Amelia Greenwald i Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem w Warszawie
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEAmelia Greenwald i Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem w Warszawie
Data publikacji: 31.08.2020
Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 1, s. 93 - 139
https://doi.org/10.4467/12311960MN.20.005.12621Autorzy
Amelia Greenwald i Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem w Warszawie
Amelia Greenwald and the Nursing School at the Old Jewish Hospital at Czyste in Warsaw
The American nurse Amelia Greenwald was the creator and first director of the Jewish School of Nursing at the Old Jewish Hospital in Warsaw. During World War I she served in the American Expeditionary Corps fi ghting in Europe and was a member of the American Red Cross. In 1923, Greenwald received a proposal to create and run one of the most modern educational institutions training nurses in Warsaw, Poland. The school was founded thanks to the efforts of the American-Jewish Medical Affairs Committee of the Joint Distribution Committee, also known as Joint and the Society for Supporting the School of Nurses at the Old Jewish Hospital in Warsaw. The history of the school created by Greenwald has already been described by Zofia Podgórka-Klawe and Iwona Kowalkowska. The first of them outlined the functioning of the institution based on the prospectus of the School of Nursing developed in 1928 by the then director Sabina Schindlerówna. The second author also reviewed the medical press and described the wartime period of the school and the fate of its graduates. This article focuses on the character of the first headmistress of the School and her work on establishing the institution. As the main source base, documents collected in the Archives of the American Jewish Joint Distribution Committee (JDC Archives) were used and made available on the website https://archives.jdc.org. The author has translated some documents from English to Polish to present the history of the Nursing School at the Old Jewish Hospital in Warsaw.
I. Źródła archiwalne i ikonografi czne
Archiwum Amerykańsko-Żydowskiego Połączonego Komitetu Rozdzielczego (American Jewish Joint Distribution Committee, dalej: JDC Archives) [tłum. dokumentów z języka angielskiego M. Ciesielska].
Zespół: Korespondencja Biura w Nowym Yorku 1921–1932 (Records of the New York Offi ce 1921–1932) dalej: NY AR191232 i sygnatura dokumentu.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0146. Memorandum Anny Bercowitz ze spotkania z H. Bridge, adresowane do Morrisa D. Waldmana, Departament Medyczno-Sanitarny AJJDC w Wiedniu, datowane na 17 stycznia 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/078. List J. Goluba do B. Kahna datowany na 28 września 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0149. List B. Flexnera do Josephine Goldmark datowany na 10 kwietnia 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0158. Odpowiedź J. Goldmark na list B. Flexnera datowana na 15 kwietnia 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0178. List Williama J. Macka do Grace Allison datowany na 6 sierpnia 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0179. List G. Allison do W.J. Macka z dnia 15 września 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0217. List A. Greenwald do F.M. Warburga datowany 19 stycznia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0218. Umowa datowana na 17 stycznia 1923 r. pomiędzy Amelią Greenwald a Bernardem Flexnerem.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0222. Formularz i dokumenty zgłoszeniowe Ruth Hoffman, datowane na 2 lutego 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0237. List A. Greenwald do Komitetu Spraw Medycznych AJJDC (B. Flexnera) datowany na 20 kwietnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0244. Orientacyjny plan i program Szkoły Pielęgniarstwa datowany na 2 maja 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0257. Wycinek prasowy z „Naszego Przeglądu” (bez daty).
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0258. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 17 lipca 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0265. List A. Greenwald do B. Flexnera z dnia 22 sierpnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0273. Wycinek prasowy z „Kuriera Polskiego” (bez daty).
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0275. Wycinek prasowy z „Naszego Przeglądu” (bez daty).
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0258. List A. Greenwald do B. Flexnera, datowany na 17 lipca 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0265. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 22 sierpnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0267. List A. Greenwald do Ruth Cohn datowany na 26 sierpnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0276. List J. Goluba do B. Kahna datowany na 28 sierpnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0278. List J. Goluba do B. Flexnera datowany na 7 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0280, Drugi raport A. Greenwald datowany na 1 czerwca 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0284. Orientacyjny plan i program Szkoły Pielęgniarstwa datowany na 2 maja 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0290. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 4 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0306. List J. Goluba do B. Kahna datowany na 7 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0321. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 23 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0322. List B. Flexnera do A. Greenwald datowany na 3 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0324. List A. Greenwald do C. Noyes datowany na 13 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0326. Telegram B. Flexnera do biura Jointu w Wiedniu datowany na 17 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0330. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 27 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0336. Projekt budżetu sporządzony przez TPSP na miesiąc maj 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0350. Raport dr. Z. Syrkin. Projekt budżetu w języku angielskim.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0352. List Z. Syrkin-Binsztejnowej do dyrektora Departamentu Medyczno-Sanitarnego Jointu w Warszawie dr. Jacoba Goluba z dnia 30 czerwca 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0361. List dr Z. Syrkin-Binsztejnowej do S.M. Schmidt z dnia 10 lipca 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0363. Kosztorys prac budowlanych sporządzony 16 września 1922 r. przez inż. Stiefelmana.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0369. List kuratora Szpitala Starozakonnych inż. Weisblata i lekarza naczelnego dr. Szwajcera do AJJDC z dnia 21 września 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0377. List Z. Syrkin-Binsztejnowej do dyrektora siedziby AJJDC w Warszawie Jacoba Goluba datowany na 27 września 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0392. List dr. Szwajcera do AJJDC datowany na 13 października 1922 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0497, List B. Kahna do AJJDC w Nowym Yorku wraz z raportem A. Greenwald, datowany na 3 stycznia 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0499. List A. Greenwald do B. Kahna datowany na 26 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0517. List A. Greenwald do inż. Weisblata z dnia 24 listopada 1923 r. [tłum. własne].
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0422. Statut Towarzystwa Popierania Szkoły Pielęgniarek przy Szpitalu Starozakonnych w Warszawie.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0499. List A. Greenwald do B. Kahna datowany na 26 grudnia 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0517. List A. Greenwald do inż. Weisblata z dnia 24 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0527. Raport ze spotkania Zarządu Szkoły w dniu 25 listopada 1923 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0554. Raport A. Greenwald datowany na 25 kwietnia 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0579. Memorandum J. Hymana wysłane do B. Flexnera, datowane na 12 sierpnia 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0591. Raport A. Greenwald datowany na 1 września 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0600. List B. Kahna do B. Flexnera z dnia 25 września 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0618. List B. Flexnera do B. Kahna datowany na 28 listopada 1924 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0622. Tłumaczenie na język angielski wycinka prasowego z nr 2790 „Naszego Przeglądu”.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0624. Tłumaczenie artykułu z pisma „Hajnt” na język angielski (15 marca 1925 r.).
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0627. List B. Kahna do B. Flexnera datowany na 19 marca 1925 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0635. Raport A. Greenwald dla AJJDC datowany na 5 marca 1925 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0642. Listy B. Flexnera do B. Kahna i A. Greenwald oba datowane na 8 maja 1925 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0665. Program uroczystości wręczenia dyplomów 11 października 1925 r. wraz z zaproszeniem dla B. Flexnera.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0682. List A. Greenwald do B. Flexnera datowany na 26 lipca 1926 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0688. Telegram A. Greenwald do B. Flexnera z dnia 1 grudnia 1926 r.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0760. Telegram z biura AJJDC do United State Custom House w NY w sprawie przyjazdu Sabiny Schindler i Estery Szabad do Nowego Yorku.
JDC Archives NY AR191232/4/25/3/0772. Zapis rozmowy telefonicznej z dnia 8 października 1928 r. pomiędzy A. Greenwald a biurem Jointu.
JDC Archives NY AR/191232/4/25/0870. Maszynopis napisany przez A. Greenwald (bez daty, bez tytułu).
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (dalej AŻIH)
AŻIH, sygn. 301/5883, Relacja Sabiny Zenderman-Święcickiej.
Archiwum Działu Starej Książki Medycznej Głównej Biblioteki Lekarskiej
Teczki osobowe lekarzy – członków Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej w zbiorach Działu Starej Książki Medycznej Głównej Biblioteki Lekarskiej w Warszawie. Elektroniczne kopie teczek znajdują się w archiwum Sekcji Historycznej Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie. Teczki osobowe lekarzy: Łazarza Zaksa oraz Marka Zaksa.
Archiwum Yad Vashem (dalej: AYV) w Jerozolimie
Relacja Sabiny Gurfi nkiel-Glocer, Szpital na Czystem i ja, AYV O.3/396.
Biblioteka Narodowa (dalej: BN)
„Pielęgniarka. Pismo wydane z inicjatywy słuchaczek szkoły z okazji ukończenia kursu nauk 1-go zespołu Szkoły Pielęgniarek przy szpitalu Starozakonnych w Warszawie w 1925 roku”, Warszawa 1926. BN, Sygn. 650.251.
II. Materiały publikowane
A. Książki i artykuły
Blady-Szwajger A., I więcej nic nie pamiętam, Warszawa 2010.
Blum-Bielicka L., Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych w Warszawie (1923−1943), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1961, z. 4, nr 40.
Ciesielska M., Działalność Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ) ze szczególnym uwzględnieniem Kresów Wschodnich w okresie dwudziestolecia międzywojennego w świetle dostępnych dokumentów, [w:] B. Urbanek (red.), Medycy polskiego pogranicza II Rzeczypospolitej 1918−1939, Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2018.
Ciesielska M., Lekarze getta warszawskiego, Warszawa 2017.
Chrzanowska H., O organizacji pielęgniarstwa w Polsce, „Pielęgniarka Polska” 1929, R. 1, nr 1.
Golden J.D., “Show that you are really alive”: Sara-Zofi a Syrkin-Binsztejnowa’s Emergency Medical Relief and Public Health Work in Early Interwar Poland and the Warsaw Ghetto, „Medizinhistorisches Journal” 2018, t. 53, z. 2.
Heller D.K., The Gendered Politics of Public Health: Jewish Nurses and the American Joint Distribution Committee in Interwar Poland, „Jewish History” 2018, nr 31.
Jezierska M.B., Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa w latach 1929−1939, [w:] Pochylone nad człowiekiem. Z dziejów Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa 1921−1945, Praca zbiorowa, Warszawa 1991.
Margolis-Edelman A., Ala z „Elementarza”, Warszawa 2011.
Mayer S., Amelia Greenwald (1881–1966), [w:] V.L. Bullough, L. Sentz (red.), American Nursing: A Biographical Dictionary, t. 3, New York 2000.
Mayer S., Amelia Greenwald and Regina Kaplan: Jewish Nursing Pioneers, „Southern Jewish History” 1998, t. 1.
Mayer S., Amelia Greenwald: Pioneer in International Public Health, „Nursing and Health Care” 1994, t. 1, nr 15.
Mayer S., The Jewish Experience in Nursing in America: 1881 to 1955, 1996, Columbia University Teachers College.
Podgórska-Klawe Z., Szkoła Pielęgniarek na Czystem w Warszawie, [w:] B. Urbanek (red.), Zawód pielęgniarki na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2008, s. 218. Autorka artykułu powołuje się na prospekt: Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych w Warszawie 1923/1928. Ułożyła S. Schindlerówna, Warszawa 1928.
Szajkowski Z., „Reconstruction” vs. „Palliative Relief ” In American Jewish Overseas Work (1919–1939), „Jewish Social Studies” 1970, t. 32, nr 1.
Szereszewska H., Krzyż i mezuza, Warszawa 1993.
Turitz L.E., Amelia Greenwald: The Jewish Florence Nightingale, „American Jewish Archives” 1985, nr 37.
Zalashik R., Davidovitch N., The course of professionalization: Jewish nursing in Poland in the interwar period, „Science in Context” 2019, nr 32(1).
B. Prasa codzienna
„Chwila” 1930, nr 3917; 1937, nr 6628, 6557
„Jewish Daily Bulletin” 1927, t. 7, nr 681.
III. Rozprawy doktorskie i prace magisterskie i licencjackie
Kowalkowska I., Historia Szkoły Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem. Praca licencjacka wykonana pod kierunkiem prof. dr. hab. Marka Wichrowskiego w Zakładzie Historii Medycyny i Filozofi i WUM, Warszawa 2009.
IV. Strony internetowe
Grupińska A., Wywiad z Aliną Margolis-Edelman pt. Myśmy tam żyły jak w jakimś azylu, opublikowany w „Tygodniku Powszechnym” 9.05.2004, https://www.tygodnikpowszechny.pl/mysmy-tam-zylyjak-w-jakims-azylu-125305.
Pensacola Sanitarium Opens Its Doors, „Pensacola Journal” 1909, nr z 15 stycznia, s. 1. Tekst dostępny jest online: https://www.pensapedia.com/wiki/Pensacola_Sanitarium.
Rogow F., National Council of Jewish Women, https://jwa.org/encyclopedia/article/national-council-of-jewish-women.
Witkiewicz H., Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa, http://www.wmpp.org.pl/pl/szkoly-pielegniarskie/szko%C5%82a-warszawska.html.
Informacje: Medycyna Nowożytna, 2020, Tom 26 (2020) Zeszyt 1, s. 93 - 139
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Amelia Greenwald i Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem w Warszawie
Amelia Greenwald and the Nursing School at the Old Jewish Hospital at Czyste in Warsaw
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
Publikacja: 31.08.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1589
Liczba pobrań: 1895