Czy tłumaczona powieść kryminalna może uczyć historii? O przekładach Śmierci w Breslau i Głowy Minotaura Marka Krajewskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTECzy tłumaczona powieść kryminalna może uczyć historii? O przekładach Śmierci w Breslau i Głowy Minotaura Marka Krajewskiego
Data publikacji: 2023
Przekładaniec, 2020, Numer 40 – Gatunki literackie w przekładzie, s. 70 - 87
https://doi.org/10.4467/16891864PC.20.004.13167Autorzy
Czy tłumaczona powieść kryminalna może uczyć historii? O przekładach Śmierci w Breslau i Głowy Minotaura Marka Krajewskiego
Is a Translated Crime Novel Likely to Teach History? About the Translations of Śmierć w Breslau [Death in Breslau] and Głowa Minotaura [The Minotaur’s Head] by Marek Krajewski
Crime novel is considered one of the most important innovations of the twentieth century in the field of fiction. Together with cinema, television and “elite” literature which often take over some of its features (themes and plots), it plays a significant role in creating the representation of reality proposed to the readers. The investigation described in the novels is set in a context which refers to the real world, in its social, political or historical aspects. The realistic dimension of the crime story makes it a kind of “social document”, which attracts the attention of researchers, including non-literary scholars. Reading crime novels allows them to acquire strictly literary information, but also some knowledge about communities, which leads them to an interpretation of relationships between literature and society. In this paper, the translated crime novel is seen as a special means of enriching the reader’s knowledge of the source culture. The realistic character of the work, which is supposed to fulfil a primarily ludic function, implies a certain tension in the work of the translator, who is led to ask himself: “shall I entertain or shall I entertain and teach”? If realism becomes a constitutive feature of crime fiction, if, as stated by Maryse Petit and Gilles Menegaldo, “under the pretext of attracting a crime novel client, the intention is to give him a history lesson or to make him think about a certain state of society”, the translator may be bound to include in the translation some elements that supplement the “encyclopaedic” knowledge of the target reader. The analysis is based on two novels by Marek Krajewski – his first novel, Death in Breslau (1999), set in the inter-war period, featuring the German policeman Eberhard Mock, and The Minotaur’s Head, published a decade later, which action takes Mock to Lwów in the time when it was a Polish city and makes him befriend a Polish commissioner, Popielski. A comparison of some of their translations (eight for the first book, three for the second) shows differences in the treatment of the historical component of the novels, both in the treatment of selected text elements, as a result of the translator’s project, and in the peritexts, which, however, usually do not depend on the translator, but on the publisher.
Teksty oryginalne
Krajewski M. 1999. Śmierć w Breslau, wyd. 1, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
–– 2009. Głowa Minotaura, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Przekłady
Krajewski M. 2008. Death in Breslau, przeł. D. Stok, London: MacLehose Press/Quercus.
–– 2008. Muerte en Breslau, przeł. F. Otero Macías, Madrid: Alamut.
–– 2005. Prigoršnia skorpionov, ili smert’ v Breslau, przeł. L.M. Cyvjan, Sankt-Peterburg: Azbuka-klassika.
–– 2008. Smrt v Breslau, przeł. M. Przybylski, Brno: MOBA.
–– 2009. To sīmádi tou skorpioū, przeł. Irena Selankievits-Ellenikos, Gogo Arvanitī, Athīna: Metaixmio.
–– 2012. La mort à Breslau, przeł. Ch. Zaremba, Paris: Gallimard.
–– 2007. Morte a Breslavia, przeł. V. Parisi, Torino: Einaudi.
–– 2012. Golova Minotavra, przeł. S. Podražanski, Moskva: Mosty kultury, Ierusalim: Gešarim.
–– 2012. The Minotaur’s Head, przeł. D. Stok, London: MacLehose Press Quercus.
–– 2011. To kefáli toi Minō’taurou, przeł. A. Chatzīgiannídī, Athīna: Metaíchmio.
Opracowania
Agger G. 2010. Histoire et culture médiatique. Le roman policier historique en Scandinavie, „Études Germaniques”, 260, s. 777–795.
Ballard M. 2005. Les stratégies de traduction des désignateurs de référents culturels, w: M. Ballard (ed.), La Traduction, contact de langues et de cultures (1), Arras: Artois Presses Université, s. 125–151.
Boltanski L. 2016. Les conditions d’apparition du roman policier. Énigmes et complots dans les métaphysiques politiques du XXe siècle, „Communications”, 99, s. 19–32.
Browarny W. 2019. Historie odzyskane. Literackie dziedzictwo Wrocławia i Dolnego Śląska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Czubaj M. 2010. Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Gdańsk: Wydawnictwo Oficynka.
Defert D. 2015. Traduire pour le grand public: Intriguer, surprendre, charmer, „Parallèles”, 27 (1), s. 89–99, https://www.paralleles. unige.ch/files/3915/2839/0411/Paralleles_27-1_2015.pdf, dostęp: 10.06.2019).
Gemra A. 2013. Eberhard Mock na tropie: Breslau/Wrocław w powieściach Marka Krajewskiego, w: M. Ursel, O. Taranek-Wolańska (red.), Śląskie pogranicza kultur, t. 2, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 119–143.
Grębowiec J. 2015. Recepcja inskrypcji i innych drobnych śladów dawnego Presslaw/ Breslau we Wrocławiu po 1945 roku, w: A. Gall et al. (red.), Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-niemieckiego, t. 1, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 260–277, http://www.polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/6, (dostęp: 10.06.2019).
Kaczmarek M. 2008. Wrocław Eberharda Mocka: przewodnik na podstawie książek Marka Krajewskiego, Wrocław: Orfin.
Kotyńska K. 2015. Lwów: o odczytywaniu miasta na nowo, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
MysteryPeople Q&A with Translator Danusia Stok, https://mysterypeople.wordpress. com/2015/06/25/mysterypeople-qa-wi…, (dostęp: 10.06.2019).
Osmólska-Mętrak A. 2010. Na trasie Breslau–Breslavia. O włoskich przekładach prozy Marka Krajewskiego, „Italica Wratislaviensia”, 1, s. 180–195.
Papadima M. 2013. Le nom propre en traduction: rupture de forme, rupture de sens, rupture de règles, w: M. Laurent (ed.) Traduction et Rupture, Paris: Numilog.
Petit M., Menegaldo G. 2010. Présentation et problématiques, w: Petit M., Menegaldo G. (ed.), Manières de noir: La fiction policière contemporaine. Rennes: Presses universitaires de Rennes, http://books.openedition.org/pur/38764, (dostęp: 10.062019).
Torres M.-H. 2002. Indices de statut de roman traduit. 1. Paratexte, „Meta”, 47(1), s. 5–15.
Urlich-Kornacka M. 2017. Na tropie zaginionego Breslau: przewodnik na podstawie powieści Marka Krajewskiego, Wrocław: Via Wrocław.
Informacje: Przekładaniec, 2020, Numer 40 – Gatunki literackie w przekładzie, s. 70 - 87
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Czy tłumaczona powieść kryminalna może uczyć historii? O przekładach Śmierci w Breslau i Głowy Minotaura Marka Krajewskiego
Is a Translated Crime Novel Likely to Teach History? About the Translations of Śmierć w Breslau [Death in Breslau] and Głowa Minotaura [The Minotaur’s Head] by Marek Krajewski
Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1225
Liczba pobrań: 825