Agresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej

Beata Sierocka

Agresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej

Data publikacji: 28.06.2024

Media Biznes Kultura, 2024, Numer 1 (16) 2024, s. 115 - 130

https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.24.007.19944

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Agresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej

Abstrakt

Nadrzędną tezą artykułu – konstruowanego z pozycji transcendentalno-pragmatycznej filozofii komunikacyjnej – jest wskazanie na agresję rejestrowaną w dzisiejszej przestrzeni medialnej jako na najwyższej wagi zagrożenie dla racjonalności dyskursywnej. Naświetlenie tej tezy wymagało, z jednej strony, zrozumienia sposobu, w jaki dotychczasowe teorie konceptualizowały agresję, z drugiej strony, wyjaśnienia specyfiki racjonalności dyskursywnej. Na tej podstawie można było zaproponować odmienny sposób podejścia do problemu agresji, co w dalszych krokach pozwoliło na dostrzeżenie, że (1) za sprawą agresji komunikacyjnej rejestrowanej w specyficznej przestrzeni medialnej kształtowanej przez najnowsze media destrukcji ulega – właśnie z uwagi na specyfikę tej „megamedialnej” przestrzeni – fundamentalna dla procesów komunikacyjnych dążność do konsensu, co (2) w konsekwencji uniemożliwia utrzymanie dyskursywnego charakteru ludzkiej racjonalności, a zatem (3) stanowi fundamentalne zagrożenie dla egzystencji wspólnoty komunikacyjnej. A „w planie pozytywnym” diagnozy te wskazują ostatecznie na zasadę współodpowiedzialności i na wsparty na niej projekt etyki normatywnej jako wyznaczniki praktyk społecznych chroniących ideę konsensu.

The main thesis of the article – constructed from the standpoint of transcendental-pragmatic communicating philosophy – is to indicate aggression present in today’s media space as the most significant threat to discursive rationality. Elaborating on this thesis required, on the one hand, understanding how previous theories conceptualized aggression, and on the other hand, explaining the specificity of discursive rationality. On this basis, it was possible to propose a different approach to the problem of aggression, which, in subsequent steps, allowed the recognition that (1) due to communicative aggression present in the specific media space shaped by the latest media, the fundamental tendency toward consensus in communicative processes undergoes destruction precisely because of the specificity of this “megamedial” space. This (2) consequently prevents the maintenance of the discursive nature of human rationality, and thus (3) poses a fundamental threat to the existence of the communication community. In a “positive plan”, these diagnoses ultimately point to the principle of co-responsibility and the normative ethical framework based on it as determinants of social practices safeguarding the idea of consensus.

Słowa kluczowe

agresja komunikacyjna, racjonalność dyskursywna, idea konsensu, komunikacja megamedialna, współodpowiedzialność

communicating aggression, discursive rationality, idea of consensus, megamedial communication, co-responsibility

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Apel K.-O., Die Vernunftfunktion der kommunikativen Rationalität. Zum Verhältnis von konsensualkommunikativer Rationalität, strategischer Rationalität und Systemrationalität [w:] Die eine Vernunft und die vielen Rationalitäten, red. Karl-Otto Apel, Matthias Kettner, Suhrkamp, Frankfurt a/M 1996, s. 17–41.

Apel K.-O., Logosauszeichnung der menschlichen Sprache. Die philosophische Tragweite der Sprachtheorie [w:] Perspektiven auf Sprache. Interdisziplinäre Beiträge zum Gedenken an Hans Hörmann, red. Hans-Georg Bosshard, De Gruyter, Berlin/New York 1986, s. 45–87.

Apel K.-O., Transformation der Philosophie, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1973.

Bandura A., Aggression: A social learning analysis, Prentice-Hall, Edgewood Cliffs, New Jersey 1973.

Baron-Cohen S., Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, przeł. A. Nowak, Smak Słowa, Sopot 2014.

Bauer J., Granica bólu. O źródłach agresji i przemocy, przeł. M. Skalska, Dobra Literatura, Gdańsk 2015.

Castells, M., Communication Power, OUP Oxford, California 2009.

Dollard J., Leonard D., Neal M., Orval H.M., Sears R., Frustration and aggression, Yale University Press, New Haven 1939.

Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu życia, przeł. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2022.

Fromm E., Anatomia ludzkiej destrukcyjności, przeł. J. Karłowski, Rebis, Poznań 2024.

Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Kraków 2007.

Kuhlmann W., Reflexive Letztbegründung. Untersuchungen zur Transzendentalpragmatik, Verlag Karl Alber, Freiburg/München 1985.

Levinson P., Nowe nowe media, przeł. M. Zawadzka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.

Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.

Pyżalski J., From cyberbullying to electronic aggression: Typology of the phenomenon, „Emotional and Behavioural Difficulties”, nr 17(3–4), s. 305–317.

Siebert F.S., Peterson Th., Schramm W., Four Theories of the Press. The authoritarian, libertarian, social responsibility, and Soviet communist concepts of what the press should be and do, University of Illinois Press, Urbana 1956.

Sierocka B., Communicating Aggression in a Megamedia World, Routledge, New York 2021.

Sztompka P., Zaufanie: fundament społeczeństwa, Znak, Kraków 2007.

Tomasello M., Dlaczego współpracujemy?, przeł. Ł. Kwiatek, Copernicus Center Press, Kraków 2016.

Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, przeł. J. Rączkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Informacje

Informacje: Media Biznes Kultura, 2024, Numer 1 (16) 2024, s. 115 - 130

DOI: https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.24.007.19944

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Agresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej

Angielski: Communicating aggression and the destruction of discursive rationality

Autorzy

Beata Sierocka

https://orcid.org/0000-0002-3614-0115

Uniwersytet Dolnośląski DSW we Wrocławiu

Publikacja: 28.06.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Beata Sierocka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 143

Liczba pobrań: 60

Agresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej

Pobierz xml