Słowiańszczyzna w ideach rosyjskich jezuitów w dziewiętnastowiecznej Francji
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESłowiańszczyzna w ideach rosyjskich jezuitów w dziewiętnastowiecznej Francji
Data publikacji: 2021
Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 61 - 90
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.21.004.14415Autorzy
Słowiańszczyzna w ideach rosyjskich jezuitów w dziewiętnastowiecznej Francji
Gdy sięgamy po historię rosyjskiej literatury i myśli społecznej w dziewiętnastym wieku, jawi się nam ona w postaci dwóch nurtów: okcydentalistycznego i słowianofilskiego. Rosyjscy katolicy, jak dotąd, byli uznawani za przedstawicieli pierwszego z nich z uwagi na ich pozytywny stosunek do Europy Zachodniej i jej religii.
W centrum uwagi niniejszego artykułu znaleźli się czterej emigranci żyjący na stałe we Francji i należący do zakonu jezuitów – Iwan Gagarin, Iwan Martynow, Jewgienij Bałabin oraz Paweł Pierling. Postrzeganie przez nich kwestii Słowian i Słowiańszczyzny oraz jej problemów religijnych pozwala umiejscowić ich idee względem poglądów słowianofilów i okcydentalistów. Rosyjscy katolicy nie negują ani wpływów na Rosję innych kultur słowiańskich i szeroko pojętego prawosławia, ani dorobku kulturowego zachodniej Europy. Staroruska przeszłość jest powodem do dumy i przekonania o wartości narodowej kultury Rosji. Z kolei w przeciwieństwie do słowianofilów proponują oni Rosji zostanie potęgą katolicką i wypełnienie wielkiej misji cywilizacyjnej wobec Zachodu. Artykuł mówi o rosyjskim katolicyzmie jako o trzeciej drodze w rosyjskiej kulturze badanego okresu, która ma wiele punktów stycznych z obu wymienionymi nurtami, jednakże z żadnym z nich w pełni się nie pokrywa.
Augustyn L., Iwan Gagarin i kontrrewolucja religijna. Fragment dziejów konwersji katolicko-prawosławnej z protestantyzmem w tle [Ivan Gagarin and the Religious Counter-revolution. An Excerpt from the History of Catholic-Orthodox Conversion with Protestantism in the Background], [in:] Niedokończona dyskusja… Dziewiętnastowieczna polemika katolicko-prawosławna między Iwanem Gagarinem SJ i Aleksym S. Chomiakowem [An Unfinished Discussion...Nineteenth-century Catholic-Orthodox Polemic Between Ivan Gagarin SJ and Alexei S. Khomiakov], L. Augustyn and M. Kwaśnicka (Eds.), trans. M. Kwaśnicka, J. Dobieszewski, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,2008, pp. 9-32.
Beshoner J. B., Ivan Sergeevich Gagarin: the Search for Orthodox and Catholic Union, Notre Dame, University of Notre Dame Press, 2002, 321 pp.
Beylard H., Pierling Paul, [in:] Diccionario Histórico de la Compańía de Jesús: Biográfico-temático [Historical Dictionary of the Society of Jesus: Biographical--Thematic], 4 vols., Ch.E. O ’Neill S.I., J.M. Domínguez S.I. (Eds.), Rome, Institutum Historicum S.I., Madrid, Universidad Pontificia Comillas, 2001, vol.IV , p. 3130.
Bezwiński A., Iwan Gagarin (o. Józef Ksawery SJ) [Ivan Gagarin (Father Jean Xavier)],[in:] Książę Iwan Gagarin (o. Józef Ksawery SJ), O pojednaniu Kościoła rosyjskiego z rzymskim. Nasz cel [On the Reconciliation of the Russian Church with the Roman Church. Our Goal], trans. A. Bezwiński, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Rosjoznawcze II ”, Toruń 1995.
Boudou A., Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne między niemi w XIX stuleciu [The Holy See and Russia. Diplomatic Relations Between Them in the XIX Century], trans. Z. Skowrońska, Kraków, Nakładem Wydawnictwa Księży Jezuitów, vol. 2. 1948-1883, 680 pp.
Buslaev F., Russkoe iskusstvo v otsenke frantsuzskogo uchenogo, [Russian Art as Evaluated by the French Scholar], [in:] F. Buslaev, Sochineniia, vol. III , Sochineniia po arkheologii i istorii iskusstva, [Collected Works, vol. III , Essays on Archaeology and the History of Art], Leningrad, Academy of Sciences, 1930, pp. 1-74.
Cierniak U., Działalność wydawnicza i literacka Rosjan w dziewiętnastowiecznej Francji jako odzwierciedlenie konfliktów konfesyjnych między „Slavia Ortodoxa” i „Slavia Romana” [Publishing and Literary Activities of the Russianin in 19th Century France as a Reflection of Confessional Conflicts Between “Slavia Ortodoxa” and “Slavia Romana”], [in:] Z polskich studiów slawistycznych [From Polish Slavonic Studies], Seria 12, Prace na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów w Mińsku [Series 12. Papers of the XV International Congress of Slavists in Minsk], L. Suchanek and K. Wrocławski (Eds.), Warszawa 2012, pp. 81-89.
Cierniak U., Dzieje Biblioteki Słowiańskiej w Paryżu [The History of the Slavonic Library in Paris], [in:] Tradycja i nowoczesność. Język i literatura Słowian Wschodnich [Tradition and Modernity. Language and Literature of the Eastern Slavs], H. Chodurska, A. Kotkiewicz (Eds.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 2016, pp. 30-41.
Cierniak U., „Études de théologie, de philosophie et d’histoire”– журнал россий- ских иезуитов во Франции [“Études de théologie, de philosophie et d’histoire” Journal of Russian Jesuits in France], “Slavia Orientalis”, 2018, vol. LXVII , no. 3, pp. 433-443.
Cierniak U., Wiara i władza. Wokół sporu o katolicyzm i chrześcijańską Europę w dziewiętnastowiecznej myśli i literaturze rosyjskiej [Faith and Power. Conflicts Surrounding Catholicism and Christian Europe in the 19th Century Russian Thought and Literature], Częstochowa, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, 2013, 362 pp.
Danieluk R., OEcuménisme au XIXe siècle. Jésuites russes et union des Églises d’après les Archives Romaines de la Compagnie de Jésus [Ecumenism in the 19th Century. Russian Jesuits and Church Union According to the Roman Archives of the Society of Jesus], Rome, Institutum Historicum Societatis Iesu, 2009, 314 pp.
Danieluk R., Joassart B. (Eds.), Au service de la réconciliation des Églises. Jean Gagarin, Jean Martynov et Victor de Buck. Correspondance [In the Service of Church Reconciliation. Jean Gagarin, Jean Martynov and Victor de Buck. Correspondence], Bruxelles, Société des Bollandistes, 2014, 1284 pp.
Duclos P., Martinov Ivan (Jean), [in:] Diccionario Histórico de la Compańía de Jesús: Biográfico-temático, Ch.E. O’Neill S.I., J.M. Domínguez S.I. (Eds.), vol. 3, Rome, Institutum Historicum S.I., Madrid, Universidad Pontificia Comillas, 2001, p. 2529.
Erkert R. de, Atlas ethnographique des Provinces habitées en totalité ou en partie par des Polonais [Ethnographic Atlas of Provinces Inhabited in Whole or in Part by Poles], St. Petersburg, Williams & Norgate, 1863, 9 pp.
Francev V.A., Russkii Iezuit Ivan Martynov [A Russian Jesuit Ivan Martynov], Uzhgorod, Tipografiia “Shkol’noi pomoshchi”, 1930, pp. 3-8.
Gagarin I., La Russie sera-t-elle catholique? [Will Russia Become Catholic?], Paris, Ch. Duniol, 1856, 169 pp.
Iakovenko S., Iudin A., Martynov Ivan Matveevich [in:] Katolicheskaia entsiklopediia [The Catholic Encyclopedia], vol. 3, M-P, Moscow, Izdatel’stvo Frantsiskantsev, 2007, pp. 222-226.
Iakovenko S., Iudin A., Pierling Paul’ [in:] Katolicheskaia entsiklopediia [The Catholic Encyclopedia], vol. 3, M-P, Moscow, Izdatel’stvo Frantsiskantsev, 2007, pp. 1535.
Iudin A., Balabin Evgenii Petrovich [in:] Katolicheskaia entsiklopediia [The Catholic Encyclopedia], vol. 1, A-Z, Moscow, Izdatel’stvo Frantsiskantsev, 2002, pp. 438-439.
Leon XIII , Encyklika “Grande Munus” [Encyclical “Grande Munus”]. Available at: http://www.cyrylimetody.marianie.pl/grande.htm [accessed: 20.06.2021].
Les jésuites russes et le musée slave [Russian Jesuits and the Slavic Museum],“Golos” 6/8 July 1880, 4 pp.
Maître A., Le Fonds Slave des Jésuites [The Slavic Jesuit Fund]. Available at: http://www.bibliotheque-diderot.fr/le-fonds-slave-des-jesuites-248267.kjsp [accessed: 10.06.2021].
Marichal R., Ivan Sergeevič Gagarin, fondateur de la Bibliothèque slave [Ivan Sergeevič Gagarin, Founder of the Slavic Library], Lyon 2004. Available at: http://russie-europe.ens-lsh.fr/article.php3?id_article=57 [accesed:10.06.2021].
Martinov J., Annus ecclesiasticus Graeco-Slavicus, editus anno millenario sanctorum Cyrilli et Methodii, slavicae gentis apostolorum: seu commemoratio et breviarium rerum gestarum eorum qui fastis sacris Graecis et Slavicis illati sunt [The Year Ecclesiasticus Greco-Slavic, Thousand Years after the Mission of Cyril and Methodius, Slavic Nation, or Calendar Reminder and Summary of the Events that Were a Greek and Slav], Bruxellisis, Typis Henrici Goemaere, 1863, 388 pp.
Martinov J. De la langue russe dans le culte catholique [On the Russian Language in Catholic Worship], Lyon, Imprimerie Pitrat Ainé, 1874, 65 pp.
Martinov I., L’art Russe [Russian Art], Arras, Imprimerie de la Société Du Pas-de-Calais 1878, 66 pp.
Martinof I., Manuscrits slaves de la Bibliothèque Impériale de Paris [Slavonic Manuscripts of the Imperial Library of Paris], Paris, Julien, Lanier, Consnard et éditeurs, 1858
Martinov J., Un nouveau plan d’abolition de l’Église Romaine en Russie [A New Plan to Abolish the Roman Church in Russia], Paris, Joseph Albanel, LibraireÉditeur, 1873, 25 pp.
O języku rosyjskim w nabożeństwie katolickiém. Rozprawa J. X. Martinowa T.J. Listy X. Gagarina T.J. do Księcia Al. Wołkońskiego oraz Nowy plan zniszczenia Kościoła Katolickiego w Rosyi [On the Russian Language in Catholic Devotions. 88 Urszula Cierniak, Alicja Bańczyk
The Treatise by J. X. Martinov T.J., Letters of X. Gagarin T.J. to Prince Al. Volkonsky and the New Plan of the Destruction of the Catholic Church in Russia], trans. W. Smoczyński, Kraków, Drukarnia “Czasu”, 1889, 140 pp.
O ’Neill Ch.E. S.I., Domínguez J.M. S.I. (Eds.), Diccionario Histórico de la Compańía de Jesús: Biográfico-temático [Historical Dictionary of the Society of Jesus: Biographical-Thematic], 4 vols, Rome, Institutum Historicum S.I., Madrid, Universidad Pontificia Comillas, 2001, cxii + 4,110 pp. index, append.
Pierling P., Bathory et Possevino. Documents inédits sur les rapports du Saint-Siège avec les Slaves [Bathory and Possevino. Unpublished Documents on the Relations of the Holy See with the Slavs], Paris, Ernest Leroux, 1887, 259 ss.
Pierling P., Le Saint-Siège, la Pologne, et Moscou 1582-1587 [The Holy See, Poland, and Moscow 1582-1587], Paris, Ernest Leroux, 1885, 207 ss.
Pierling P., La Russie et le Saint-Siège. Études diplomatiques [Russia and the Holy See. Diplomatic Studies], vol. 1-5, Paris, Plon-Nouritt et C-ie, Imprimeurs-Editeurs, 1896-1912, 2343 pp.
Pierling P., Panslavist XVII veka – Iurii Krizhanich (Po neizdannym dokumentam) [The Seventeenth-Century Panslavist – Yuri Krizhanich (According to Unpublished Documents)], “Russkoe obozrenie” 1896, vol. XXXVII , February, pp. 938-955.
Pierling P., Rossiia i papskii prestol [Russia and the Holy See]. Book 1. Russkie i Florentiiskii sobor [The Russians and The Council of Florence], trans. V.P. Potemkin, Moscow, Sovremennye problemy 1912, 452 pp.
Pis’ma o. Martynova k G. Aksakovu v otvet na stat’iu o iezuitakh, pomeshchennuiu v 12 nomere gazety “Den’” [Letters from Fr. Martynov Aksakov in Response to an Article on the Jesuits in the 12th Issue of “Den”], Paris, Izdanie Kirillo-Mefodievskogo obshchestva, 1864.
Raźny A., Drogi słowianofilstwa do Rosji końca XX wieku [Paths of Slavophilism to the End of XXth Century Russia], [in:] Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo, 19-20 sierpnia 1996 [Contemporary Slavs in the Face of Their Own Traditions and Myths. Symposium at Castel Gandolfo, 19-20 August 1996], M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka (Eds.), Kraków, Universitas, 1997, pp. 146-148.
Rouët de Journel M.J. SJ, L’OEuvre des Saints Cyrille et Méthode et la Bibliothèque slave [The Work of Saints Cyril and Methodius and the Slavonic Library], “Lettres de Jersey”, 1922, vol. 36, pp. 613-648.
Sharapov S.F., “Russkaia ideia” (Po povodu broshiury “L’idée russe” g. Vl. Solovyeva) [‘The Russian Idea’ (On the account of the pamphlet ‘L’idée russe’ by V. Solovyov)], [in:] Slavianofil’stvo. Pro et contra. Tvorchestvo i deiatel’nost’ slavianofilov v otsenke sovremennikov. Antologiia [Slavophilism. Pro et contra.
Literary output and Activities of the Slavophiles in the Assessment of Their Contemporaries. Anthology], St. Petersburg, Izdatel’stvo Sankt-Peterburgskogo universiteta, 2009.
Shur L., Un épisode mal connu de la slavistique française au XIXe siècle: les lettres inédites de savants russes à Ivan Martynov, chroniqueur de la philologie et de l’histoire russes en France [A Little-known Episode in French Slavistics in the 19th Century: Unpublished Letters from Russian Scholars to Ivan Martynov, Chronicler of Russian Philology and History in France], “Revue des Études Slaves”, 1988, vol. 60, fascicule 1, pp. 253-267.
Sivers A.A, Iezuit Balabin (Materialy k istorii russkogo obshchestva v XIX veke), [Jesuit Balabin (Materials on the History of Russian society in the nineteenth century)], [in:] Sbornik statei po russkoi istorii, posviashchennykh S.F. Platonovu [Collection of Articles on the Russian History Dedicated to S.F. Platonov], Petersburg, Ogni, 1922, pp. 408-419.
Slavianofil’stvo. Pro et contra. Tvorchestvo i deiatel’nost’ slavianofilov v otsenke sovremennikov. Antologiia [Slavophilism. Pro et Contra. An Artistic Output and Activities of the Slavophiles in the Eyes of Their Contemporaries. Anthology], St. Petersburg, Izdatel’stvo Sankt-Peterburgskogo universiteta, 2009.
Solovyov V.S., Pis’ma k o. Martynovu [Letters to Fr Martynov], [in:] Pis’ma Vladimira Sergeevicha Solov’eva [Letters by Vladimir Solovyev], vol. III , E.L. Radlov (Ed.), Saint Petersburg, Izdatel’stvo “Vremia”, 1911, pp. 18-30.
Solovyov V.S., Pis’ma k o. P. Pierlingu [Letters to Fr P. Pierling], [in] Pis’ma Vladimira Sergeevicha Solovyova [Vladimir Solovyev Letters], vol. III , E.L. Radlov (Ed.), St. Petersburg, Izdatel’stvo “Vremia”, 1911, pp. 129-137.
Suchanek L., Idea wspólnoty słowiańskiej. Spojrzenie ze Wschodu [The Concept of Slavic Community. A look from the East], [in:] Życie religijne i duchowość współczesnych Słowian [A Religious Life and Spirituality of Contemporary Slavs], “Prace Komisji Kultury Słowian PAU”, vol. II , L. Suchanek (Ed.), Kraków, Polska Akademia Umiejętności, 2002, pp. 131-149.
Śliwowska W., Iwan Gagarin w świetle nieznanych materiałów III Oddziału Własnej Kancelarii JCMości oraz korespondencji osobistej [Ivan Gagarin in the Light of Unknown Materials of the Third Department of His Majesty’s Chancellery and Personal Correspondence], “Slavia Orientalis”, vol. XVII , no. 2, Warszawa 1968, pp. 181-207.
Tamborra A., Katolicheskaia tserkov’ i russkoe pravoslavie. Dva veka protivostoianiia i dialoga [The Catholic Church and Russian Orthodoxy], trans. P. Posad, O. Karpova, Moscow, Bibleisko-Bogoslovskii Institut Sv. Apostola Andreia, 2007, 617 pp.
Tsimbaeva E.N., Russkii katolitsizm. Zabytoe proshloe rossiiskogo liberalizma [Russian Catholicism. The Forgotten Past of the Russian Liberalism], Моscow, Editorial URSS, 1999, 183 pp.
Tsimbaeva E.N., Russkii katolitsizm. Ideia vserossiiskogo edinstva v Rossii XIX veka [Russian Catholicism. The Concept of Pan-Russian Unity in Nineteenth-Century Russia], Моscow, URSS, 2008, 205 pp.
Walicki A., Rosja, katolicyzm i sprawa polska [Russia, Catholicism and the Polish Question], Warszawa, Prószyński i S-ka, 2002, 462 pp.
Informacje: Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 61 - 90
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Słowiańszczyzna w ideach rosyjskich jezuitów w dziewiętnastowiecznej Francji
Slavicity in the Ideas of Russian Jesuits in 19th Century France
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
Polska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2021
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 903
Liczba pobrań: 676