Zemsta Trygława i Swaroga? Krytyka fanowska angielskiego tłumaczenia komiksu Kajko i Kokosz

Joanna Dybiec-Gajer

Zemsta Trygława i Swaroga? Krytyka fanowska angielskiego tłumaczenia komiksu Kajko i Kokosz

Data publikacji: 2021

Przekładaniec, 2021, Numer 42 – Krytyka przekładu i okolice, s. 116 - 143

https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.020.14331

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Zemsta Trygława i Swaroga? Krytyka fanowska angielskiego tłumaczenia komiksu Kajko i Kokosz

Abstrakt

The Revenge of Triglav and Svarog? Fan-Generated Translation Criticism of the English Version of the Comic Book Kajko i Kokosz

The article discusses the role of fan communities as critics of translated texts. It shows how fans’ active involvement as prosumers in the production of translational (mock) critical content can affect the promotion and distribution of the official, commercial translation. The case in point is a fan-generated and fan-mediated reception of the English rendition of an album from a classic Polish Kajko i Kokosz comic series. First published in 1975, Szkoła latania (Flying School) is part of Poland’s shared popcultural idiom, since recently also part of the primary school reading canon. Its first English translation (2018) made available in a pre-release to the comic’s fans led to a number of controversies, ranging from humorous internet-mediated discussions of an editing mistake to an open petition to the publisher to preserve in translation the comic’s cultural specificity. The article sets off by discussing the profile of the translation critic emerging from leading models of translation criticism to move on to sketch new developments and the role of fandom and fan-generated criticism. Arguing that currently translations of speculative fiction into and out of English in the Polish context can be considered vulnerable translations, prone to fans’ critical scrutiny, it focuses on Flying School and its fan reception which lead to the prolonged postponement of the publication of the official translation. The article also provides an analysis of the pre-release commercial translation to provide background for the fan criticism. It shows the clash of the translator’s consistent domesticating strategy with fans’ expectations of an exoticizing translation, preserving the Slavic character of the series which raises the question of the translation brief and publisher-translator relationship.

Słowa kluczowe

krytyka przekładu, fandom, fanowska krytyka przekładu, przekład komiksu, Kajko i Kokosz, Szkoła latania; translation criticism, fan-generated translation criticism, translation of comics, Kayko and Kokosz, Flying School

translation criticism, fandom, fan-generated translation criticism, translation of comics, Kayko and Kokosz, Flying School

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Anglojęzyczny nakład przygód Kajka i Kokosza wycofany przez Fujarkę Łamignata, https://mamdziecko.interia.pl/kultura/news-fujarka-lamignata-powodem-wycofania-komiksu,nId,2567858#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome [dostęp: 11 lipca 2021].

Baker, Mona, Saldanha, Gabriela (red.). 2020. Routledge Encyclopaedia of Translation Studies, 3 wyd. Nowy Jork: Routledge.

Bednarczyk, Anna. 2019. Krytyka przekładu, w: Ł. Bogucki, J. Dybiec-Gajer, M. Piotrowska, T. Tomaszewska (red.), Słownik polskiej terminologii przekładoznawczej, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Belczyk-Kohl, Yvonne; Pociask, Janusz. 2017. O intertekstualności i interikoniczności na przykładzie komiksu Kajko i Kokosz, w: M. Cieszkowski, A. Kapuścińska, J. Szczepaniak (red.), Język – Obraz – Dyskurs, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, s. 111–134.

Berman, Antoine. 1995/2009. Toward a Translation Criticism: John Donne, Kent, Ohio: Kent State University Press.

Booth, Paul. 2013. Augmenting fan/academic dialogue: New directions in fan research. „The Journal of Fandom Studies” (1)2, s. 119–137.

Borodo, Michał. 2017. Klasyka komiksu europejskiego w przekładzie, czyli o polskich przemianach Thorgala Anderesona, „Przekładaniec” 34, s. 127–147.

— 2021. Non-professional translators in the context of globalization, w: E. Bielsa, D. Kapsaskis (red.), Routledge Handbook of Translation and Globalization, Nowy Jork: Routledge.

Brzozowski, Jerzy. 2011. Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Czesak, Artur. 2008. Kajko i Kokosz po śląsku: szpas na serio, Poczucie humoru a przekład, „Między Oryginałem a Przekładem” XIII, s. 149–158.

Ćwiklak, Kornelia. 1999. Polskie przekłady „Fausta” Johanna Wolfganga Goethego: studium porównawcze, „Pamiętnik Literacki” 90(2), s. 153–176.

Dąmbska-Prokop, Urszula. 2010. Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica.

Díaz Cintas, Jorge. 2003. Teoría y práctica de la subtitulación: inglés-español, Barcelona: Ariel.

Duggan, Jennifer, Dahl, Anne. 2019. Fan Translations of SKAM: Challenging Anglo Linguistic and Popular Cultural Hegemony in a Transnational Fandom, „Scandinavian Studies in Language (SSL)” 10(2), s. 6–29.

Dybiec-Gajer, Joanna. 2013. Zmierzyć przekład? Z metodologii oceniania w dydaktyce przekładu pisemnego, Kraków: Universitas.

— 2020. Fan Communities as Mediators of Cultural Diversity, w: B. Sommerfeld, E. Pieciul-Karmińska, M. Düring (red.), Kulturelle Diversität in der Kinder- und Jugendliteratur, Berlin i in.: Peter Lang, s. 95–107.

Guttfeld, Dorota. 2018. Fandom i markowe wszechświaty: ewolucja czynników wpływających na polskie przekłady anglojęzycznej fantastyki, „Przekładaniec” 37, s. 143–155.

Guttfeld, Dorota, Jankowiak Daria; Krawczyk, Stanisław. 2013. Fantastyczni 2012 – badanie czytelnictwa fantastyki, http://gkf.org.pl/files/e-AF.pdf [dostęp: 15 lutego 2021].

Hewson, Lance. 2011. An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation, Amsterdam: John Benjamins.

House, Juliane. 1997. Translation Quality Assessment: A Model Re-visited, Tübingen: Narr.

— 2015. Translation Quality Assessment: Past and Present. New York: Routledge.

Jakiel, Rafał. 2014. Strider, Streicher i Łazik. Specyfika przekładoznawczej analizy literackich nazw własnych w obrębie różnych par językowych, „Studia Translatorica” 5, s. 177–193.

Jenkins, Henry. 1992. Textual Poachers, New York: Routledge.

Kaczorowska, Monika. 2003. Niezbędnik translatologiczny, „Teksty Drugie” 5, s. 105–111.

Kaźmierczak, Marek. 2012. Użytkownik, nadawca i odbiorca w Web 2.0. Uwagi o różnych sposobach odnoszenia się do literatury w serwisie Twitter, „Teksty Drugie” 6, s. 270–286.

Kierzkowska, Danuta. 2002. Tłumaczenie prawnicze, Warszawa: Wydawnictwo TEPIS.

Kobus, Aldona. 2018. Fandom. Fanowskie modele odbioru, Toruń: Wydawnictwo UMK.

Koch, Radosław. 2018. http://www.komiksydisneya.pl/2018/08/na-zeusa-i-swietego-wita-kayko-and.html [dostęp: 21 lutego 2018].

Konowrocka-Sawa, Dorota. 2019. „Tłumacze w szkołach”, http://tlumaczewszkolach.ikm.gda.pl/wp-content/uploads/2019/11/tws_scenariusz_konowrocka.pdf [dostęp: 29 kwietnia 2021].

Krawczyk, Stanisław. 2015. Prosumpcja polskich miłośników literatury fantastycznej, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6610/Krawczyk_Prosumpcja_polskich_

mi%20osnikow_literatury_fantastycznej.pdf?sequence=1 [dostęp: 10 lutego 2021].

Krysztofiak, Maria. 1999. Przekład literacki a translatologia, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

— 2011. Translatologiczna teoria i pragmatyka przekładu artystycznego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Lem, Stanisław. 2013. Sława i Fortuna. Listy do Michaela Kandla 1972–1987, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Leszczyński, Grzegorz. 2003. Fantastyka, w: B. Tylicka, G. Leszczyński (red.), Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, Wrocław: Ossolineum, s. 110–112.

— 2003. Fantasy, w: B. Tylicka, G. Leszczyński (red.), Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, Wrocław: Ossolineum, s. 112–113.

Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. 2017. Fandom dla początkujących. T I: Społeczeństwo i wiedza, Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ.

— 2018. Fandom dla początkujących. Tom II: Tożsamość i twórczość, Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ.

McDonough Dolmaya, Julie. 2011. The Ethics of Crowdsourcing, „Linguistica Antwerpiensia. New Series in Translation Studies” 10, s. 97–110.

Mendelsson, Scott. 2013.‘Batfleck’, ‘Fifty Shades Of Grey’ And Fan Entitlement Syndrome, „Forbes” 5.09, https://www.forbes.com/sites/scottmendelson/2013/09/05/batfleck-fifty-shades-of-grey-and-fan-entitlement-syndrome/?sh=366b6ca86884 [dostęp: 29 kwietnia 2021].

Newman, James. 2008. Playing with Videogames, Oxon i Nowy Jork: Routledge.

Niziołek, Małgorzata. 2005. Zdefiniować fantastykę, czyli „fantastyczne” (i nie tylko) teorie literatury fantastycznej, „Przestrzenie Teorii” 5, s. 267–278.

O’Hagan, Minako. 2009. Evolution of User-generated Translation: Fansubs, Translation Hacking and Crowdsourcing, „The Journal of Internationalization and Localization” 1(1), s. 94–121.

— 2012. From Fan Translation to Crowdsourcing: Consequences of Web 2.0 User Empowerment in Audiovisual Translation, w: Audiovisual Translation and Media Accessibility at the Crossroads, Amsterdam: Rodopi, s. 23–41.

Olszański, Tadeusz, bez daty, „O przekładach na przykładach”, http://home.agh.edu.pl/~evermind/tlumaczenia_TAO.htm [dostęp: 29 kwietnia 2021].

Paloposki Outi, Translation criticism, w: Y. Gambier, L. van Doorslaer (red.), Handbook of Translation Studies Online, https://benjamins.com/online/hts/articles/tra13?q=translation%20criticism, [dostęp: 22 lutego 2021].

Petycja, 11.04.2018, https://secure.avaaz.org/community_petitions/pl/Wydawnictwo_Egmont_Polska_Zachowanie_

oryginalnych_slowianskich_nazw_bogow/ [dostęp: 23 lutego 2021].

Rajewska, Ewa. 2016. Przekład słowa, przekład obrazu. Myśl przekładoznawcza Elżbiety Tabakowskiej, „Przekładaniec” 32, s. 330–337.

Rogoż, Michał, Studnicki, Emanuel. 2020. Polskojęzyczna przestrzeń internetowa wokół powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem Johna Ronalda Reuela Tolkiena, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 18, s. 165–182.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).

Ruch wydawniczy w liczbach. Tom 69: 2019 książki, 2020, Warszawa: Biblioteka Narodowa.

Tabakowska, Elżbieta. 2015. Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie. Wybór prac, P. de Bończa Bukowski, M. Heydel, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tylicka, Barbara. 2003. Christa Janusz, w: B. Tylicka, G. Leszczyński (red.), Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 65–66.

Urbańczyk, Agnieszka. 2018. Subwersja, nie sztuka. Korzenie, założenia i problemy fan studies, „Przestrzenie teorii” 29, s. 261–275.

Valero Porras, María José, Cassany, Daniel. 2017. Translation by Fans for Fans: Organization and Practices in a Spanish-language Community of Scanlation, „BiD: textos universitaris de biblioteconomia i documentació”38, http://bid.ub.edu/en/37/ cassany.htm [dostęp: 25 lutego 2021].

Żmigrodzki, Piotr (red), Wielki słownik języka polskiego, https://wsjp.pl.

Włodarczyk, Agata; Tymińska, Marta. 2012. Fan fiction a literacka rewolucja fanowska. Próba charakterystyki zjawiska, „Panoptikum” 11(18), s. 90–111.

Wróbel, Olga. 2018. Wywiad z tłumaczem komiksu “Kajko i Kokosz: Szkoła latania”, 9.04.2018, https://www.komiks.gildia.pl/komiksy/kajko_i_kokosz/10-flying-school/wywiad-z-tlumaczem [dostęp: 25 lutego 2021].

Zapowiedź wydawnicza, https://egmont.pl/Kayko-and-Kokosh-Flying-School,6668298,p.html [dostęp: 11 lipca 2021].

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2021, Numer 42 – Krytyka przekładu i okolice, s. 116 - 143

DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.020.14331

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zemsta Trygława i Swaroga? Krytyka fanowska angielskiego tłumaczenia komiksu Kajko i Kokosz

Angielski:

The Revenge of Triglav and Svarog? Fan-Generated Translation Criticism of the English Version of the Comic Book Kajko i Kokosz

Autorzy

Joanna Dybiec-Gajer

https://orcid.org/0000-0002-5349-6842

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Joanna Dybiec-Gajer (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1030

Liczba pobrań: 929

<div id="cke_pastebin"> Zemsta Trygława i Swaroga? Krytyka fanowska angielskiego tłumaczenia komiksu <em>Kajko i Kokosz</em></div>

Pobierz xml