Geograficzne uwarunkowania utworzenia powiatu miasteckiego

Adam R.  Parol

Geograficzne uwarunkowania utworzenia powiatu miasteckiego

Data publikacji: 10.2022

Prace Geograficzne, 2022, Zeszyt 167, s. 119-145

https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.010.16223

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Geograficzne uwarunkowania utworzenia powiatu miasteckiego

Abstrakt

Artykuł podejmuje tematykę potencjalnej możliwości utworzenia powiatu ze stolicą w Miastku – 10-tysięcznym mieście położonym w powiecie bytowskim. Ośrodek ten pełnił taką funkcję w przeszłości, jednak rola ta nie została mu przywrócona w 1999 r. ani później. Na podstawie założeń pochodzących z okresu kształtowania obecnie obowiązującego podziału administracyjnego oraz wyróżnianych w literaturze przedmiotu funkcji ośrodków w randze stolicy powiatu, w konfrontacji ze współczesną rolą Miastka w sieci osadniczej oraz zasięgu i sile relacji funkcjonalno-przestrzennych miasta z jego otoczeniem, określono stopień wyposażenia potencjalnej stolicy powiatu miasteckiego w usługi służące obsłudze lokalnej społeczności (w tym w zakresie administracji) oraz siłę powiązań między tymże ośrodkiem a okolicznymi gminami. Na potrzeby badania stworzono wskaźnik ciążeń komunikacyjnych, który wykorzystano jako jedną z miar wielkości związków funkcjonalnych między sąsiednimi gminami a Miastkiem. Całość rozważań osadzona jest w kontekście potencjału demograficznego ewentualnej jednostki oraz odrębności regionalnej Pomorza Środkowego, w tym administracyjnie – jako województwa środkowopomorskiego. Podjęcie tej tematyki związane jest z nieustającą potrzebą dyskusji nad kształtem podziału administracyjnego w Polsce oraz chęcią sformułowania rekomendacji ze strony środowiska naukowego dla decydentów w tym zakresie. Słowa kluczowe: Miastko, Pomorze Środkowe, powiat, podział administracyjny, usługi

This article raises the issue of potential possibilities for an establishment of the district with the capital in Miastko, which is the town of ten thousand residents, located in Bytów district. Miastko was already a capital of the unit in the past, but this function was not restored in 1999 or later. Based on assumptions from the period of shaping the current administrative division and the functions of the centres in the rank of the capital of the district, distinguished in the literature, in confrontation with the contemporary role of Miastko in the settlement network and its range and strength of functional and spatial relations with surroundings, the level of provision of services for the local community (including administration) was determined as well as the strength of connections between this centre and the surrounding communes. For the purposes of the article, the indicator of communication linkages was constructed, which was used as one of the measures of the size of functional connections between neighbouring communes and Miastko. All the considerations are set in the context of the demographic potential of the possible unit and the regional distinctiveness of the Middle Pomerania, including administratively as the Middle Pomerania Province. The undertaking of this topic is related to the constant need to discuss the shape of the administrative division in Poland and the willingness of the scientific community to formulate recommendations for decision makers in this regard.

Słowa kluczowe

Miastko, Pomorze Środkowe, powiat, podział administracyjny, usługi

Miastko, the Middle Pomerania, district, administrative division, services

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Breza B., Duda T., Ellwart J., Kalka P., Piasek D., Pencarski K., Skrzypek I., 2017, Miastko. Z dziejów miasta i gminy, Wydawnictwo Region, Gdynia.

Czapiewska G., 2019, Perspektywy rozwoju innowacyjnych funkcji pomorskich wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 54, 7–24. DOI: 119985/1642-4689/10.7163/SOW.54.1.

https://doi.org/10.7163/SOW.54.1.

Gendźwiłł A., Kurniewicz A., Łukomska J., Swianiewicz P., 2016, Wielkość gmin i powiatów a sprawność ich funkcjonowania. Hipotezy wielkoludów i liliputów, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.

Guzik R. (red.), 2012, Czynniki i ograniczenia rozwoju miast województwa pomorskiego w świetle relacji przestrzennych i dostępności komunikacyjnej, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.

Guzik R., Kołoś A. (red.), 2015, Relacje funkcjonalno-przestrzenne między ośrodkami miejskimi i ich otoczeniem w województwie pomorskim, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.

Guzik R., Kołoś A., Fiedeń Ł., Kocaj A., Wiedermann K., 2020, Dostępność komunikacyjna i relacje przestrzenne w województwie pomorskim, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Guzik R., Kołoś A., Fiedeń Ł., Kocaj A., Wiedermann K., 2021, Dostępność komunikacyjna i relacje przestrzenne w województwie zachodniopomorskim, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Jasiulewicz M., Suszyński A., 2016, Pomorze Środkowe – region zmarginalizowany w obecnym podziale administracyjnym, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 20 (2), 39–56.

Jażewicz I., 2005, Przemiany społeczno-demograficzne i gospodarcze w małych miastach Pomorza Środkowego w okresie transformacji gospodarczej, Słupskie Prace Geograficzne, 2, 71–79.

Jażewicz I., 2009, Funkcjonowanie małych miast Pomorza Środkowego w okresie transformacji systemowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk.

Jażewicz I., 2016, Miejska sieć osadnicza projektowanego województwa środkowopomorskiego, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 20(2), 57–76.

Kłodzińska B., Kłodzińska K., 2000, Miasto i gmina Miastko, Wydawnictwo Grafika, Bydgoszcz.

Kulesza M., 1998, Podstawowe kryteria podziału terytorialnego kraju na powiaty i województwa, Kancelaria Rady Ministrów, Warszawa.

Kurniewicz A., 2021, Wpływ zmiany statusu administracyjnego na rozwój gospodarczy miast, praca doktorska, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Małecka-Łyszczek M., 2013, Pojęcie i podziały zadań publicznych ze szczególnym uwzględnieniem zadań samorządu terytorialnego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 921 (1), 55–69.

Molenda, J., 1996, Podział terytorialny kraju. Podstawowe problemy, [w:] A. Piekara, Z. Niewiadomski (red.), Samorząd terytorialny i rozwój lokalny, Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego, Uniwersytet Warszawski, 57–95.

Nowak M.J., 2012, Zmiany funkcji usługowej w małych miastach województwa zachodniopomorskiego w latach 2004-2009, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Studia Ekonomiczne, 92, 83–94.

Nowakowski M. (red.), 1984, Kształtowanie sieci usług, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Parol A.R., 2020, Dopasowanie hierarchii ośrodków miejskich i powiązań funkcjonalnych do wydzieleni terytorialnych szczebla powiatowego na Pomorzu Środkowym, Słupskie Prace Geograficzne, 17, 123–146. DOI: 10.34858/spg.17.2020.009.

https://doi.org/10.34858/spg.17.2020.009.

Parol A.R., 2021, Dostępność transportowa wybranych ośrodków miejskich Pomorza Środkowego z uwzględnieniem zjawiska wykluczenia komunikacyjnego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24 (3), 19–35. DOI: 10.4467/2543859XPKG.21.016.15043.

https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.21.016.15043.

Przeniosło G., Taczanowski J., 2017, Ocena systemu transportowego gminy suburbialnej na przykładzie Konopisk (powiat częstochowski), Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20 (3), 31–43. DOI: 10.4467/2543859XPKG.17.014.7488.

https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.17.014.7488.

Remelski K., 2020, Miastko (1990–2020). Okiem terenowego reportera, Wydawnictwo Region, Gdynia.

Rosner A., Stanny M., 2017, Socio-economic development of rural areas in Poland, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.

Rydz E., 2006, Przemiany struktur społeczno-gospodarczych w okresie transformacji systemowej na Pomorzu Środkowym, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk.

Sokołowski D., 2014, Niektóre uwarunkowania korekty podziału Polski na województwa, Przegląd Geograficzny, 86, 567–590. DOI: 51262/0033-2143/10.7163/PrzG.2014.4.6.

https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.4.6.

Sołtys J., 2013, Usługi publiczne jako czynnik miastotwórczy i wyznacznik rangi miasta w sieci osadniczej na przykładzie małych miast Polski Północnej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-oeconomica, 15 (3), 3–19.

Taylor Z., 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk. Monografie, 7, Warszawa.

Wendt J., 2001, Geografia władzy w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Zaborowski Ł., 2013, Podział kraju na województwa. Próba obiektywizacji, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.

Żuber E., 2010, Województwo środkowopomorskie – dlaczego być powinno? Część I: Przesłanki historyczne i społeczne, ekonomiczne i prawne, Wydawnictwo Feniks, Koszalin.

Spis źródeł internetowych

BDL GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat (dostęp: 14.01.2022).

Głos Pomorza, 2012, https://gp24.pl/krzysztof-czerkas-nie-jest-juz-prezesem-szpitala-powiatubytowskiego/ar/4790329 (dostęp: 14.01.2022).

Głos Pomorza, 2017, https://gp24.pl/szpital-w-miastku-przegral-proces/ar/12081260 (dostęp: 14.01.2022).

Głos Pomorza, 2018, https://gp24.pl/wybory-samorzadowe-2018-w-miastku-powiat-miasteckito-bicie-piany-czy-moze-jest-na-to-szansa/ar/13555518 (dostęp: 14.01.2022).

Głos Pomorza, 2019, https://gp24.pl/jest-decyzja-szpital-w-bytowie-bedzie-dzialal-dalej/ar/13912449 (dostęp: 14.01.2022).

GUS, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/przeplywy-ludnosci-zwiazane-z-zatrudnieniem-w-2016-r-,20,1.html (dostęp: 14.01.2022).

Spis dokumentów samorządowych i aktów prawnych

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1957 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwach: bydgoskim, koszalińskim, łódzkim, olsztyńskim, szczecińskim, warszawskim i zielonogórskim (Dz.U. 1957 nr 59 poz. 308).

Rozporządzenie Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1990 r. w sprawie określenia siedzib i terytorialnego zasięgu działania urzędów rejonowych (Dz.U. 1990 nr 54 poz. 316).

Rozporządzenie Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1990 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia siedzib i terytorialnego zasięgu działania urzędów rejonowych (Dz.U. 1991 nr 3 poz. 16).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. 1998 nr 166 poz. 1253).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Sądu Okręgowego w Sieradzu i Sądów Rejonowych w Lidzbarku Warmińskim, Miastku, Obornikach, Olecku, Sejnach i Szydłowcu oraz zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. 2004 nr 127 poz. 1326).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. 2012 poz. 1223).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 listopada 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. 2014 poz. 1744).

Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Miastko na lata 2015–2025, 2015.

Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91).

Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (Dz.U. 1990 nr 21 poz. 123).

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578).

Załącznik nr 1 do uchwały Nr 318/XXX/16 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 29 grudnia 2016 r., Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego 2030.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2022, Zeszyt 167, s. 119-145

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.010.16223

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Geograficzne uwarunkowania utworzenia powiatu miasteckiego

Angielski:

The geographical factors of the establishment the Miastko district

Autorzy

Adam R. Parol

https://orcid.org/0000-0002-4969-4571

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska

Publikacja: 10.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Adam R. Parol (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 844

Liczba pobrań: 645

<p> Geograficzne uwarunkowania utworzenia powiatu miasteckiego</p>

Pobierz xml