FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Lokalizacja współczesnych cmentarzy komunalnych w Polsce

Data publikacji: 30.09.2020

Prace Geograficzne, 2020, Zeszyt 161, s. 81 - 106

https://doi.org/10.4467/20833113PG.20.009.12551

Autorzy

Anna Długozima
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Środowiska, Katedra Sztuki Krajobrazu, ul. Nowoursynowska 166, 02–787 Warszawa
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Lokalizacja współczesnych cmentarzy komunalnych w Polsce

Abstrakt

Location of contemporary communal cemeteries in Poland
 
The main purpose of this paper is to characterise contemporary communal cemeteries and to develop a typology of these facilities from the point of view of its location. The main criteria for the selection of cemeteries were the date of creation (1999–2019) and the communal status of objects. Literature studies in the fields of spatial planning, landscape architecture, geography, sociology and an analysis of legal acts including planning acts were the bases for developing evaluation criteria in the aspect of cemeteries location. The location of cemeteries in relation to: natural system, accessibility, functional and spatial structure of settlement units and religious facilities was characterized. The spatial extent of the research covered cemeteries within their boundaries along with the sanitary protection zone (150 m). Field studies were carried out in July and August 2019. The research showed that out of 63 cemeteries, most are established within the administrative boundaries of cities, but in their suburban, non-urbanized areas. Models of communal cemeteries were developed due to their location.
 
Keywords: cemetery, location criterion, protection zone, functional and spatial structure
 
Zarys treści: Celem artykułu jest charakterystyka budowanych współcześnie w Polsce cmentarzy komunalnych z uwzględnieniem kryterium lokalizacji. Badaniami objęto cmentarze o statusie obiektu komunalnego, zakładane w latach 1999–2019. Aby scharakteryzować lokalizację
współczesnego cmentarza, na podstawie kwerendy materiałów źródłowych (przepisy prawa, literatura z zakresu gospodarki przestrzennej, architektury krajobrazu, geografii, socjologii), określono kryteria, według których rozpatrywano położenie cmentarza, tj. system przyrodniczy, dostępność komunikacyjna, obiekty religijne, struktura funkcjonalno-przestrzenna jednostek osadniczych. Zasięg przestrzenny badań objął cmentarze w ich granicach wraz ze strefą ochrony sanitarnej (150 m). Wizję terenową przeprowadzono w lipcu i sierpniu 2019 r. Badania wykazały, że spośród 63 cmentarzy większość zakładana jest w granicach administracyjnych miast, ale na terenach o charakterze podmiejskim, niezurbanizowanym. Opracowano modele lokalizacji cmentarzy komunalnych.

Bibliografia

Abernathy R., 1970, Cemeteries as Open Space Reservations, Reed-Mullins and Associates, U.S. Department of Housing and Urban Development, Washington DC.
 
American Planning Association, 1952, Cemeteries in the city plan report. Ariès P., 1989, Człowiek i śmierć, PIW, Warszawa.
 
Balon J., 2005, Miejsce i rola kościołów w krajobrazie polskiego Podtatrza, [w:] A. Szponar, S. Horska-Schwarz (red.), Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu, Problemy Ekologii Krajobrazu, XVII, Wrocław, 183–193.
 
Bednarczyk M., Rapiński J., 2011, Wykorzystanie oprogramowania open source w pomiarach bezpośrednich na przykładzie systemu Quantum GIS, Roczniki Geomatyki, 9 (3), 25–35.
 
Capels V., Senville W., 2006, Planning for cemeteries, Planning Commissioners Journal, 64, 1–8.
 
Chudak M., 2012, Cmentarze jako specyficzne nieruchomości w przestrzeni miasta (przykład Leszna), Świat Nieruchomości, 3 (81), 56–61.
 
Croucamp L., Richards N., 2002, Guidelines for cemetery site selection, Council for Geoscience, Pretoria.
 
Długozima A., 2011, Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Wydawnictwo Sztuka krajobrazu, Warszawa.
 
Długozima A., 2014, Miejsce i rola cmentarzy w budowaniu krajobrazu sakralnego wsi, na przykładzie Bieszczadów i Warmii, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych – Polska Akademia Nauk – Oddział w Lublinie, X (1), 5–19.
 
Długozima A., Kosiacka-Beck E., 2020, How to Enhance the Environmental Values of Contemporary Cemeteries in an Urban Context?, Sustainability, 12 (6), 2374, 1–19.
 
Durecka I., 2017, Parki jako element struktury przestrzennej miast Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, Łódź [maszynopis].
 
Dydkowski G., Tomanek R., 2005, Charakterystyka transportu zbiorowego w małych i średnich miastach w Polsce, [w:] K. Heffner (red.), Małe miasta a rozwój lokalny i regionalny, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice, 209–218.
 
Francaviglia R., 1971, The cemetery as an evolving cultural landscape, Annals of the Association of American Geographers, 61 (3), 501–509.
 
Francis D., 2003, Cemeteries as cultural landscapes, Mortality, 8, 222–227.
 
Gilbert Q.L., 1991, The Ecology of Urban Habitats, Chapman and Hall, New York.
 
Harvey T., 2006, Sacred Spaces, Common Places: The Cemetery in the Contemporary American City, Geographical Review, 96 (2), 295–312.
 
Kjøller Ch.P., 2012, Managing green spaces of the deceased: characteristics and dynamics of Danish cemetery administrations, Urban Forestry & Urban Greening, 11 (3), 339–348.
 
Kjøller Ch.P., 2013, Cemeteries – organisation, management and innovation: diffusion of maintenance specifications in Danish national church cemetery administrations, Department of Geosciences and Natural Resource Management, Faculty of Science, University of Copenhagen.
 
Kolbuszewski J., 1996, Cmentarze, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
 
Komornicki T., 2013, Propozycje wskaźników powiązań, [w:] P. Śleszyński (red.), Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w gminach, Biuletyn KPZK PAN, 252, 164–175.
 
Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., 2009, Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK, 241.
 
Laske D., 1994, Cemeteries: Ecological Niches in Populated Areas, Naturwissenschaften, 81, 218–223.
 
Lehrer J.D., 1974, Cemetery Land Use and the Urban Planner, Urban Law Annual. Journal of Urban and Contemporary Law, 7, 181–197.
 
Michalak J., 2007, Otwarte oprogramowanie i otwarte dane w geomatyce, Roczniki Geomatyki, 5 (2), 11–20.
 
Moonen J., 2009: Cemetery For The City. Creating an Urban Integrated Cemetery For The City Of Maassluis, https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid%3A5d5dc0d3-58f0-423c-a172-97a36a0a30f4 (data dostępu: 5.12.2019).
 
Myślińska A., 2018, Grzebowiska dla zwierząt w Polsce, Architectus, 1 (53), 89–98.
 
NIK, 2016, Zarządzanie cmentarzami komunalnymi. Informacja o wynikach kontroli, https://www.nik.gov.pl/plik/id,12230,vp,14613.pdf (data dostępu: 5.12.2019).
 
Piątkowska K., 1983, Kształtowanie obiektów i zespołów usługowych. Zieleń i wypoczynek, Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa.
 
Pogodziński Z., 1975, Planowanie przestrzenne terenów wiejskich, PWN, Warszawa.
 
Ptaszycka A., 1950, Przestrzenie zielone w miastach, Wydawnictwo Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Oddział w Poznaniu, Poznań.
 
Richter G., 1995, Kryteria planowania zieleni na cmentarzach, [w:] O. Czerner, I. Juszkiewicz (red.), Cemetery art – Sztuka cmentarna – l’art de cimetiere, Wyd. ICOMOS, Wrocław, 201–205.
 
Rogowska B., 2014, Stanowisko władz komunistycznych w latach siedemdziesiątych XX wieku w zakresie cmentarnictwa wyznaniowego i komunalnego, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica, XIII, 75–93.
 
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z 25 sierpnia 1959 roku w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze, Dz. U. z 1959 roku, Nr 52, poz. 315.
 
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 roku w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków, Dz. U. 2008, Nr 48, poz. 284.
 
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 roku w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), Dz.U. Nr 112, poz. 1316.
 
Rugg J., 2000, Defining the place of burial: what makes a cemetery a cemetery, Mortality, 5 (3), 259–275.
 
Santarsiero A., Cutilli D., Cappiello G., Minelli L., 2000, Environmental and Legislative Aspects Concerning Existing and New Cemetery Planning, Microchemical Journal, 67 (1–3), 141–145.
 
Śleszyński P., 2014, Dostępność czasowa i jej zastosowania, Przegląd Geograficzny, 86 (2), 171–215.
 
Sobczak A., 2003, Poradnik cmentarny. Kościelne i cywilne normy prawne o cmentarzach i chowaniu zmarłych, wraz z orzecznictwem, Gaudentinum, Gniezno.
 
Solarek K., 2009, Funkcje terenów zieleni kształtujących przestrzenie publiczne we współczesnym mieście, Przegląd Komunalny, 10 (82), 71–76.
 
Stępa M., 1993, Przestrzenne aspekty kremacji, Praca doktorska napisana na Politechnice Gdańskiej, Gdańsk [maszynopis].
 
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Luboń, 2008, Uchwała nr XXIII/129/2008, Rada Miasta Luboń z dnia 25 września 2008.
 
Swaryczewska M., 2008, Sacrum i profanum w krajobrazie kulturowym. Dziedzictwo przestrzeni sakralnej na Warmii, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
 
Syndicat Intercommunal Funéraire de la Région Parisienne (Intercommunal Funeral Syndicate of the Paris Region), 2016, Situation et enjeux des cimetières intercommunaux.
 
Szukalski P., 2016, Liczba zgonów w Polsce w przyszłości, Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 3, 1–4.
 
Szumański M., 2005, Strukturalizacja terenów zieleni, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
 
Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
 
Thomas L.V., 1991, Trup. Od biologii do antropologii, Wydawnictwo PIW, Łódź.
 
Tudor C.A., Iojă I.C., Hersperger A., Pǎtru-Stupariu I., 2013, Is the residential land use incompatible with cemeteries location? Assessing the attitudes of urban residents, Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 8 (2), 153–162.
 
Ustawa z 31 stycznia 1959 o cmentarzach i chowaniu zmarłych, Dz. U. 1959, Nr 11, poz. 62.
 
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, Dz. U. 2004, Nr 92, poz. 880.
 
Ustawa z dnia 28 marca 1933 roku o grobach i cmentarzach wojennych, Dz. U. 1933, Nr 39, poz. 311.
 
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane, Dz. U. 1994, Nr 89, poz. 414.
 
Van Steen P.J.M., Pellenbarg P.H., 2006, Death and space in the Netherlands, Journal of Economic and Social Geography, 97, 623–635.
 
Ziobrowski Z., 2012, Urbanistyczne wymiary miast, Instytut Rozwoju Miast, Kraków. 

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2020, Zeszyt 161, s. 81 - 106

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Lokalizacja współczesnych cmentarzy komunalnych w Polsce

Angielski:

Location of contemporary communal cemeteries in Poland

Autorzy

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Środowiska, Katedra Sztuki Krajobrazu, ul. Nowoursynowska 166, 02–787 Warszawa

Publikacja: 30.09.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Anna Długozima (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1170

Liczba pobrań: 2142

<p> Lokalizacja współczesnych cmentarzy komunalnych w Polsce</p>