FAQ

O leku roślinnym: krótka historia pojęcia i związanych z nim regulacjach prawnych.

Data publikacji: 11.09.2024

Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement I, s. 35 - 55

https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.011.20004

Autorzy

Robert Księżopolski
Zespół Historii Kartografii, Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN
https://orcid.org/0000-0001-7190-0354 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

O leku roślinnym: krótka historia pojęcia i związanych z nim regulacjach prawnych.

Abstrakt

In Antiquity, the term “medicine” meant a substance used for medicinal purposes, of plant, mineral or animal origin. Nowadays, in addition to the term “medicine”, the legal term “medicinal product” is used more and more often. According to the tradition of galenic pharmacy, the term plant medicine (or medicinal product of plant origin) meant whole medicinal plants, their specific parts (herb, flowers, leaf, inflorescences, roots, tubers, rhizomes, etc.) used for medicinal purposes, or their various formulations obtained from fresh or dried plants. Nowadays, the term medicinal product is reserved for substances with documented effects, confirmed by safety studies and clinical trials. Among products of plant origin, there are many other categories of products that do not constitute medicinal products, i.e. do not have “the ability to prevent or treat diseases occurring in humans or animals, or are administered for the purpose of making a diagnosis or for the purpose of restoring, improving or modifying physiological functions of the body through pharmacological, immunological or metabolic action”, according to the definition of a medicinal product defined in the Pharmaceutical Law in Poland. The differentiation of plant-based products is based on their properties and the purpose of their use, not on the source of origin.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Arabas I., New raw materials from the new world: Transfer of knowledge to polish pharmacies, „Organon” 2020, t. 52, s. 41.

Arabas I., Źródła wiedzy panien apteczkowych: tradycje słowiańskie czy śródziemnomorskie?, „Medycyna Nowożytna” 2023, t. 29, z. 1, s. 323–334.

Baranowska S.M., Ze słownika farmaceuty-aptekarza; wyjaśnienie wybranych podstawowych pojęć związanych z farmacją, „Farmacja Polska” 2010, t. 66, nr 3, s. 202–205.

Bilia A.R., Céu Costa M., Medicinal plants and their preparations in the European market: Why has the harmonization failed? The cases of St. John’s wort, valerian, ginkgo, ginseng, and green tea, “Phytomedicine” 2021, t. 81, 153421. DOI:10.1016/j.phymed.2020.153421.

Borkowski B., Rośliny lecznicze w fitoterapii, Poznań 1994.

Chast F., Histoire contemporaine des medicaments, Paryż 1995.

Dębska W., Metody oceny jakości leku roślinnego, Warszawa 1983.

Dog T.L., Ziołolecznictwo, [w:] W.B. Jonas, J.S. Levin, Podstawy medycyny komplementarnej i alternatywnej, Kraków 2000.

Drobnik J., Roślinna materia medyczna (1700–1950) pod względem taksonomii, nomenklatury i terminologii łacińskiej aptecznej i farmakognostycznej, Katowice 2015.

Edwards S.E., da Costa Rocha I., Williamson E.M., Heinrich M., red. wyd. polskiego M. Krauze-Baranowska, Fitofarmaceutyki. Oparte na dowodach naukowych kompendium leczniczych produktów ziołowych, Warszawa 2022.

European Parliament and of the Council, Directive 2001/83/EC on the Community code relating to medicinal products for human use.

European Parliament and of the Council, Directive 2004/24/EC of the European Parliament and of the Council of 31 March 2004 amending, as regards traditional herbal medicinal products.

Falimirz S., O ziołach i mocy ich, Kraków 1534.

Galen (Galēnos), De simplicium medicamentorum temperamentis ac facultatibus, ed. Kühn XI, XII. C.G. Kühn, 20 volumes, Leipzig: C. Cnoblochii, 1821–33, repr. Hildesheim: Georg Olms, 1964–1965.

Heinrich M., Barnes J., Prieto Garcia J.M., Gibbons S., Williamson E.M., Fundamentals of Pharmacognosy and Phytotherapy, Elsevier 2018.

Kiss A., Lek pochodzenia naturalnego, Warszawa 2022.

Kluk J.K., Dykcyonarz roślinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny nie tylko krajowe, dzikie, pożyteczne albo szkodliwe: na roli, w ogrodach, oranżeriach utrzymywane: ale oraz i cudzoziemskie, które by w kraju pożyteczne być mogły albo z których mamy lekarstwa, korzenie, farby etc., albo które jakową nadzwyczajność w sobie mają: ich zdatności lekarskie, ekonomiczne, dla ludzi, koni, bydła, owiec, pszczół etc. utrzymywanie, z poprzedzającym wykładem słów botanicznych i kilkorakim na końcu regestrem, t. 1, Warszawa 1786, t. 2, Warszawa 1787, t. 3, Warszawa 1788.

Kohlmünzer S., Farmakognozja, Warszawa 1985.

Koskowski B., Podręcznik analizy chemicznej wody do picia, Warszawa 1909.

Koskowski B., Receptura czyli Prawidła przepisywania i przyrządzania leków, Warszawa 1916.

Koskowski B., Nauka o przyrządzaniu leków i ich postaciach, t. I, II, Warszawa 1925–1929.

Koskowski B., Propedeutyka farmaceutyczna, Warszawa 1932.

Koskowski B., Analityka kapilarna, Warszawa 1933.

Koskowski B., Zarys historii leków, Warszawa 1935.

Lafont O., Dictionnaire d’histoire de la pharmacie. Des origines a la fin du XIXe siècle, Paris 2007.

Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Warszawa 2014.

Leclerc H., Prècis de phytothèrapie, Paryż 1922.

Leksykon Farmacji, Warszawa 1990.

Lichocka H., Historia poszukiwania leku w roślinach w Polsce 1800–1856, Warszawa 2002.

Linné C., Materia medica per regna tria naturae, Lipsk i Erlangen 1772.

Lutomski J., Technologia leku roślinnego, Warszawa 1973.

Lutomski J., Alkiewicz J., Leki roślinne w profilaktyce i terapii, Warszawa 1993.

Magowska A., Badania leków roślinnych w II Rzeczpospolitej. Geneza, determinanty, problematyka i praktyka eksperymentalna, Poznań 2001.

Marcin z Urzędowa, Herbarz Polski, Kraków 1595.

Muszyński J., Leki z epoki Dioskorydesa w lecznictwie współczesnym, „Farmacja Polska” 1950, t. 6, s. 163–169.

Pharmacopoea Regni Poloniae auctoritate Miinisterii Administrationis Rerum Internarum et Disciplinae Publicae, Warszawa 1817.

Pirintsos S., Panagiotopoulos A., Bariotakis M., Daskalakis V., Lionis Ch., Sourvinos G., Karakasiliotis I., Kampa M., Castanas E., From Traditional Ethnopharmacology to Modern Natural Drug Discovery: A Methodology Discussion and Specific Examples, Molecules 2022, 27, 4060, https://doi.org/10.3390/molecules27134060.

Pliniusz Starszy K.G., Historyi naturalnej ksiąg XXXVII = C. Plinii Secundi Historiae naturalis libri XXXVII., t. 1–10, Poznań 1845.

Rewerski W., Grzybek J., Ziołolecznictwo, [w:] K. Janicki, W. Rewerski, Medycyna naturalna, Warszawa 1990.

Samochowiec L., Lek roślinny w świetle nowoczesnej farmakoterapii, „Postępy Fitoterapii” 2001, nr 1, s. 2–6.

Siennik M. (współautor Ł. Andrysowic), Lekarstwa doświadczone, Kraków 1564.

Steinhoff B., Regulatory framework for herbal medicinal products in Europe including their quality assurance, https://escop.com/escop-webinar-14-9-2022/.

Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Warszawa 2000.

Syreniusz Sz., Zielnik Herbarzem z języka łacińskiego zowią, Kraków 1613.

O leku roślinnym: krótka historia pojęcia i związanych z nim regulacjach prawnych Szostak J., Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich, Warszawa 2006.

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, Dz.U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 ze zm.

Webster Ch., Od Paracelsusa do Newtona. Magia i powstanie nowożytnej nauki, przeł. K. Kopcińska, A. Zapałowski, Warszawa 1992.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement I, s. 35 - 55

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: O leku roślinnym: krótka historia pojęcia i związanych z nim regulacjach prawnych.
Angielski: About the herbal medicine product: short history of the concept and related legal regulations

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-7190-0354

Robert Księżopolski
Zespół Historii Kartografii, Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN
https://orcid.org/0000-0001-7190-0354 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Zespół Historii Kartografii, Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN

Publikacja: 11.09.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Robert Księżopolski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski