Adam Kamiński o brachygrafii najstarszej księgi ziemskiej krakowskiej (1374–1385)

Wiesław  Filipczyk

Adam Kamiński o brachygrafii najstarszej księgi ziemskiej krakowskiej (1374–1385)

Data publikacji: 01.2023

Krakowski Rocznik Archiwalny, 2022, XXVIII, s. 179 - 214

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.22.010.16850

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Adam Kamiński o brachygrafii najstarszej księgi ziemskiej krakowskiej (1374–1385)

Abstrakt

Publikowany artykuł Adama Kamińskiego, znakomitego paleografa i edytora staropolskich źródeł historycznych (1905–1981), omawia system skrótów paleograficznych stosowanych przez pisarzy sądu ziemskiego krakowskiego w najstarszej zachowanej księdze tego sądu w Polsce z lat 1374–1385, przechowywanej w Archiwum Narodowym w Krakowie pod sygn. 29/1/1. Autor porównuje go ze skrótami stosowanymi na Zachodzie Europy na podstawie podręczników paleografii i słowników skrótów. Wydawany obecnie tekst jest świadectwem wczesnych zainteresowań i studiów paleograficznych A. Kamińskiego, których wyniki nie mogły być wtedy opublikowane, głównie ze względu na ograniczone możliwości finansowe i techniczne ówczesnych archiwów państwowych. Stanowi jednak cenny i ciekawy, a przy tym nieznany przyczynek do badań nad kancelarią sądów ziemskich w Polsce.

The article by Adam Kamiński, an outstanding palaeographer and editor of old-Polish historical sources (1905–1981), discusses the system of palaeographic shorthand used by scribes of the Krakow land court in the oldest preserved register of the court in Poland from the years 1374–1385, stored in the National Archives in Krakow with the reference number 29/1/1. The author compares it with the shorthand used in western Europe based on handbooks of palaeography and shorthand dictionaries. The current text is testimony to Kamiński’s early palaeographic interests and studies, whose results were not published at the time, mainly due to the limited financial and technical resources of the state archives. This represents a valuable and interesting, as well as an unknown, contribution to research into land court offices in Poland.

Słowa kluczowe

brachygrafia, księga sądowa ziemska, paleografia, pismo, sąd ziemski krakowski

shorthand, land register, palaeography, writing, Krakow land court

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Państwowe w Krakowie, sygn. 29/819/16, 29/819/366.

Archiwum Narodowe w Krakowie, Spuścizna Adama Kamińskiego, sygn. tymcz. 29/1425/11, 29/1425/27.

Źródła drukowane

Antiquissimi libri iudiciales terrae Cracoviensis [pars 1]. Ed. Boleslaus Ulanowski. Starodawne Prawa Polskiego Pomniki t. 8. Cracoviae: Academia Litterarum, 1884.

Opracowania

Cappelli Adriano: Lexicon abbreviaturarum. Wörterbuch lateinischer und italienischer Abkürzungen. Leipzig: Verlagsbuchhandlung von J. J. Weber, 1928.

Foerster Hans: Die Abkürzungen in den Kölner Handschriften der Karolingerzeit. Tübingen: H. Laupp, jr., 1916.

Gieysztor Aleksander: Zarys dziejów pisma łacińskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.

Hulákovský Joannes M.: Abbreviaturae vocabulorum usitatae in scripturis praecipue latinis medii aevi, tum etiam slavicis et germanicis. Pragae: M. A. Vítek, 1852.

Juda Maria: Pismo drukowane w Polsce XV–XVIII wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, 2001.

Kamiński Adam: Zarys dziejów Archiwum Państwowego w Krakowie (1792) 1878–1950. Wstęp i oprac. Janina Stoksik. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2012.

Katalog zbioru dokumentów pergaminowych Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1. Oprac. Karol Nabiałek, Wojciech Świeboda, Maciej Zdanek, przy współpracy Ryszarda Tatarzyńskiego. Red. Karol Nabiałek. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2014.

Padziński Andrzej: Brachygrafia w epigrafice i typografii polskiej XVI–XVIII w. „Folia Bibliologica” 1986/1987 [druk.:] 1990, R. 36/37, s. 7–18.

Palarczykowa Anna: Adam Kamiński (5 XI 1905–18 XI 1981). „Archeion” 1983, R. 76, s. 323–330.

Paoli Cesare: Die Abkürzungen in der lateinischen Schrift des mittelalters Übersetzt v. Dr Karl Lohmeyer. Innsbruck: Verlag der Wagnerʼschen Universitaets-Buchhandlung, 1892.

Prou Maurice: Manuel de paléographie latine et française. Paris: Alphonse Picard, 1924.

Semkowicz Władysław: Paleografia łacińska, wyd. 2. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2002.

Semkowicz Władysław: Potrzeby w zakresie nauk pomocniczych historii. Nauka Polska. Jej potrzeby, organizacja i rozwój [t. 1]. Warszawa: Kasa im. Józefa Mianowskiego, 1918.

Siemieński Józef, Wolff Adam: Najstarsze księgi krakowskie w Archiwum Głównem. „Roczniki Komisji Historycznej” 1929, t. 1, z. 4.

Steffens Franz: Die Abkürzungen in den lateinischen Handschriften des 8 u. 9 Jahrhunderts in St. Gallen. „Zentralbl. f. Bibliothekswesen” 1913, t. 30, s. 477–488.

Walther Joannes Ludolfus: Lexicon diplomaticum, abbreviationes syllabarum et vocum in diplomatibus et codicibus a seculo VIII. ad XVI. usqve occurrentes exponens, iunctis alphabetis et scripturae speciminibus integris. Ulmae: Gaumianus, 1756.

Wierzbowski Teodor: Vademecum. Podręcznik dla studiów archiwalnych dla historyków i prawników polskich. Warszawa: nakładem autora, 1908.

Informacje

Informacje: Krakowski Rocznik Archiwalny, 2022, XXVIII, s. 179 - 214

DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.22.010.16850

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Adam Kamiński o brachygrafii najstarszej księgi ziemskiej krakowskiej (1374–1385)

Angielski:

Adam Kamiński on the shorthand of the oldest Krakow land register (1374–1385)

Autorzy

Wiesław Filipczyk

https://orcid.org/0000-0001-8550-1370

Archiwum Narodowe w Krakowie
ul. Rakowicka 22E, 31-510 Kraków, Polska

Publikacja: 01.2023

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Wiesław Filipczyk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 346

Liczba pobrań: 329

<p> Adam Kamiński o brachygrafii najstarszej księgi ziemskiej krakowskiej (1374–1385)</p>

Pobierz xml