FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dane zastane – ocena użyteczności do badania konfliktów społecznych wokół obszarów chronionych w trzech skalach przestrzennych

Data publikacji: 22.08.2017

Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 81-100

https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.011.6927

Autorzy

,
Marcin Rechciński
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
, Polska
Wszystkie publikacje autora →
,
Jarosław Balon
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4107-8803 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →
Małgorzata Grodzińska-Jurczak
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Nauk o Środowisku ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Dane zastane – ocena użyteczności do badania konfliktów społecznych wokół obszarów chronionych w trzech skalach przestrzennych

Abstrakt

Dane zastane to źródła będące efektem dokumentowania różnych dziedzin życia społecznego, niezależne od naukowca podejmującego się ich wtórnej analizy. Ponieważ pozyskanie tych źródeł zazwyczaj jest mniej czaso- i kosztochłonne od badań reaktywnych, ich włączenie do procedury badawczej powinno być rozważane każdorazowo na etapie planowania prac. Wymaga ono jednak: (1) stosowania systematycznych, wielokryterialnych metod oceny; (2) osobnego rozpatrywania poszczególnych kategorii danych zastanych; (3) odrębnego odnoszenia się do każdego celu szczegółowego badań. Artykuł prezentuje przykład ewaluacji spełniającej powyższe warunki. Wykorzystując technikę bonitacji punktowej, oceniono użyteczność trzech kategorii danych zastanych (opublikowane opracowania naukowe, materiały wykorzystywane w analizie treści oraz zawartość statystyk publicznych) do realizacji trzech celów szczegółowych interdyscyplinarnego projektu naukowego, różniących się (a) skalą przestrzenną analiz (regionalna, lokalna i miejscowa); oraz (b) przyjmowanym podejściem metodycznym (badania ilościowe, jakościowe oraz jakościowe z wykorzystaniem technik GIS). Wyniki sugerują skuteczność przyjętej techniki w kontekście projektów wieloaspektowych – końcowe oceny użyteczności poszczególnych kategorii danych różnią się w zależności od celu szczegółowego. Postulowany jest jednak silny wgląd w sam proces oceny przed podjęciem ostatecznej decyzji o zastąpieniu badań reaktywnych analizą danych zastanych. Często decydujące znaczenie mają bowiem możliwości organizacyjne projektu, które istotnie wpływają na wagę poszczególnych kryteriów oceny. Pominięcie proponowanego etapu planowania badań może jednak skutkować szeregiem negatywnych konsekwencji, np. obniżeniem perspektywy finansowania badań z uwagi na zbyt słabe uzasadnienie zaplanowanych kosztów lub ograniczeniem wartości naukowej pracy ze względu na krytyczną ocenę jedynie tych danych, które zostały włączone do bezpośrednich analiz.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Babbie E., 2013, Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Balon J., 2002, Regionalne zróżnicowanie konfliktów człowiek-środowisko na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego, [w:] J. Partyka (red.), Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny – zagospodarowanie – konflikty – zagrożenia, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Ojcowski Park Narodowy, Ojców, 715–722.

Balon J., Maciejowski W., 2012, Geoekologia dla architektów krajobrazu, Instytut Architektury Krajobrazu PK, Kraków.

Balon J., Krąż P., Mocior E., Rechciński M. (red.), 2015, Rola badań terenowych w studiach krajobrazowych XXI wieku, PAEK, IGiGP UJ, Warszawa–Kraków.

Bartkowski T., 1986, Zastosowania geografii fizycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bednarowska Z., 2005, Desk research − wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych, Marketing i Rynek, 7, 18–26.

Bowman C., 1990, The Essence of Strategic Management, Prentice Hall, Hemel Hempstead.

Brocke J. vom, Lippe S., 2010, Taking a project management perspective on design science research, [w:] International conference on design science research in information systems, Springer, Berlin–Heidelberg, 31–44.

Brown G., Raymond C.M., 2014, Methods for identifying land use conflict potential using participatory mapping, Landscape and Urban Planning, 122, 196–208.

Bródka S., 2010, Etapy oceny środowiska przyrodniczego w ujęciu praktycznym, [w:] S. Bródka (red.), Praktyczne aspekty ocen środowiska przyrodniczego, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 27–50.

Creswell J.W., 2013, Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Frankfort-Nachimas C., Nachimas D., 2001, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań.

Główny Urząd Statystyczny, Portal Informacyjny, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/informacja-o-dostepnosci-danych-dotyczacych-osob-niepelnosprawnych-na-poziomie-wojewodztw-powiatow-i-gmin,15,1.html (28.11.2016).

Grodzińska-Jurczak M., Cent J., 2011, Expansion of nature conservation areas: Problems with Natura 2000 implementation in Poland?, Environmental Management, 47 (1), 11–27.

Hellström E., 2001, Conflict cultures: Qualitative comparative analysis of environmental conflicts in forestry, The Finnish Society of Forest Science, The Finnish Forest Research, Helsinki.

Hibszer A., 2004, Aktualne konflikty człowiek–przyroda w karpackich parkach narodowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 3, 193–209.

Hibszer A., 2013, Parki narodowe w świadomości i działaniach społeczności lokalnych, Uniwersytet Śląski, Katowice.

Hibszer A., Partyka J. (red.), 2005, Między ochroną przyrody a gospodarką – bliżej ochrony. Konflikty człowiek–przyroda w obszarach prawnie chronionych w Polsce, Oddział Katowicki PTG, Ojcowski Park Narodowy, Sosnowiec–Ojców.

Hyman H.H., 1987, Secondary Analysis of Sample Surveys, Wesleyan University Press, Middletown, Conn.

Kompendium wiedzy z jakości w statystyce publicznej. Materiały dla odbiorcy zewnętrznego, 2012, Urząd Statystyczny w Łodzi, Ośrodek Statystyki Matematycznej przy współpracy

z Departamentem Metodologii, Standardów i Rejestrów GUS, Warszawa.

Kostrowicki A.S., 1992, System „człowiek–środowisko” w świetle teorii ocen, Ossolineum, Wrocław.

Królikowska K., 2007, Konflikty społeczne w polskich parkach narodowych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Kucina W., 2007, Konflikt społeczny na tle własności gruntów w Tatrzańskim Parku Narodowym, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomika, 8, 185–210.

Kvale S., 2004, InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans-Humana, Białystok.

LaRaus R., Remy R.C., 1978, Citizenship decision-making: Skills activities and materials, Addison-Wesley, Reading, Mass.

Narodowe Centrum Nauki, https://www.ncn.gov.pl/finansowanie-nauki/konkursy (28.11.2016).

Mace G.M., 2014, Whose conservation?, Science, 345 (6204), 1558–1560.

Maj A., 2013, Analiza treści, [w:] M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 127–147.

Makowska M., 2013, Desk Research, [w:] M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 80–103.

Makowska M., Boguszewski R., 2013, Analiza danych zastanych – zagadnienia wstępne, [w:] M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 9–31.

Mark D.M., Freksa C., Hirtle S.C., Lloyd R., Tversky B., 1999, Cognitive models of geographical space, International Journal of Geographical Information Science, 13 (8), 747–774.

Palomo I., Montes C., Martín-López B., González J.A., García-Llorente M., Alcorlo P., Mora M.R.G., 2014, Incorporating the social-ecological approach in protected areas in the Anthropocene, BioScience, 64 (3), 181–191.

Pieter J., 1967, Ogólna metodologia pracy naukowej, Ossolineum, Wrocław.

Pietrzyk-Kaszyńska A., Rechciński M., Olszańska A., Mączka K., Matczak P., Niedziałkowski K., Cent J., Peek B., Grodzińska-Jurczak M., 2016, Usługi ekosystemów na obszarach cennych przyrodniczo z perspektywy różnych grup interesariuszy, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.

Rechciński M., 2012, Diagnoza historycznych sytuacji konfliktotwórczych w parkach narodowych na przykładzie Gorczańskiego Parku Narodowego, Problemy Ekologii Krajobrazu, 33, 135–143.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2015, Dz.U. 2014 poz. 1330.

Sołowiej D., 1987, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Sułek A., 2002, Ogród metodologii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Sztumski J., 2010, Wstęp do metod i technik badań społecznych, wyd. 7, „Śląsk”, Katowice.

Świderek K., 2013, Źródła danych zastanych, [w:] M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 32–54.

Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej, Dz.U. 1995 nr 88 poz. 439.

Wawrzyńczak R., 1981, O ocenach i ocenianiu, Prakseologia, 3 (79), 5–14.

White R.M., Fischer A., Marshall K., Travis J.M., Webb T.J., Di Falco S., Redpath S., Wal R. van der, 2009, Developing an integrated conceptual framework to sunderstand biodiversity conflicts, Land Use Policy, 26 (2), 242–253.

Wojciechowski K.H., 1986, Problemy percepcji i oceny estetycznej krajobrazu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 81-100

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Dane zastane – ocena użyteczności do badania konfliktów społecznych wokół obszarów chronionych w trzech skalach przestrzennych

Angielski:

Secondary data: Evaluation of usefulness for studying social conflicts around protected areas in three spatial scales

Autorzy

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
Polska

https://orcid.org/0000-0002-4107-8803

Jarosław Balon
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4107-8803 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
Polska

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Nauk o Środowisku ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

Publikacja: 22.08.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Finansowanie artykułu:

Wyniki opublikowane w niniejszej publikacji stanowią element badań finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu nr 2015/19/N/HS4/00359.

Udział procentowy autorów:

Marcin Rechciński (Autor) - 33%
Jarosław Balon (Autor) - 33%
Małgorzata Grodzińska-Jurczak (Autor) - 34%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski