Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych

Marta  Lackowska; Paweł  Swianiewicz

Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych

Data publikacji: 22.08.2017

Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 55-80

https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.010.6926

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych

Abstrakt

W artykule analizujemy rodzaje działań dotyczących zmian klimatu, jakie podejmują gminy polskie, a także determinanty podejmowanych polityk. Posługujemy się przy tym rozróżnieniem na działania łagodzące zmiany klimatu i adaptacyjne. Materiał empiryczny pochodzi z ankiety przeprowadzonej wśród wszystkich gmin polskich w 2014 r. (zwrot 51%). Badanie wykazało znaczną zbieżność sytuacji w polskich gminach z tą opisywaną w literaturze zagranicznej. Gminy polskie najczęściej deklarują działania łagodzące zmiany klimatu, co przypisujemy ogólnopolskiemu i unijnemu wsparciu. Wytyczne dotyczące realizacji na poziomie lokalnym gospodarki niskoemisyjnej w połączeniu ze źródłami dofinansowania inwestycji z tego zakresu zaowocowały wyraźnym skupieniem samorządów na ochronie powietrza. Wśród zmiennych wyjaśniających przyczyny zróżnicowania działań wobec zmian klimatu najważniejsza okazała się wielkość samorządu, wiążąca się z jego zasobami (np. kompetencjami pracowników administracyjnych). W przypadku działań adaptacyjnych ważne jest także postrzegane zagrożenie ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi związanymi ze środowiskiem wodnym. Pozostałe zmienne (w tym zamożność samorządu) mają charakter wtórny wobec wielkości. Z kolei deklarowanie chęci wydawania większych pieniędzy na łagodzenie niż na adaptację wiąże się wyraźnie z wiarą we wpływ człowieka na zmiany klimatu oraz przekonaniem, że samorząd powinien prowadzić politykę klimatyczną.

In the article we analyze types and determinants of local climate policies undertaken by Polish communes. We use a distinction between adaptation and mitigation policies. Our study is based on a survey on all Polish communes conducted in 2014 (response rate 51%).
The research has revealed a far-reaching coherence of situation in Polish and foreign communes (when compared to foreign literature). Polish communes declare most frequently mitigation activities, which we explain by national and EU support. Obligation for local plans of low emission economy, together with financial incentives for this goal has led to a local focus being placed on air quality.
Among the factors explaining differentiation in locally undertaken actions, the most important one is size (population) of a commune (which influences e.g. the competences of local administration). In the case of adaptation, the perceived vulnerability of a commune (experience of past and expectation of future extreme weather events related to water) is also important. Other factors, like the affluence of municipality a commune, has turned out to have secondary importance, determined by size. When looking at determinants of the will to spend more money on mitigation than adaptation, we have discovered that it depends on the conviction that human activity influences climate changes and that local governments should undertake climate policies.

Słowa kluczowe

łagodzenie i adaptacja do zmian klimatu, polityki lokalne, Polska

mitigation and adaptation to climate change, local policies, Poland

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Baró F., Chaparro L., Gómez-Baggethun E., Langemeyer J., Nowak D.J., Terrades J., 2014, Contribution of ecosystem services to air quality and climate change mitigation policies: The case of urban forests in Barcelona, Spain, AMBIO 43, 466–479.

Berkhout F., Hertin J., Gann D.M., 2006, Learning to Adapt: Organisational adaptation to climate change impacts climatic change, 78 (1), 135–156.

Betsill M.M, Bulkeley H , 2007, Looking back and thinking ahead: A decade of cities and climate change research, Local Environment, 12 (5), 447–456.

Bulkeley H., Betsill M.M., 2003, Cities and climate change: Urban sustainability and global environmental governance, Routledge, London.

Bulkeley H., Kern K., 2006, Local government and the governing of climate change in Germany and the UK, Urban Studies, 43 (12), 2237–2259.

Bulkeley H., Tuts R., 2013, Understanding urban vulnerability, adaptation and resilience in the context of climate change, Local Environment, 18 (6), 646–662.

Collier U., 1997, Local authorities and climate protection in the European union: Putting subsidiarity into practice?, Local Environment, 2 (1), 39–57.

Erdik M., Durukal E., 2008, Earthquake risk and its mitigation in Istanbul, Natural Hazards, 44, 181–197.

Gustavsson E., Elander I., 2012, Cocky and climate smart? Climate change mitigation and place-branding in three Swedish Towns, Local Environment, 17 (1), 1–12.

Granberg M., Elander I., 2007, Local governance and climate change: Reflections on the Swedish experience, Local Environment, 12 (5), 537–548.

Granberg M., Glover L., 2012, Climate change adaptation policy and practice: The Swedish experience, Paper presented at the annual XXI Nordic Municipal Research Conference (NORKOM), Oslo University, Norway, 22–24 of November, 2012.

Hamin E.M., Gurran N., 2008, Urban form and climate change: Balancing adaptation and mitigation in the U.S. and Australia, Habitat International, 1–8.

Hanssen S.G., Mydske P.K., Dahle E., 2012, Multi-level coordination of climate change adaptation: By national hierarchical steering or by regional network governance?, Local Environment, 18 (8), 869–887.

Hoppe T., Coenen F., 2011, Creating an analytical framework for local sustainability performance: A dutch case study, Local Environment, 16 (3), 229–250.

Hoppe T., Berg M. van den, Coenen F., 2014, Reflections on the uptake of climate change policies by local governments: Facing the challenges of mitigation and adaptation, Energy, Sustainability and Society, 4 (8), 1–16.

Hovik S., Naustdalslid J., Reitan M., Muthanna T., 2011, Adaptation to climate change in the water sector in Norway – local capabilities for proactive strategies in a changing institutional framework, Tekst prezentowany podczas corocznej konferencji ECPR w 2011 roku.

Jackson T., Lynch W., 2011, Public sector responses to climate change: Evaluating the role of Scottish local government in implementing the climate change (Scotland) Act 2009, Research and Evaluation Commonwealth Journal of Local Governance, 8/9, http://epress.lib.uts.edu.au/ojs/index.php/cjlg (20.02.2017).

Kaniasty K., 2003, Klęska żywiołowa czy katastrofa społeczna? Psychologiczne konsekwencje polskiej powodzi 1997 roku, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Koll C.K., Schophaus M., 2004, Local Agenda 21 in Germany: An inter- and intranational comparison: Discussion paper, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung, Berlin.

Krajowy Program Ochrony Powietrza do roku 2020, 2015, Warszawa, https://www.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/mos/srodowisko/lesnictwo/KPOP_do_roku_2020.pdf (6.10.2016).

Kundzewicz Z.W., 2009, Klęski żywiołowe – obserwacje, projekcje i możliwości przeciwdziałania, [w:] M. Gutry-Korycka, T. Markowski (red.), Zrównoważone warunki życia w zmieniającym się systemie klimatycznym Ziemi, Polska Akademia Nauk, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa, 22–39.

Kundzewicz Z.W., Matczak P., 2012, Natural risks: Mitigation and adaptation, Ecohydrology & Hydrobiology, 12 (1), 3–8.

Matczak P., 2008, Adaptacja do zmian klimatu, KOSMOS. Problemy Nauk Biologicznych, 57 (3–4), 281–292.

Misja: emisja, http://misja-emisja.pl/knowledgebase/plany-gospodarki-niskoemisyjnej -cele-zadania/ (24.08.2016).

Orderud G.I., Winsvold M., 2012, The role of learning and knowledge in adapting to climate change: A case study of Norwegian municipalities, International Journal of Environmental Studies, 69 (6), 946–961.

Otto-Banaszak I., Matczak P., Wesseler J., Wechsung F., 2011, Different perceptions of adaptation to climate change: A mental model approach applied to the evidence from expert interviews, Regional Environmental Change, 11 (2), 217–228.

Podręcznik adaptacji dla miast. Wytyczne do przygotowania Miejskiego Planu Adaptacji do zmian klimatu, 2015, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

Raport o stanie przygotowań lokalnych do zmian klimatu. Dobry klimat dla powiatów, 2012, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa.

Shaw K. Theobald K. (2011), Resilient local government and climate change interventions in the UK, Local Environment, 16 (1), 1–15.

Smit B., Wandel J., 2006, Adaptation, adaptive capacity and vulnerability, Global Environmental Change, 16, 282–292.

Storbjörk S., 2007, Governing climate adaptation in the local arena: Challenges of risk management and planning in Sweden, Local Enviroment, 12 (5), 457–469.

Swyngedouw E., 2004, Globalisation or ‘Glocalisation’? Networks, Territories and Rescaling, Cambridge Review of International Affairs, 17 (1), 25–48.

Swianiewicz P., Łukomska J., 2014, Niełatwo być bogatym w chudych latach, Wspólnota, 13, 44–49.

Verchot L.V., Van Noordwijk M., Serigne K., Tomich T., Ong C., Albrecht A., Mackensen J., Bantilan C., Anupama K.V., Palm C., 2007, Climate change: Linking adaptation and mitigation through agroforestry, Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 12 (5), 901–918.

Winsvold M., Stokke K.B., Klausen J.E., Saglie I.L., 2009, Organizational learning and governance in adaptation i urban development, [w:] W.N. Adger, I. Lorenzoni, K. O’Brien (red.), Adapting to climate change: Thresholds, values, governance, Cambridge University Press, Cambridge, 476–490.

Zahran S., Brody S., Vedlitz A., Grover H., Miller C., 2008, Vulnerability and capacity: Explaining local commitment to climate-change policy, Environment and Planning C: Government Policy, 26 (3), 544–562.

Zdążyć przed powodzią. Przewodnik metodyczny na temat lokalnych systemów monitoringu i ostrzeżeń powodziowych, 2005, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Kraków.

Źródła internetowe

http://www.stefczyk.info/publicystyka/opinie/szyszko-globalne-ocieplenie-bylo-decyzja-polityczna,9085670552 (20.02.2017).

http://naukaoklimacie.pl/fakty-i-mity/mit-zmiana-klimatu-to-nie-problem-bo-tak-twierdzi-swiatowa-federacja-naukowcow-115 (20.02.2017).

http://korwin-mikke.pl/szukaj/tag/klimat (20.02.2017).

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 55-80

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.010.6926

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych

Angielski:

Factors influencing preferences and actions of Polish municipal authorities regarding mitigation and adaptation to climate change

Autorzy

Marta Lackowska

Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Paweł Swianiewicz

Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Publikacja: 22.08.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Finansowanie artykułu:

Artykuł opracowany na podstawie badań przeprowadzonych w ramach projektu PolCitClim – Organizing for Resilience. A Comparative Study on Institutional Capacity, Governance, and Climate Change Adaptation in Poland and Norway finansowanego z Funduszy Norweskich w ramach Programu Polsko-Norweska Współpraca Badawcza zarządzanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (umowa nr POL-NOR/201304/75/2013).

Udział procentowy autorów:

Marta Lackowska (Autor) - 50%

Paweł Swianiewicz (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2509

Liczba pobrań: 1901

<p>Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych</p>

Pobierz xml