FAQ

Medykamenty roślinne w leczeniu szlachty w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej (na przykładzie zamówień aptecznych Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej)

Data publikacji: 11.09.2024

Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement I, s. 117 - 137

https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.014.20007

Autorzy

Bożena Popiołek
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2545-5530 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Medykamenty roślinne w leczeniu szlachty w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej (na przykładzie zamówień aptecznych Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej)

Abstrakt

Health care was one of the most important issues in the hierarchy of social values in the early modern era. The causes of diseases and the possibility of avoiding them were indicated, health prevention was recommended in the form of rest, “taking May”, relaxing water and herbal treatments, herbal infusions were drunk, various talismans and amulets were worn. Purchases of various herbal medicines can be found in orders for goods delivered to noble courts and in court accounts throughout the eighteenth century. However, treatments were rarely recommended and the herbal medicines used brought the expected results, ruining the health of patients.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła rękopiśmienne

Archiwum Główne Akt Dawnych:

– Archiwum Branickich z Białegostoku: sygn. 1; 9;

– Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 163a, t. 43; t. 47; sygn. 167;

– Archiwum Przeździeckich: sygn. B-692;

– Archiwum Radziwiłłów XXXV, sygn. 194;

– Archiwum Zamoyskich: sygn. 507; 616; 2777;

– Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej, sygn. 456.

Archiwum Narodowe w Krakowie:

– Zbiór Zygmunta Glogera: sygn. 229.

NIAB LA w Mińsku, f. 694, o. 2, sygn. 10793.

Biblioteka Książąt Czartoryskich: sygn. 2708; 5943; 5945; 6005, t. 3.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu: sygn. 2639/I; 2648/I; 2659/I.

Źródła drukowane

Dziennik podróży uczonej Christiana Erndtla, lekarza przybocznego Augusta II, przekł. i oprac. K. Pękacka-Falkowska, H. Bogusz, Warszawa 2018.

Rafałowiczówna J., A z Warszawy nowiny te… Listy do Elżbiety Sieniawskiej z lat 1710–1720, wstęp i oprac. B. Popiołek, Kraków 2000.

Opracowania

Abrahams H.J., The Compendium Pharmaceuticum of Jean François Coste, „Economic Botany” 1970, Vol. 24, No. 4 (Oct.–Dec.), s. 374–398.

Arabas I., Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich. Studium z dziejów kultury zdrowotnej, Warszawa 2006.

Arct M., Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa 1916.

Bilek J. i M., Surowce recepturowe dawniej i dziś… Balsam peruwiański, „Aptekarz polski”, sierpień 2021, nr 180(158e), s. 7–17.

Bockenheim K., Przy polskim stole, Wrocław 2003.

Dumanowski J., Tatarskie ziele w cukrze, czyli staropolskie słodycze, Warszawa 2013.

Friedelówna T., „Życzliwa przestroga jako się od infekcyi morowego powietrza prezerwować (Toruń 1708)”. Przyczynek do dziejów języka polskiego na Pomorzu, „Rocznik Toruński” 1988, t. 18, s. 123–152

Gil Cz. OCD, Życie codzienne karmelitanek bosych w Polsce w XVII–XVIII wieku, Kraków 1997.

Kazmer M., Papp G., Minerals from the Carpathians in an eighteenthcentury British collection, „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici” 1999, Vol. 91, s. 5–36.

Kocela W., Trudna sztuka babienia. Kultura medyczna Polski drugiej połowy XVIII wieku, Warszawa 2021.

Kokoszko M., Jagusik K., Rzeźnicka Z., Kilka słów o zupie zwanej ptisane (πτισ≤), „Zeszyty Wiejskie” 2013, t. 18, https://repozytorium.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/29779/zw_18_Maciej%20Kokoszko_282_292.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Moulinier L., Hygiène et cosmétique de la bouche au Moyen Âge. Colloque Dents, dentistest art dentaire. Histoire, pratiques et représentations. Université de Paris 13, Villetaneuse-Université de Paris-Ouest Nanterre-Université de Versailles Saint-Quentin, Mar 2012, Versailles-Saint-Quentin, France.

Nowak J.S., Lekarze i służba medyczna na dworze Elżbiety i Adama Mikołaja Sieniawskich (1669–1729), [w:] B. Popiołek (red.), Działalność Elżbiety Sieniawskiej. Polityka – Gospodarka – Kultura, Warszawa 2020.

Parr B., The London Medical Dictionary, London 1819.

Popiołek B., Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, wyd. I, Kraków 2003.

Popiołek B., Nowak J.S., Wszyscy ludzie Elżbiety Sieniawskiej. Urzędnicy, oficjaliści dworscy, rzemieślnicy, kupcy i artyści kasztelanowej krakowskiej, Kraków 2023.

Popiołek B., Rytuały codzienności. Dwór szlachecki w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, Warszawa 2022.

Spałek K., Spilvogel I., Proćków M., Proćków J., Historical ethnopharmacology of the herbalists from Krummhübel in the Sudety Mountains (seventeenth to nineteenth century), Silesia, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6533749/.

Wdowiak L., Alkohol – panaceum medycyny ludowej dawnych ziem polskich w XIX stuleciu i na początku XX w., Część II: Pozostałe bolączki, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2013, t. 19, nr 3, s. 344–350.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement I, s. 117 - 137

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Medykamenty roślinne w leczeniu szlachty w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej (na przykładzie zamówień aptecznych Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej)
Angielski: Herbal medicines in the treatment of the nobility in the eighteenth-century Polish-Lithuanian Commonwealth (based on the example of pharmacy orders from Elżbieta Sieniawska, née Lubomirska, castellan of Kraków)

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-2545-5530

Bożena Popiołek
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2545-5530 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Publikacja: 11.09.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Bożena Popiołek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski