FAQ

Problemy utrzymania zdrowia i kondycji fizycznej w świetle regulaminów wojskowych doby stanisławowskiej (zarys problematyki)

Data publikacji: 30.12.2020

Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 2, s. 79 - 97

https://doi.org/10.4467/12311960MN.20.013.13355

Autorzy

Łukasz Cholewiński
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-3680-3783 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Problemy utrzymania zdrowia i kondycji fizycznej w świetle regulaminów wojskowych doby stanisławowskiej (zarys problematyki)

Abstrakt

The problems of maintaining physical condition and health in the light of military regulations in the second half of the 18th century (outline issues)

The text concerns the legal regulations on the maintenance of physical condition by soldiers in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the second half of the 18th century, which until now in historiography were on the margins of interest of military historians. Meanwhile, the issues of feeding, foraging horses, housing quarters of soldiers, the availability of stables for animals or problems related to maintaining health affecting the maintenance of health and good physical condition seem extremely important in the research on the Crown Army of King Stanisław August. The article refers to the provisions contained in two regulations. In 1775, regulations of camp and garrison service for cavalry regiments were issued by hetman Franciszek Ksawery Branicki. Among other things, it specifi es how the army should leave the camp, how the march should proceed, and how the newly founded camp should look. The issue of foraging was regulated and attention was paid to the proper behavior of soldiers in the quarters. Instructions were also issued regarding the establishment and maintenance of feldspar and fi eld hospital. Second regulations, camp and garrison services issued for the whole army, sent out. He discussed in detail the issues related to camp service and everyday life in the garrison. The guidelines of both regulations were compiled in the text with source material from individual units of the Crown Army. This allows you to answer the question whether the regulations were followed by soldiers.

Bibliografia

Źródła rękopiśmienne
 
Archiwum Główne Akt Dawnych: Archiwum Zamoyskich 3123, Tak zwana Metryka Litewska VII/76, Militaria z Jabłonny 37, 38.
 
Archiwum Narodowe w Krakowie Akta Miasta Krakowa 3577; Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów 1133, 1138, 1160, 1162, 1167.
 
Archiwum Państwowe w Lublinie, Księga Komisji Cywilno Wojskowej województwa lubelskiego 1.
 
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie 1706 IV, 11617.
 
Państwowe Archiwum Ukrainy we Lwowie, Familijnyj Fond Grafów Lanckorońskich 2368.
 
Źródła drukowane
 
Pamiętniki Jakuba Filipa Kierzkowskiego kapitana wojska francuzkiego kawalera krzyża Legii Honorowej a na ostatku majora w wojsku polskiém 1831 r., Poznań 1903.
 
Regulamen Służby Obozowey Y Garnizonowey dla całego woyska oboyga narodów wydany. Służba garnizonowa, Warszawa 1786.
 
Regulamen służby obozowey y garnizonowey dla regimentów kawaleryi wydany, Warszawa 1775.
 
Supliki chłopskie XVIII wieku z Archiwum Prymasa Michała Poniatowskiego, wyd. J. Leśkiewicz i J. Michalski, Warszawa 1954.
 
Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860.
 
Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889.
 
Opracowania
 
Bąk M., Reformy wojska Rzeczypospolitej w latach 1775–1776.
 
Część 2: Rok funkcjonowania i upadek nowego systemu władzy wojskowej, [w:] Z. Hundert, K. Żojdź, J.J. Sowa (red.), Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. III, Oświęcim 2014.
 
Cholewiński Ł., Dywizja Wielkopolska w latach 1775–1794, Częstochowa 2019, mps rozprawy doktorskiej obronionej w 2019 r. na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym w Częstochowie.
 
Cholewiński Ł., Twierdza Kamieniec Podolski w latach 1788–1793, [w:] M. Trąbski (red.), Twierdze osiemnastowiecznej Europy, t. II, Częstochowa 2018.
 
Filipczak W., Rola spraw wojskowo-skarbowych w walce politycznej na sejmie w 1786 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1993, t. 49.
 
Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnem wojsku polskiem, Warszawa 1927.
 
Gordziejew J., Komisje porządkowe cywilno-wojskowe w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Sejmu Czteroletniego, Kraków 2010.
 
Górski K., Historya jazdy polskiej, Kraków 1894.
 
Kukiel M., Zarys historii wojskowości w Polsce, Kraków 1929.
 
Król-Mazur R., Reformy miejskie w Kamieńcu Podolskim. Działalność Komisji Boni Ordinis i Komisji Porządkowych Cywilno-Wojskowych, [w:] F. Kiryk (red.), Kamieniec Podolski. Studia z dziejów miasta i regionu, t. II, Kraków 2005.
 
Organiściak W., Kodeksy wojskowe w Polsce roku 1775, Katowice 2001.
 
Organiściak W., Polskie artykuły wojskowe z 1775 r., „Kwartalnik Historyczny” 2002, t. CIX, z. 1.
 
Pawłowski B., Manewry pod Gołębiem w roku 1791, [w:] B. Pawłowski, Od konfederacji barskiej do powstania styczniowego. Studia z historii wojskowości, Warszawa 1961.
 
Ratajczyk L., Nieznane archiwum pisarza polnego Kazimierza Rzewuskiego, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1968, t. XIV, cz. II.
 
Ratajczyk L., Wojsko i obronność Rzeczypospolitej 1788–1792, Warszawa 1974.
 
Rawski T., Wojsko Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1788–1789 (początek aukcji w trakcie Sejmu Czteroletniego), [w:] P. Matusak, M. Plewczyński, M. Wagner (red.), Czyn zbrojny w dziejach narodu polskiego, Siedlce 2004.
 
Rostworowski E., Sprawa aukcji wojska na tle sytuacji politycznej przed sejmem czteroletnim, Warszawa 1957.
 
Siciński M., Reorganizacja jazdy narodowej w pierwszych latach działalności Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej 1775–1778 (utworzenie brygad kawalerii narodowej), „Muzealnictwo Wojskowe” 2005, t. VIII.
 
Srogosz T., Dżuma ujarzmiona. Walka z czarną śmiercią za Stanisława Augusta, Wrocław 1997.
 
Srogosz T., Meandry relacji między dowódcami i politykami. Franciszek Ksawery Branicki i Józef Gabriel Stempkowski, [w:] K. Bobiatyński, P. Gawron, K. Kossarzecki, P. Kroll, D. Milewski (red.), Hortus bellicus. Studia z dziejów wojskowości nowożytnej, Warszawa 2016.
 
Srogosz T., Problemy sanitarno-zdrowotne w działalności administracji Rzeczypospolitej w okresie stanisławowskim, Łódź 1993.
 
Srogosz T., W sprawie genezy orzecznictwa lekarskiego w wojsku polskim, [w:] Nauczyciel. Szkoła. Język. Kultura. Księga dedykowana jubileuszowo profesorowi Władysławowi Szlufi kowi, Częstochowa 2000.
 
Srogosz T., Załoga twierdzy Kamieniec Podolski wobec epidemii dżumy w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, [w:] M. Trąbski (red.), Twierdze osiemnastowiecznej Europy, Oświęcim 2016.
 
Trąbski M., Kawaleria narodowa w latach 1776–1788. Początki odrodzenia jazdy polskiej, „Zeszyty Historyczne Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2006, t. IX.
 
Wagner M., Obóz wojsk koronnych pod Bracławiemw latach 1791–1792, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2004, t. I.
 
Wielhorski J., Szable w dłoń Szable w dłoń. Przyczynki do rodowodów koronnej jazdy polskiego autoramentu, zaczem jazdy narodowej konnej jej O. de B., ciągłość oddziałowa, fi liacje, nazewnictwo, numeracja, dowódcy i przydziały do W. J. wyższego szczebla 1773–1794, Melocheville–Tarnowskie Góry 1991.
 
Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792, Poznań 1924.
 
Złotkowski D., Życie codzienne w garnizonie jasnogórskim w latach 1764–1793, „Studia Claromontana” 1991, t. 11.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 2, s. 79 - 97

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Problemy utrzymania zdrowia i kondycji fizycznej w świetle regulaminów wojskowych doby stanisławowskiej (zarys problematyki)

Angielski:

The problems of maintaining physical condition and health in the light of military regulations in the second half of the 18th century (outline issues)

Publikacja: 30.12.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Łukasz Cholewiński (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski