Uwarunkowania cyrkulacyjne temperatury powietrza w Warszawie w miesiącach o skrajnych wartościach wskaźnika NAO (1951–2015)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE
Uwarunkowania cyrkulacyjne temperatury powietrza w Warszawie w miesiącach o skrajnych wartościach wskaźnika NAO (1951–2015)
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEUwarunkowania cyrkulacyjne temperatury powietrza w Warszawie w miesiącach o skrajnych wartościach wskaźnika NAO (1951–2015)
Data publikacji: 09.07.2018
Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 153, s. 69-87
https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.004.8479Autorzy
Uwarunkowania cyrkulacyjne temperatury powietrza w Warszawie w miesiącach o skrajnych wartościach wskaźnika NAO (1951–2015)
Napływ mas powietrznych znad Atlantyku z zachodu w zimie sprowadza nad Europę, w tym i nad Polskę, pogodę względnie ciepłą, podczas gdy adwekcja ze wschodu sprowadza pogodę mroźną. Charakterystyką ilościową nasilenia przenosu zachodniego jest wskaźnik NAO. Związek temperatury powietrza w Europie z tym wskaźnikiem nie zawsze jest jednak jednoznaczny. Dlatego w pracy scharakteryzowano warunki cyrkulacyjne i termiczne nad Polską w zależności od znaku i wartości wskaźnika NAO (dalej NAO+ i NAO). Podstawę opracowania stanowią serie 65-letnie (1951–2015) wartości wskaźnika NAO i średnich miesięcznych (od grudnia do marca) wartości temperatury powietrza z Warszawy oraz kalendarz typów cyrkulacji według Lityńskiego. Do analizy wybrano po 10 miesięcy z 65-lecia z największą wartością NAO+ i NAO– oraz po 10 miesięcy o największych dodatnich i ujemnych odchyleniach temperatury od średniej wieloletniej (Dt), wychodząc z założenia, że w dużym stopniu powinny to być te same miesiące. Analiza wykazała, że zachodzą jednak odstępstwa od znanych dotychczas prawidłowości wpływu dodatniej lub ujemnej fazy NAO na warunki termiczne w Polsce.
Glossary of Meteorology, 2000, T.S. Glickmann (red.), American Meteorological Society, Boston.
International Meteorological Vocabulary, 1992, World Meteorological Organization, Geneva.
Hurrell J.M., 1995, Decadal trends in North Atlantic Oscillation and relationship to regional temperature and precipitation, Science, 269, 676–679.
Hurrell J.W., Van Loon H., 1997, Decadal variations in climate associated with the North Atlantic Oscillation, Climatic Change, 36, 301–326.
Jones P.D., Jonsson T., Wheeler D., 1997, Extension to the North Atlantic Oscillation using early instrumental pressure observations from Gibraltar and South-West Iceland, International Journal of Climatology, 17, 1433–1450.
Kaszewski B.M., 1992, Typy cyrkulacji a typy pogody w Polsce, Rozprawy habilitacyjne, 42, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Kirschenstein M., Baranowski D., 2009, Wahania roczne i tendencje zmian temperatury powietrza w Koszalinie, Słupskie Prace Geograficzne 6, 167–178.
Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2017, Anomalie termiczne w Europie (1951–2010), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Lityński J., 1969, Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski, Prace PIHM, 97, 3–15.
Marsz A.A., 2002, Wprowadzenie (istota NAO, historia, wskaźniki), [w:] A.A. Marsz, A. Styszyńska (red.), Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski a temperatura powietrza nad Polską, Akademia Morska, Gdynia, 11–29.
Marsz A.A., 2013, Wpływ Oscylacji Północnoatlantyckiej (NAO) na wzrost temperatury powietrza nad Polską w warunkach zmiennych zasobów ciepła w Atlantyku Północnym, Przegląd Geofizyczny, 3–4, 127–143.
Merecki R.,1914, Klimatologia ziem polskich, Drukarnia i Litografia Jana Cotty.
Niedźwiedź T., 2002, Relacje między NAO a wskaźnikami cyrkulacji nad Polską, [w:] A.A. Marsz, A. Styszyńska (red.), Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski a temperatura powietrza nad Polską, Akademia Morska, Gdynia, 87–97.
Nowosad M., 2005, Jeszcze o historii badań nad Oscylacją Północnego Atlantyku, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 18 (1), 81–88.
Pianko-Kluczyńska K., 2007, Nowy kalendarz typów cyrkulacji atmosfery według J. Lityńskiego, Wiadomości Meteorologii, Hydrologii, Gospodarki Wodnej, I(LI) (4), 65–85.
Rogers J.C., 1984, The association between the North Atlantic Oscillation and the Southern Oscillation in the Northern Hemisphere, Monthly Weather Review, 112, 1999–2015.
Słownik meteorologiczny, 2003, T. Niedźwiedź (red.), PTGeof. / IMGW, Warszawa.
Styszyńska A., 2002, Wskaźniki NAO a typy cyrkulacji atmosferycznej Osuchowskiej-Klein, [w:] A.A. Marsz, A. Styszyńska (red.). Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski a temperatura powietrza nad Polską, Akademia Morska, Gdynia, 99–109.
Świątek M., 2014, Uwarunkowania cyrkulacyjne występowania ciepłych miesięcy zimowych na obszarze Pobrzeży Południowobałtyckich, Prace Geograficzne, 139, 43–56.
Wibig J., 2000, Oscylacja Północnoatlantycka i jej wpływ na kształtowanie pogody i klimatu, Przegląd Geofizyczny, 2, 121–137.
Wibig J., 2001, Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na rozkład przestrzenny anomalii temperatury i opadów w Europie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Ustrnul Z., Czekierda D., 2007, Wpływ wskaźnika Oscylacji Północnoatlantyckiej na średnią temperaturę powietrza w różnych skalach przestrzennych, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 2007, 75–84.
Informacje: Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 153, s. 69-87
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uwarunkowania cyrkulacyjne temperatury powietrza w Warszawie w miesiącach o skrajnych wartościach wskaźnika NAO (1951–2015)
Impact of atmospheric circulation on air temperature in Warsaw during months with extreme values of the NAO index (1951–2015)
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW
ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
Polska
Publikacja: 09.07.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2019
Liczba pobrań: 1564