Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939

Maria  Ciesielska

Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939

Data publikacji: 12.2021

Medycyna Nowożytna, 2021, Tom 27 (2021) Zeszyt 2, s. 65 - 93

https://doi.org/10.4467/12311960MN.21.014.15242

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF PDF

drukuj

Tytuły

Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939

Abstrakt

The ringworm (favus) and the anti-favus campaign conducted by the Society for the Protection of Jewish Health in Poland (1921–1939)

In the early 1920s, tuberculosis, trachoma and ringworm (favus) were recognized by the Society for the Protection of Jewish Health (Общество адравоохранения Евреев, OZE) and the American Joint Distribution Committee (AJDC). Joint) for the three most pressing health problems of the Jewish community in Central and Eastern Europe, the most urgent of which, according to these institutions, was the fi ght against ringworm - a fungal disease of the scalp, sometimes also of the skin of the hands and nails, caused by the Achorion (Trichophyton) Scheonlenii fungus. Treatment of favus consisted of irradiating the affected area with X-rays in order to completely epilate the hair and subsequent treatment with topical agents. In the third decade of the twentieth century, epilation with the use of tall acetate as an “internal epilatory” and a combined method combining both methods of hair epilation were included in the treatment of mycosis of the scalp. The combined method was considered ineffective and was not introduced into the clinics of TOZ. In the years 1921–1938, over 27,000 patients (Jewish children) were successfully treated in Eastern Europe. Eradication was was the goal of TOZ’s activities in Poland from the very beginning although it seems doubtful that until the outbreak of World War II it was possible to eradicate this disease in Poland. Nevertheless the success of the mass campaign to eradicate ringworm among the Jewish community in Poland was undeniable.

Słowa kluczowe

grzybica woszczynowa, strupień, parch, kampania przeciwstrupniowa, Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej, TOZ, ringworm, favus, anti-favus campaign, Society for the Protection of Jewish Health, OZE

ringworm, favus, anti-favus campaign, Society for the Protection of Jewish Health, OZE

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła archiwalne

YIVO Institute for Jewish Research. Center for Jewish History. Inwentarz Zespołu RG 53: OZE-TOZ (Obshchestvo Zdravookhraneniia Evreev/Society for the Protection of the Health of the Jews 1904−1940) [tłum. dokumentów z języka angielskiego M. Ciesielska].

Archiwum Amerykańsko-Żydowskiego Połączonego Komitetu Rozdzielczego (American Jewish Joint Distribution Committee, dalej: JDC Archives) [tłum. dokumentów z języka angielskiego M. Ciesielska]. Zespół: Korespondencja Biura w Nowym Yorku 1921–1932 (Records of the New York Offi -ce 1921–1932) dalej: NY AR191232 i sygnatura dokumentu.

JDC Archives NY AR191232/4/25/3/078. List J. Goluba do B. Kahna datowany na 28 września 1923 r.

Opracowania

Bazin P.A.E., Recherches sur la nature et le traitement des teignes, Paryż 1853.

Bejlinowa E., Co zasługuje na szczególną uwagę w oddziale kowelskim, „Almanach Jubileuszowy Towarzystwa Ochrony Zdrowia «TOZ» w Kowlu”, Kowel 1938.

Bernhardt R., Choroby skóry, Warszawa 1922.

Bernhardt R., Lecznictwo dermatologiczne, Warszawa 1930.

Burnett Compton J., Ringworm. Its constitutional nature and cure, Filadelfi a 1892.

Ciesielska M., Działalność Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ) ze szczególnym uwzględnieniem Kresów Wschodnich w okresie dwudziestolecia międzywojennego w świetle dostępnych dokumentów, [w:] B. Urbanek (red.), Medycy polskiego pogranicza II Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 2018.

Celsus A.C., On Medicine, Volume I, Books 1−4. Translated by W.G. Spencer. Loeb Classical Library 292, MA: Harvard University Press, Cambridge 1935.

Csillag J., Fez und Favus beo bosnichen Mohammedanern, „Archiv für Dermatologie und Syphilis” 1921, t. 134.

Einhorn I., Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce w latach 1921−1950, Toruń 2008.

Ekshumowane zwłoki chłopca znowu pochowane na cmentarzu żydowskim, „Chwila” 1937, nr 968.

Feuerstein H., 28 listopada 1937 r. Garść wspomnień i kilka cyfr z powodu III ogólnokrajowego Zjazdu TOZ-u, „Almanach Zdrowia Tozu”, Lwów 1938.

Fuller L.C., Child F.J., Midgley G., Higgins E.M., Diagnosis and management of scalp ringworm, „British Medical Journal” 2003, t. 326, nr 7388.

Gelbfisz J., Wartość lecznicza w przymiocie cytrynianu bizmutu wyrobu krajowego, „Kwartalnik Szpitala Starozakonnych” 1923, R. 2, nr 1.

Gelbfisz J., Wyniki akcji przeciwstrupniowej Tozu, [w:] Księga pamiątkowa Pierwszego Krajowego Zjazdu lekarskiego „TOZU” Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. 24−25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.

Gelbfisz J., Wyniki nowej metody leczenia grzybic, „Medycyna Społeczna” 1939, R. 12, nr 5−6.

Globus E., 150 Fälle von Pilzerkrankungen des kpfes bei Kondern, die mit Thalium aceticum behandelt wurden, VIII Congress International de Dermatologie et de Syphiligraphie. Resumes de Communications libres, Kopenhaga 1940.

Globus E., Nowy sposób leczenia chorób grzybkowych włosów (streszczenie), Protokół posiedzenia Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego z dnia 12 stycznia 1927 roku, „Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego” 1927, R. 3, nr 1.

Gruby D., Mémoire sur une vegétation qui constitue la vraie teigne, „Comptes-rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des Sciences» 1841, t. 13.

Illkit M., Favus of the scalp: An Overview and Update, „Mycopathologia” 2010, t. 170.

Jabłoński L., Podstawy mikrobiologii lekarskiej, wyd. 4, Warszawa 1986.

Kroszczor H., Zabłotniak R., Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach II Rzeczypospolitej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1978, nr 105.

Krzyształowicz F., Choroby skóry, Warszawa 1928.

Krzyształowicz F., Etjologia i patogeneza chorób skórnych, Warszawa 1926.

Krzyształowicz F., Grzybice naskórka (strupnie). (Epidermomycoses, Tinea, Teignes), [w:] S. Sterling-Okuniewski (red.), Podręcznik chorób zakaźnych, Lwów 1923.

Krzyżanowski S., Wskazówki niezbędne i przestrogi dla wyjeżdżających do Ameryki, „Gospodarz. Kalendarz Wydawnictwa imienia Tadeusza Kościuszki” 1909.

Kuźniak A., Shawkat S., Jenerowicz D., Zasady postępowania w wybranych powierzchownych zakażeniach grzybiczych, „Wiadomości Dermatologiczne” 2019, nr 5.

Lejzerowicz L., Gruźlica u Żydów w Warszawie, [w:] Księga pamiątkowa Pierwszego Krajowego Zjazdu lekarskiego „TOZU” Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. 24−25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.

Murray P.R., Rosenthal K.S., Pfaller M.A., Mikrobiologia, Wrocław 2011.

Nowicki R., Dermatphytes in the Gdańsk area, Poland: a 12 year survey, „Mycoses” 1996, t. 39, nr 9−10.

Pacuła J., Polskie i rosyjskie egzoetnonimy i przezwiska Żyda w kontekście stereotypu językowego, „Linguarum Silva” 2012, z. 1.

Pierwszy Zjazd Przedstawicieli Oddziałów TOZ’u w Polsce, 9−10 marca 1930 r., Warszawa 1930.

Preker M., Słońca i powietrza naszym dzieciom!, „Dziecko” 1932, nr 5.

Prochacki H., Podstawy mikologii lekarskiej, Warszawa 1975.

Sabat B., O leczeniu strupnia woszczynowatego (parchów) promieniami Roentgena, „Lekarz Wojskowy” 1922, t. 3, nr 11.

Sabouraud R.J.A., Les Teignes, Paryż 1910.

Schönlein J.L., Zur Pathologie der Impetigines, „Archiv für Anatomie, Physiologie und wissenschaftliche Medicin” 1839.

Schwamm J., Schwamm S., Losy odkrycia woszczynowca (Trichophyton schönlenii, Achorion schönleinii) przez Roberta Remaka, „Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej im. K. Świerczewskiego” 1963, t. 9.

Shvarts S., Romem P., Romem Y., Shani M., The Mass Campaign to Eradicate Ringworm Among the Jewish Community in Eastern Europe, 1921−1938, „American Journal of Public Health” 2013, t. 103, nr 4.

Skellett A.-M., Levell N., “Less Work and Good Beer!”− an Historical Review of Fungus and the Skin, https://www.bad.org.uk/shared/get-file.ashx?itemtype=document&id=1402 [dostęp: 10.02.2021].

Szulmajster E., O wpływie ciepłoty na rozwój grzybków chorobotwórczych włosów, „Przegląd Dermatologiczny” 1930, t. 25, nr 3.

Ślopek S., Mikrobiologia lekarska. Podręcznik studentów Akademii Medycznych I lekarzy, wyd. 2, Warszawa 1958.

T.O.Z., the Jewish Health Organization, [w:] L. Wulman, J. Tenenbaum (red.), The Martyrdom of Jewish Physicans in Poland, Nowy Jork 1963.

Tropauer K., O stosowaniu octanu talu przy leczeniu grzybic u dzieci, [w:] Księga pamiątkowa Pierwszego Krajowego Zjazdu lekarskiego „TOZU” Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. 24−25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.

Turner D., De morbis cutaneis. A treatise of diseases incident to the skin... The second edition revised and very much enlarged, Londyn 1723.

Urzędowy spis lekarzy i aptek Rzeczypospolitej Polskiej (USL 1924/1925), Warszawa 1924/1925.

Urzędowy Spis lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych (USL 1939), Warszawa 1939.

Walter F., Wyłysienie potalowe jako sposób leczenia chorób grzybkowych skóry owłosionej głowy, „Praktyka Lekarska” 1927, R. 1.

Warburton B.J., Favus (Tinea favosa) It’s treatment by depilation, „Edinburgh Medical Journal” 1864 (reprint).

Wileńczyk A., Dlaczego strupień spotykamy przeważnie na głowie dzieci żydowskich?, [w:] Księga pamiątkowa Pierwszego Krajowego Zjazdu lekarskiego „TOZU” Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. 24−25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.

Wileńczyk A., Grzyb strzygący i jego odmiany w Polsce, „Warszawskie Czasopismo Lekarskie” 1927, nr 3.

Wileńczyk A., Grzyb strzygący w kropli wiszącej, „Przegląd Dermatologiczny” 1925, R. 20, nr 3−4.

Wulman L., 20 lat pracy zdrowotnej wśród Żydów, „Medycyna Społeczna” 1938, nr 11−12.

Wulman L., 5 lat działalności Toz-u 1922−1926, Warszawa 1927.

Wulman L., Dotychczasowe wyniki pracy ochrony zdrowia wśród Żydów i jej aktualne zagadnienia, [w:] Księga pamiątkowa Pierwszego

Krajowego Zjazdu lekarskiego „TOZU” Towarzystwa Ochrony

Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. 24−25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.

Wulman L., Na straży zdrowia ludu żydowskiego (15 lat TOZ’u), Warszawa 1937.

Zahn P., Liu W., The changing face of dermatophytic Infectious Worlwide, „Mycopathologia” 2017, t. 182, nr 1−2.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2021, Tom 27 (2021) Zeszyt 2, s. 65 - 93

DOI: https://doi.org/10.4467/12311960MN.21.014.15242

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939

Angielski:

The ringworm (favus) and the anti-favus campaign conducted by the Society for the Protection of Jewish Health in Poland (1921–1939)

Autorzy

Maria Ciesielska

https://orcid.org/0000-0002-5750-3106

Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Publikacja: 12.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Maria Ciesielska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 763

Liczba pobrań: 953

<p> Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939</p>

Pobierz xml