual Differenses, 23, 6, 1007–1023.
Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2009, Tom 14, Numer 3, s. 65-76
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Rozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Cognitive development in adolescence and selected manifestations of prospective action
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
Publikacja: 2009
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2589
Liczba pobrań: 2739