75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu. Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część pierwsza (1945–1949)

Bożena  Płonka-Syroka

75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu. Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część pierwsza (1945–1949)

Data publikacji: 09.2022

Medycyna Nowożytna, 2022, Tom 28 (2022) Zeszyt 1, s. 109 - 150

https://doi.org/10.4467/12311960MN.22.003.16211

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu. Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część pierwsza (1945–1949)

Abstrakt

75 years of Polish medicine and pharmacy in Wrocław. Selected elements from the history of higher education in Wrocław. Part one (1945–1949)

Professional training in medicine and pharmacy had begun in Wrocław by the fall of 1945. The Faculty of Medicine was created within the structure of Wrocław University and Wrocław University of Science and Technology. Two departments were established within it: the Pharmaceutical and Dentistry departments. In 1950, a specialized medical school was developed from the University, functioning briefly under the name of the Medical Academy (which was changed to the Academy of Medicine), already with an independent Faculty of Pharmacy. In 1979, the Medical Analytics Department was established within the Faculty of Pharmacy (which ceased its activities in 2020). In 1978, the Faculty of Nursing was created which was transformed into the Faculty of Public Health in 2001 and into the Faculty of Health Sciences in 2008. Starting in 1989, the school was called the Academy of Medicine in Wrocław (Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich). In 1992, the Post-Graduate Faculty of Medicine (existing until the academic year 2019/2020) was distinguished from the Faculty of Medicine. In 2000, the Department of Dentistry was transformed into the Faculty of Medicine and Dentistry. As a part of the school, liberal arts and social studies connected with medicine were also developed in units located within the structure of various departments of the AM. The Academy of Medicine in Wrocław existed until 2011 when the decision was made to transform it into Wrocław Medical University (Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich), functioning until now. The article presents the major stages in the history of medical schools in Wroclaw after 1945, taking into consideration the external factors that had an effect on the changes occurring in them. It also presents their results. It consists of three parts. The first one presents the most important aspects of the history of the Faculty of Medicine of Wrocław University and Wroclaw University of Science and Technology in the years 1945–1949. The second part discusses the history of the Academy of Medicine in the years 1950–2011, and the third one of Wrocław Medical University in the years 2011–2020. The article contains an extensive bibliography of studies concerning the history of these schools as well as the system of public medicine in Poland in the years 1945–2020, providing the context for their activities.

Słowa kluczowe

Wydział Lekarski Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej, Akademia Medyczna we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu / Faculty of Medicine of the Wrocław University and Wrocław University of Science and Technology, Academy of Medicine in Wrocław, Wrocław Medical University

Academy of Medicine in Wrocław, Wrocław Medical University, Faculty of Medicine of the Wrocław University and Wrocław University of Science and Technology

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Akademia Medyczna we Wrocławiu w latach 1950–1960, Wrocław 1960.

Albert Z. (opr.), Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941/studia oraz relacje i dokumenty, Wrocław 1989.

Alek-Kowalski T., Formy organizacji i popierania nauki w Wielkopolsce. Studium porównawcze, Wrocław 1970.

Barg L., Heimrath T., Jagielski J. (red.), Udział medycyny wrocławskiej w rozwoju nauk medycznych w ujęciu historycznym, Wrocław 2000.

Bruziewicz-Mikłaszewska B., 200 lat medycyny uniwersyteckiej we Wrocławiu: interna, chirurgia, ginekologia, pediatria, Wrocław 2012.

Brzeziński T., Polskie peregrynacje po dyplomy lekarskie (od średniowiecza po odzyskanie niepodległości), Warszawa 1999.

Chmielewski A. i wsp. (red.), Wrocławskie środowisko akademickie: twórcy i ich uczniowie 1945–2005, Wrocław 2007.

Chodakowska J., Rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce Ludowej w latach 1944–1951, Wrocław 1981.

Chyczewski L., Grassmann M., Radziejewski P. (red.), Historia powstania Akademii Medycznej w Białymstoku: studenci pierwszego rocznika, Białystok 2021.

Ciesielski S., Przesiedlenia ludności polskiej z Kresów Wschodnich do Polski 1944–1947, Warszawa 1999.

Cieszyński T., Działalność Wydziału Lekarskiego UJK we Lwowie w czasie II Wojny Światowej od września 1939 do sierpnia 1944 roku, Wrocław 1995.

Cybulski B. (red.), Dolny Śląsk 1945 – Dolny Śląsk 2005, Wrocław 2006.

Domański H. (red.), Inteligencja w Polsce. Specjaliści, twórcy, klerkowie, klasa średnia, Warszawa 2008.

Domosławski Z., Od studenta do profesora. Pół wieku bez mała, Wrocław 2008.

von Dungern E., Hirszfeld L., Űber Vererbung gruppenspezifi scher Strukturen des Blutes, „Zeitschrift für Immunitätsforschung und experimentelle Therapie” 1910, t. 2, z. 6, s. 284–292.

Dwadzieścia lat publicznej służby zdrowia w Polsce odrodzonej 1918–1939, Warszawa 1939.

Eberhardt P., Polska granica wschodnia 1939–1945, „Dzieje Najnowsze” 2018, R. 50, nr 2.

Gliński J.B., Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, Wrocław 1997.

Głowiński T. (red.), Kresy Zachodnie. Gospodarcze i społeczne znaczenie polskich Kresów, Wrocław 2015.

Gościniak G., Lonc E., Okulewicz A., Płonka-Syroka B., Epidemiczne zagrożenia na Dolnym Śląsku, Polska, w latach 1945–1975 oraz przeciwdziałania, [w:] G. Bugla-Płoskońska, E. Lonc (red.), Wektory i patogeny – w przeszłości i przyszłości: in memoriam profesoris Tadeusz M. Lachowicz, Wrocław 2015.

Heimrath T., Mądrość, godność, rozwaga. Teksty wybrane z historii medycyny prof. Tadeusza Heimratha, Wrocław 2012.

Hendrich B., Bruziewicz-Mikłaszewska B., Płonka-Syroka B., Wojtkiewicz-Rok W. (red.), 60 lat Akademii Medycznej we Wrocławiu 1950–2010, Wrocław 2010.

Hirszfeld H., Hirszfeld L., Űber vasokonstringerende Substanzen im Serum bei Rachitis, Tetanic und exudativer Diathese, „Münchener medizinische Wochenschrift” 1911, t. 58.

Hirszfeldowa H., Kelus A., Milgrom F., Ludwik Hirszfeld, Wrocław 1956.

Hirszfeld L., von Dungern E., Űber gruppenspezifi sche Strukturen des Blutes, „Zeitschrift für Immunitätsforschung und experimentelle Therapie” 1911, t. 3, z. 8.

Hirszfeld L., Historia jednego życia, Warszawa 1946.

Hulewicz J., Akademia Umiejętności w Krakowie w latach 1873–1913. Zarys dziejów, Wrocław 1978.

Hübner H., Polityka naukowa w Polsce 1944–1953. Geneza systemu, cz. 1, Warszawa 1992.

Hübner H., Piskurewicz J., Zasztowt L. (red.), Kasa im. Mianowskiego – Fundacja Popierania Nauki (1881–1991), Warszawa 1992.

Hytrek-Hryciuk J., Studenci Uniwersytetu w czasie II wojny światowej, „Przegląd Uniwersytecki” 2017, nr 2.

Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. Ludwika Hirszfelda, [w:] Wrocławskie środowisko akademickie. Twórcy i ich uczniowie 1945–1005, Wrocław 2005.

Iwankiewicz S. (red.), Akademia Medyczna we Wrocławiu 1945–1970, Wrocław 1970.

Jaczewski B., Organizacja i finansowanie nauki polskiej w okresie międzywojennym, Wrocław 1971.

Jaworski M., Ludwik Hirszfeld, Warszawa 1977.

Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej (Studium historyczne), Wrocław 1974.

Kersten K., Jałta w polskiej perspektywie, Warszawa 1989.

Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Poznań 1990.

Knapik Z., Heimrath T., Rozwój medycyny klinicznej we Wrocławiu w latach 1945–1994, [w:] W. Wrzesiński (red.), 50 lat nauki we Wrocławiu, Wrocław 2012.

Kozłowska U., Organizacja zwalczania chorób zakaźnych jako element polityki zdrowotnej państwa na Pomorzu Zachodnim (1944/45–1972), Szczecin 2013.

Kozuschek W. (red.), Historia Wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego oraz Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach 1702–2002 / Geschichte der Medizinischen und Pharmaceutischen Fakultäten der Universität Breslau sowie der Medizinischen Akademie Wrocław in den Jahren 1702–2002, Wrocław 2002.

Kozuschek W., Ludwik Hirszfeld (1884–1954). Rys życia i działalność naukowa, Wrocław 2005.

Krasiewicz B., Odbudowa szkolnictwa wyższego w Polsce Ludowej 1944–1948, Wrocław 1976.

Krawiec B., Udział Lwowa w tworzeniu środowiska profesorskiego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu i Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach 1945–1990, „Archiwum Historii i Filozofi i Medycyny” 1998, z. 1.

Kucharz E., Ludwik Hirszfeld, [w:] Z. Podgórska-Klawe (red.), Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 2, Warszawa 1995.

Lipiec J., Tak zwane „uniwersytety Rzeszy” w nowszych publikacjach, „Prace Naukowe. Pedagogika” 1994, t. 5.

Lisowski W., Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych, t. 2, Warszawa 2006.

Litwin-Lewandowska D., Bałękowski K. (red.), Polska Ludowa 1944–1989 – wybrane problemy historii politycznej i społecznej, Lublin 2016.

Ludwik Hirszfeld Institute of Immunology and Experimental Therapy: Organisation and Activity, Wrocław 1988.

Łazarkiewicz B., Moja Akademia, Wrocław 2017.

Makower N., Miłość w cieniu śmierci. Wspomnienia z getta warszawskiego, Wrocław 1996.

Medycyna uniwersytecka we Wrocławiu: zarys historii od 1945 roku, Wrocław 2011.

Musielak M. (red.), Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w latach 1950–2019. Historia i luminarze nauki, Poznań 2019.

Mühle E., Historia Wrocławia, tłum. J. Janicka, Warszawa 2021.

Noszczyk W. (red.), Dzieje medycyny w Polsce, t. 3. Opracowania i szkice, lata 1944–1989, Warszawa 2016.

Paciorek M., Studenci Wydziałów Lekarskich w Polsce w latach 1944/1945–1948/1949. Kształtowanie i rozwój środowiska, Warszawa 2016.

Paciorek M., Profesorowie wydziałów lekarskich przełomu lat 40. i 50. XX w. w archiwaliach Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR) Archiwum Akt Nowych, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Kulturą Medyczną” 2020, t. 26, z. 2.

Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 2006.

Paradowski L. i wsp. (red.), Academia Medica Wratislaviensis 1950–2000, Wrocław 2000.

Bożena Płonka-Syroka Peikert P., Kronika dni oblężenia. Wrocław 22 I – 6 V 1945, Wrocław 1972.

Piskurewicz J., Warszawskie instytucje społecznego mecenatu nauki w latach 1869–1906. Muzeum Przemysłu i Rolnictwa i Kasa im. Mianowskiego, Wrocław 1989.

Płonka-Syroka B., Beschreibung medizinischer Probleme während des warschauer Getthos in den Memoiren von Prof. Henryk Makower und seiner Frau Prof. Noemi Wigdorowicz-Makower aus den Jahren 1940 bis 1943, [w:] A. Scholz, C.-P. Heidel (red.), Sozialpolitik und Judentum. Medizin und Judentum, t. 5, Dresden 2000.

Płonka-Syroka B., Kształtowanie się wrocławskiego środowiska stomatologii akademickiej w latach 1945–1989, [w:] B. Urbanek (red.), Zawód dentysty – lekarza stomatologa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Zawody medyczne na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Lublin 2007.

Płonka-Syroka B., Rudolf Weigl – niedokończona biografi a, [w:] Problemy diagnostyki i terapii w ujęciu nauk przyrodniczych i społecznych, Studia Humanistyczne Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, t. 6, Wrocław 2012.

Płonka-Syroka B., Społeczny ruch higieniczny w Królestwie Polskim (1863–1914) i jego rola w zapobieganiu i zwalczaniu chorób społecznych, [w:] M. Sztandara (red.), Brud. Idee – dylematy – sprawy, Stromata Anthropologica, t. 8, Opole 2012.

Płonka-Syroka B., Organizacja opieki zdrowotnej na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej. Zarys zagadnienia, „Pamięć i Przyszłość” 2013, t. 21, nr 3.

Płonka-Syroka B., Podstawy organizacji polskiej publicznej opieki medycznej na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, [w:] B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak (red.), Kultura uzdrowiskowa na Dolnym Śląsku w kontekście europejskim, Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 4, Wrocław 2013.

Płonka-Syroka B., Prof. Ludwik Hirszfeld – Arzt, Mikrobiologe, Organisator des wissenschaftlichen Lebens in Polen, [w:] I. Kästner, J. Kiefer (red.), Von Maimonides bis Einstein: Jüdische Gelehrte und Wissenschaftler in Europa, Europäische Wissenschaftsbeziehungen, t. 9, Aachen 2015.

Płonka-Syroka B., Organizacja systemu medycyny publicznej w Polsce od 1918 r. ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, [w:] M. Migała, B. Płonka-Syroka, S. Jandziś (red.), Medycyna i rehabilitacja w Polsce w latach 1918–2018. Cz. 1. Z historii medycyny i rehabilitacji w Polsce w latach 1918–2018, Opole 2019.

Płonka-Syroka B., Kariery naukowe kobiet na Wydziale Lekarskim i Farmaceutycznym Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej oraz Akademii Medycznej we Wrocławiu w pierwszym ćwierćwieczu po zakończeniu II wojny światowej: trzy wybrane przykłady, [w:] E. Chabros, A. Klarman (red.), Historia kobiet czy historie kobiet? Wrocław 2019.

Początki naszej Uczelni (Wspomnienia z lat 1945–1955) (4), „Życie Uczelni” 1989, t. 9, nr 4.

Rebus J., Koncepcja nauczania medycyny w Polsce w latach 1918–1950, Szczecin 1992.

Skład osobowy w latach akademickim 1945/50 i 1950/51 według stanu z dnia 30 czerwca 1950, Wrocław 1950.

Schenk D., Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i Holocaust w Galicji Wschodniej, tłum. P. Zarychta i D. Salomon, Kraków 2011–2012.

Skubała-Tokarska Z. (red.), Historia nauki polskiej, t. 5, cz. 1, 1918–1951, Wrocław 1992.

Smereka J., Polacy na studiach lekarskich we Wrocławiu w latach 1811–1918, Wrocław 1979.

Suchmierz J., Działalność naukowa kobiet na Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939, Częstochowa 2000.

Sula D., Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951, Lublin 2002.

Szuba L., Polityka oświatowa państwa polskiego w latach 1944–1956, Lublin 2002.

Tomaszewski P., Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919–1939. Studium z dziejów organizacji i postaw ideowych studentów, Toruń 2018.

Trzynadlowski J. (red.), Uczeni wrocławscy (1945–1979), t. 1, Wrocław 1980.

Uniwersytet Wrocławski w latach 1945–1955, Wrocław 1955.

Urbanek B., Medycyna w II RP, [w:] Medycyna polska. Złota księga medycyny polskiej, Bydgoszcz 2018.

Waltoś S., Korzenie współczesnego szkolnictwa wyższego – ścieżki tradycji, [w:] S. Waltoś, A. Rozmus (red.), Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój. Prawo. Organizacja, wyd. 4, Warszawa 2016.

Waszyński E., Historia ogólna, [w:] Academia Medica Wratislaviensis 1950–2000, Wrocław 2000.

Więckowska E., Walka z ostrymi chorobami zakaźnymi w latach 1918–1926, Wrocław 1992.

Więckowska E., Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w pierwszym roku istnienia Polski niepodległej 1918–1919, „Przegląd Epidemiologiczny” 1999, nr 1–2.

Więckowska E., Wpływ na stan zdrowia ludności epidemii ostrych chorób zakaźnych występujących na ziemiach polskich w latach 1916–1924 i 1940–1949, [w:] B. Płonka-Syroka (red.), Społeczno-ideowe aspekty medycyny i nauk przyrodniczych XVIII–XX wieku, Studia z Dziejów Kultury Medycznej, t. 5, Wrocław 2002.

Więckowska E., Państwowy Urząd Repatriacyjny jako instytucja ochrony zdrowia, [w:] B. Płonka-Syroka, A. Syroka (red.), Leczyć, uzdrawiać, pomagać, Studia z Dziejów Kultury Medycznej, t. 11, Wrocław 2007.

Wojtkiewicz-Rok W., Rola Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w kształtowaniu polskiego modelu nauczania medycyny. Studia medyczne w UJK w latach 1920–1939, Wrocław 1996.

Wojtkiewicz-Rok W., Lata chwały i grozy. Studia nad dziejami Wydziału Lekarskiego Jana Kazimierza we Lwowie, Toruń 2012.

Wojtowicz M., Architektura w służbie nauki: Dawny Wydział Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2020.

Wrzesiński W. (red.), 50 lat nauki we Wrocławiu, Wrocław 1997.

Wydział Farmaceutyczny Akademii Medycznej we Wrocławiu 1946–1996, Wrocław 1995.

Wydział Lekarski Uniwersytetu Wrocławskiego 1945–1950, bm. 1950.

Zabłotniak R., Tajne studia medycyny i farmacji w Polsce (1939–1945), Szczecin 1976.

Zasztowt L., Schiller-Walicka J. (red.), Historia nauki polskiej. Warunki rozwoju nauki polskiej, t. 10, cz. 1, Warszawa 2015.

Zmitrowicz-Grobelna B. (red.), Poczet rektorów, prorektorów i dziekanów Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2018.

Zysiak A., Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Łódź 2016.

Żydowo M.M. (red.), Dzieje nauczania medycyny na ziemiach polskich, Kraków 2001.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2022, Tom 28 (2022) Zeszyt 1, s. 109 - 150

DOI: https://doi.org/10.4467/12311960MN.22.003.16211

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu. Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część pierwsza (1945–1949)

Angielski:

75 years of Polish medicine and pharmacy in Wrocław. Selected elements from the history of higher education in Wrocław. Part one (1945–1949)

Autorzy

Bożena Płonka-Syroka

https://orcid.org/0000-0001-8743-4634

Zakład Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Publikacja: 09.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Bożena Płonka-Syroka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 588

Liczba pobrań: 637

<p> 75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu. Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część pierwsza (1945–1949)</p>

Pobierz xml