FAQ

Profesorowie wydziałów lekarskich przełomu lat 40. i 50. XX w. w archiwaliach Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR) Archiwum Akt Nowych

Data publikacji: 30.12.2020

Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 2, s. 117 - 157

https://doi.org/10.4467/12311960MN.20.015.13357

Autorzy

Magdalena Paciorek
Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-3859-4743 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Profesorowie wydziałów lekarskich przełomu lat 40. i 50. XX w. w archiwaliach Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR) Archiwum Akt Nowych

Abstrakt

Professors of medicine colleges at the end of 1940s and beginning of 1950s, as seen in the archive documents of the Central Committee of the Polish United Worker’s Party (KC PZPR) – The Archives of Modern Records

An independent Department of Science and Higher education at the KC PZPR was created in 1949 to take responsibility for all matters related to the development of science and higher education in the post-war Stalinist Poland. The department was responsible not only for the development of new solutions in the domain of science and higher education, but it also created reports on the entire process of education itself, the level of the ideological education of the students, the number of graduates etc. College faculty was another major area of interest. The surviving documentation consists of i.a. copies of various international trip request forms, reports from scientifi c conferences, memos describing the scientifi c community of a given college, as well as various types of complaints and denunciations. The article focuses mainly on the professors from the various medical colleges and aims at presenting a snapshot of the then-contemporary medical elite in the scientifi c domain as seen by Party offi cials. To what extent was the presented image distorted and what was the reason for its creation? – those are only some of the questions that the article tries to answer.

Bibliografia

Archiwa
 
AAN, KC PPR, sygn. 295/XVII-59, k. 339.
 
AAN, KC PPR, sygn. 295/XVII-59, k. 340.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-77, k. 14.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-162, k. 2
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-96, k. 48.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-97, k. 18.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-116, k. 16.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-162, k. 2–4, 7–9.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-165, k. 13.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/ XVI-180, k. 96.
 
AAN, KC PZPR, Komisja Nauki, sygn. 237/XVI-235, k. 65.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-180, k. 1–2.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-184, k. 1–2, 5, 76–77, 157–158.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-89, k. 9–12, 10.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-91, k. 2–3, 4.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki sygn. 237/XVI-117, k. 17.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-6, k. 85.
 
AAN, KC PZPR, sygn. 237/XVI-7, sygn. 237/125.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/V-31, k. 37.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/V-66, k. 46, 47.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-227, k. 25, 26.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-232, k. 28–30.
 
AAN, KC PZPR, Wydz. Nauki, sygn. 237/XVI-182, k. 44.
 
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, Wydział Lekarski, sygn. WL 2, k. 148.
 
AAN, Ministerstwo Zdrowia, sygn. 5/25, k. 72–75.
 
Dz.U. z 1947 r. nr 66, poz. 415.
 
Partia w cyfrach od I do II Zjazdu PPR (1945–1948), Warszawa 1948.
 
Skład osobowy i Spis wykładów na rok 1949–1950, Łódź 1950.
 
Monografie i prace zbiorowe
 
Amsterdamski S., Życie naukowe a monopol władzy casus Łysenko, [w:] Łysenko i kosmopolici, Warszawa 1989.
 
Brożek K., Kohmann Stanisław Wilhelm (1900–1983), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 3, Warszawa 1995.
 
Bojko Ł., Geneza i działalność Resortu Bezpieczeństwa i Urzędu Bezpieczeństwa Polski Ludowej w latach 1944–1945, [w:] D. Litwin-Lewandowska, K. Bałękowski (red.), Polska Ludowa 1944–1989 – wybrane problemy historii politycznej i społecznej, z. 2, Lublin 2016.
 
Domosławski Z., Od studenta do profesora. Pół wieku bez mała, Wrocław 2008.
 
Connelly J., Zniewolony uniwersytet. Sowietyzacja szkolnictwa wyższego w Niemczech Zachodnich Czechach i Polsce 1945–1956, Warszawa 2014.
 
Fastnacht-Stupnicka A., Profesor Tadeusz Kielanowski Szkice w tle rodziny i epoki, London 2012.
 
Glensk U., Hirszfeldowie, Zrozumieć krew, Warszawa 2019.
 
Herczyński R., Spętana nauka. Opozycja intelektualna w Polsce 1945–1970, Warszawa 2008.
 
Herczyński R., Psychiatria i neurologia w Polsce u progu okresu stalinowskiego, „Postępy Neurologii i Psychiatrii” 2005, z. 4. Horst A., Wspomnienia i refl eksje, Poznań 1995.
 
Hübner P., Polityka naukowa w Polsce 1944–1953. Geneza systemu, cz. I i II, Warszawa 1992.
 
Konorski J., Autobiografi a, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1977, R. 22, nr 2.
 
Krassowska E., O podniesienie poziomu pracy dydaktycznej w wyższych uczelniach, „Życie Nauki” 1950, nr 3–4.
 
Kruszyński M., Józef Parnas czy Józef Parnes? przyczynek do biografi i, „Rocznik Lubelski” 2012, nr 38.
 
Kryst L., Górski Marian (1908–1985), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 4, Warszawa 1996.
 
Lembas-Sznadel M., Węgierko Jakub, Ryszard (1889–1960), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 2, z. 1, Warszawa 1997.
 
Lipiński A., Starkiewicz Witold Szymon (1906–1978), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 2, z. 1, Warszawa 1997.
 
Mauersberg S., Nauka a szkolnictwo wyższe w latach 1939–1951, [w:] B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej, t. V, cz. 1, 1918–1951, Warszawa 1992.
 
Meissner R.K, Wrzosek Adam (1875–1965), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 2, Warszawa 1994.
 
Michalski Z.A., Przez okopy, alkowy… do medycyny, Pamiętniki t. 2, Warszawa 1992.
 
Nosko J., Rewolucja i inteligencja, Łódź 1985.
 
Noszczyk W., Studia na wydziałach lekarskich, [w:] W. Noszczyk (red.), Dzieje medycyny w Polsce, t. 3, Warszawa 2016.
 
Paciorek M., Studenci wydziałów lekarskich w Polsce w latach 1944/1945–1948/1949. Kształtowanie i rozwój środowiska, Warszawa 2016.
 
Paciorek M., Działalność Komisji Historii Nauk Medycznych przy Radzie Naukowej Ministerstwa Zdrowia w latach 1952–1956 w świetle dokumentów Archiwum Akt Nowych, „Medycyna Nowożytna” 2019, z. 1.
 
Paczkowski A., Polska droga przez stalinizm, „Polityka. Pomocnik Historyczny” 2012, nr 6.
 
Palska H., Walka o kadry i pierwsze rzesze „wykształciuchów”. Nowa inteligencja w stalinizmie, [w:] H. Domański (red.), Inteligencja w Polsce, Specjaliści, twórcy, klerkowie, klasa średnia, Warszawa 2008.
 
Pleskot P., Jak wyjechać na Zachód. Procedury wyjazdów polskich uczonych do krajów kapitalistycznych z ramienia uczelni wyższych i PAN w latach 1955–1989, [w:] P. Franaszak (red.), Naukowcy władzy, władza naukowcom, Studia, Warszawa 2010.
 
Pleskot P., Trudna sztuka kierowania nauką, Wydział Nauki i Oświaty KC PZPR a Polska Akademia Nauk (1949–1989), [w:] D. Magier (red.), Partia komunistyczna w Polsce; struktury, ludzie, dokumentacja, Radzyń Podlaski 2012.
 
Pleskot P., Rutkowski T.P., Trudna sztuka kierowania nauką. Wydział Nauki i Oświaty KC PZPR wobec Polskiej Akademii Nauk (1949–1989), [w:] D. Stola, K. Persak (red.), PZPR jako machina władzy, Warszawa 2012.
 
Schmidt-Pospuła M., Rogalski Tadeusz Teodor (1881–1957), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 2, z. 3, Warszawa 2000.
 
Stola D., Kraj bez wyjścia, Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010.
 
Supady J., Działalność PPR na rzecz zmiany ideowego oblicza studentów i pracowników Uniwersytetu Łódzkiego w latach 1945–1947, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 2008, nr 1–2.
 
Supady J., Z dziejów Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Medycznej w Łodzi, „Kronikarz”, http://cybra.lodz.pl/Content/4226/294_pdfsam_kronikarz%20nr5_6.pdf.
 
Szumiło M., Kobiety w kadrze kierowniczej centralnego aparatu partyjnego PPR i PZPR, „Teka Komisji Historycznej” Oddział Lublin PAN 2016, XIII.
 
Szumski J., Wpływ elit władzy ZSRR na rozwój nauki w Polsce 1945–1964, [w:] L. Zasztowt, J. Schiller-Walicka (red.), Historia nauki polskiej, Warunki rozwoju nauki polskiej, t. X, cz. 1, Warszawa 2015.
 
Sypniewska M., Murczyński Czesław (Blühbaum Teofi ) (1900–1971), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 2, z. 1, Warszawa 1997.
 
Terlecki R., Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk akademickich i naukowych 1945–1989, [w:] L. Zasztowt, J. Schiller-Walicka (red.), Historia nauki polskiej, Idee i polityka, t. X, cz. 3, Warszawa 2015.
 
Traunfeller Z., Skubiszewski Ludwik ,Marcin (1886–1957), [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 3, Warszawa 1995.
 
Śródka A. (red.), Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t. 2, 3, Warszawa 1997.
 
Wałęska-Sierpińska M., Wierzuchowski Mieczysław, Bronisław 1895–1967, [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biografi czny polskich nauk medycznych XX wieku, Warszawa 1996, t. 1, z. 4.
 
Wroński M., Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego, Warszawa 2004.
 
Zysiak A., „Bramy uniwersytetu otwarte dla klas pracujących”. Powojenna przebudowa imaginarium społecznego i projekt uniwersytetu socjalistycznego, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2019, z. 1.
 
Zysiak A., Punkty za pochodzenie, Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Łódź 2016.
 
Strony internetowe
 
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografi a/jan-szmurlo. http://www.ump.edu.pl/ fi les/rektorzy/Jan_Roguski.pdf.
 
http://www.archpan.poznan.pl/wp-content/uploads/2015/11/Materia-%C5%82y-Zdzis%C5%82awa-Stolzmanna-P-III-147.pdf.
 
http://70lat.sum.edu.pl/index.php/2018/04/03/prof-brunon-nowakowski-judym-niepokonany/.
 
http://70lat.sum.edu.pl/wp-content/uploads/2018/01/wspomnienia_1_prof_w_janiec.pdf.
 
http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Zdzislaw_Michalski_1.
 
http://www.umed.wroc.pl/gazeta_uczelniana/gazeta90.html.
 
https://docplayer.pl/50556658-Kobiety-w-kadrze-kierowniczej-centralnego-aparatu-partyjnego-ppr-i-pzpr.html.
 
http://komunizm.net.pl/wp-content/uploads/strlddkm/11_pleskot.pdf.
 
https://www.coi.waw.bip.fi nn.pl/bipkod/001/001?showArchive=true.https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/101867.
 
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografi a/stefan-soszka/.
 
http://krajna.com.pl/a/lekarz-ktory-sie-smierci-nie-klanial-czesc-i/.
 
http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/36768/text.pdf.
 
Rocznik_Lubelski-r2012-t38-s-s84-96/Rocznik_Lubelski-r2012-t38-s84-96.pdf.
 
http://bazhum.muzhp.pl/media//fi les/Rocznik_Lubelski/Rocznik_Lubelski-r2012-t38/Rocznik_Lubelski-r2012-t38-s.
 
https://docplayer.pl/12542440-Profesor-doktor-habilitowany-medycyny-tadeusz-szczesny-owinski-1904-1995-pionier-i-tworca.
http://neuropedia.org.pl/jerzy-konorski/.
http://www.ptbun.org.pl/?a=hist_konorski.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 2, s. 117 - 157

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Profesorowie wydziałów lekarskich przełomu lat 40. i 50. XX w. w archiwaliach Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR) Archiwum Akt Nowych

Angielski:

Professors of medicine colleges at the end of 1940s and beginning of 1950s, as seen in the archive documents of the Central Committee of the Polish United Worker’s Party (KC PZPR) – The Archives of Modern Records

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-3859-4743

Magdalena Paciorek
Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-3859-4743 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska

Publikacja: 30.12.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Magdalena Paciorek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski