Obrazy niepowagi: O tłumaczeniu poezji nonsensu na przykładzie wiersza The Akond of Swat Edwarda Leara
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEObrazy niepowagi: O tłumaczeniu poezji nonsensu na przykładzie wiersza The Akond of Swat Edwarda Leara
Data publikacji: 2023
Przekładaniec, 2020, Numer 40 – Gatunki literackie w przekładzie, s. 205 - 239
https://doi.org/10.4467/16891864PC.20.010.13173Autorzy
Obrazy niepowagi: O tłumaczeniu poezji nonsensu na przykładzie wiersza The Akond of Swat Edwarda Leara
Images of Irreverence: Nonsense Poetry in Translation as Exemplified by Edward Lear’s Poem The Akond of Swat
The paper deals with selected “rewritings” of Edward Lear’s nonsense poem The Akond of Swat, focusing specifically on the translators’, illustrators’, adapters’ and editors’ attitudes towards the allusive nature of the poem – the reference it makes to the historical figure of the Pashtun religious leader Abdul Ghaffūr, also known as the Akond (or Wali) of Swat or Saidū Bābā, which may be viewed as problematic from a postcolonial viewpoint. Recent translated and illustrated versions of the poem inscribe it with new aesthetic and ideological values. Two Polish translations considered in the paper, produced by Andrzej Nowicki and Stanisław Barańczak respectively, demonstrate changing approaches to the nonsense genre displayed in Polish literary circles (gradual transition from pure to parodistic nonsense). Graphic representations of the poem discussed in the paper testify to the artists’ interpretive powers in redefining the genre of Lear’s poem: rebranding it as an infantile fairy tale on the one hand and a disturbing reflection on tyranny and “the war on terrorism” on the other.
Teksty źródłowe
Lear E. 1877/1894. Laughable Lyrics: A Fourth Book of Nonsense Poems, Songs, Botany, Music, etc. With All The Original Illustration, Boston: Roberts Brothers, https://www. gutenberg.org/files/13650/13650-h/13650-h.htm (dostęp: 09.05.2020).
— 1961/1973. Akond ze Skwak, przeł. A. Nowicki, w: E. Lear, Dong co ma świecący nos i inne wierszyki Pana Leara Edwarda, spolszczył A. Nowicki, il. B. Butenko, Warszawa: Nasza Księgarnia.
— 1975. Akond ze Skwak, przeł. A. Nowicki, w: E. Lear i in., Księga nonsensu: rozsądne i nierozsądne wierszyki wymyślone po angielsku przez Edwarda Leara [et al.]; napisane po polsku przez Antoniego Marianowicza i Andrzeja Nowickiego, il. J. Stanny, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
— 1986/2015. The Akond of Swat, il. T. Lundmark, D.K. Lundmark, Methuen Australia: Amazon Digital Services LLC.
— 1987. Akond ze Skwak, przeł. A. Nowicki, w: E. Lear, Takie coś, przeł. A. Nowicki, il. K. Michałowska, Warszawa: KAW, s. 31‒35.
— 1997. The Akond of Swat: [verses by] Edward Lear together with appendix Akondiana, il. A. Arnold, Berkley: [privately printed for Ian Jackson].
— 1998. Jakąd ze Wszczot, przeł. S. Barańczak, w: S. Barańczak (red.), 44 opowiastki wierszem, Kraków: Znak, s. 64‒69.
— 2000/2011. The Akond of Swat, komp i wyk. K. Nordine, w: K. Nordine, Word Jazz. A Transparent Mask, CD Baby.
— 2006. The Akond of Swat [teledysk] komp i wyk. K. Nordine, https://www.youtube. com/watch?v=rhVAEBk5K_Y (dostęp: 09.05.2020).
— 2007. Jakąd ze Wszczot, przeł. S. Barańczak, w: S. Barańczak (red.), Fioletowa krowa. 333 najsławniejsze okazy angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej od Williama Shakespeare’a do Johna Lennona: Antologia, Kraków: Wydawnictwo a5, s. 287‒289.
— 2014. Edward Lear’s Book of Nonsense, il. Ch. Pym, London: Usborne Illustrated Originals.
Literatura krytyczna
Ahmed A. 2002. Discovering Islam. Making Sense of Muslim History and Society. Revised Edition, London: Routledge.
Bivona D. 1990. Desire and Contradiction. Imperial Visions and Domestic Debates in Victorian Literature, Manchester–New York: Manchester University Press.
Bromhead H. 2009. The Reign of Truth and Faith. Epistemic Expressions in 16th and 17th Century English, Berlin: Mouton de Gruyter.
Chrzanowska-Kluczewska E. 2017. Humorous Nonsense and Multimodality in British and American Children’s Poetry. „European Journal of Humour Research” 5 (3), s. 25–42.
Dubois M. 2018. Edward Lear’s India and the Colonial Production of Nonsense, „Victorian Studies” 61(1), s. 35‒59.
Fahim M. 1978. British Relations with the Akhund of Swat, „Islamic Studies” 17(1), s. 57‒66.
Farwell B. 1985. Queen Victoria’s Little Wars, New York–London: W.W. Norton & Company.
Grodziński E. 1981. Zarys teorii nonsensu, Wrocław; Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Graziosi M. 2008. The Akond of Swat as the Ghazal, https://nonsenselit.com/2008/02/21/ the-akond-of-swat-and-the-ghazal/ (dostęp: 09.05.2020).
— 2014. George Thomas Lannigan’s Ahkoond of Swat, https://nonsenselit. com/2014/02/13/george-thomas-lanigans-ahkoond-of-swat/ (dostęp: 09.05.2020).
Heyman M. 2003. The Decline and Rise of Literary Nonsense, w: R. McGillis (red.), Children’s Literature and the Fin de Siècle, Westport‒London: Praeger, s. 13‒21.
— 2008. An Indian Nonsense Naissance, w: M. Heyman (red.), The Tenth Rasa: An Anthology of Indian Nonsense, London: Penguin, s. XIX‒XLIII.
Hołobut A., Hołownia O. 2017. Vesitibules to the ‘World of Topysturveydom’ – Paratexts in Nonsense Anthologies. „European Journal of Humour Research” 5 (3), s. 4‒24.
Kaczorowska M. 2011. Przekład jako kontynuacja twórczości własnej. Na przykładzie wybranych translacji Stanisława Barańczaka z języka angielskiego, Kraków: Universitas.
Lefevere, A. 1992. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. London‒New York: Routledge.
Lodge S. 2019. Inventing Edward Lear, Cambridge, MA‒London: Harvard UP.
Mendelson E. (red.). 2001. Poetry for Young People: Edward Lear, il. L. Huliska-Beith. New York: Sterling Publishing Company.
McGillis R. (ed). 2003. Children’s Literature and the Fin de Siècle. Westport-London: Praeger.
Międzyrzecki A. 1961. Dong co ma świecący nos, „Świat” 22, 28.05.1961, http://www. drzewobabel.pl/wydawnictwo/artykuly/dong_co_ma_swiecacy_nos%2C_artur_ miedzyrzecki,artykul,98.html (dostęp: 09.05.2020).
Miller L. 1990. The Himalayas in Fact and Fiction, w: R.W. Winks, J.R. Rush (red.), Asia and Western Fiction. Honolulu: University of Hawaii Press, s. 85‒99.
n.d. 1961. Wierszyki pana Leara, „Kurier Polski” z dnia 08.06.1961, http://www.drzewobabel.pl/wydawnictwo/artykuly/wierszyki_pana_leara,artykul,97.html (dostęp: 09.05.2020).
Philips A. 2016. Edward Lear’s Contribution to British Psychoanalysis, w: J. Williams, M. Bevis (red.), Edward Lear and the Play of Poetry, Oxford: Oxford University Press, s. 339‒346.
Said E. 1978/1991. Orientalizm, przeł. W. Kalinowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Satpathy S. 2003. Lear’s India and the Politics of Nonsense, w: R. McGillis (red.), Children’s Literature and the Fin de Siècle, Westport‒London: Praeger, s. 73‒80.
Sewell E. 1952. The Field of Nonsense, London: Chatto & Windus.
Stewart S. 1989 [1979]. Nonsense. Aspects of Intertextuality in Folklore and Literature, Baltimore‒London: The Johns Hopkins UP.
Stępień T. b.d. Słownik Literatury Polskiej, http://www.edupedia.pl/words/index/ show/492965_slownik_literatury_polskiej-_kabaret_literacki.html (dostęp: 09.05.2020).
Strachey L. (red). 1911. Later Letters of Edward Lear, Author of The Book of Nonsense to Chichester Fortescue, Frances Countess Waldegrave and Others, London: T. Fisher Unwin, https://archive.org/details/laterlettersofed00learuoft/page/n7 (dostęp: 09.05.2020).
Szulińska J. 2009. Jak odróżnić presupozycję od implikatury? „Rocznik Kognitywistyczny” 3, s. 151‒159.
Tarnogórska M. 2014. Parodia w służbie nonsensu, „Zagadnienia rodzajów literackich” LVII(2), s. 38‒52.
Tigges W. (ed.). 1987. Explorations in the Field of Nonsense, Amsterdam: Rodopi.
Tigges W. 1988. An Anatomy of Nonsense, w: W. Tigges (red.), The Anatomy of Nonsense, Amsterdam‒Philadelphia: Rodopi, s. 23‒46.
Williams J., Bevis M. (red.). 2016. Edward Lear and the Play of Poetry, Oxford: Oxford UP.
Wołk M. 2014. Nonsens i zjawiska pokrewne. Studium semantyczne, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Yapp M.E. 1977. Review of Millennium and Charisma among Pathans: A Critical Essay in Social Anthropology by Akbar S. Ahmed, „Bulletin of the School of Oriental and African Studies” 40(1), s. 173‒175.
Informacje: Przekładaniec, 2020, Numer 40 – Gatunki literackie w przekładzie, s. 205 - 239
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Obrazy niepowagi: O tłumaczeniu poezji nonsensu na przykładzie wiersza The Akond of Swat Edwarda Leara
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1433
Liczba pobrań: 1237