Obozowa przemoc seksualna i obscena w relacji Lieby Tiefenbrun o przeżyciach w obozie płaszowskim

Justyna Kowalska-Leder

Obozowa przemoc seksualna i obscena w relacji Lieby Tiefenbrun o przeżyciach w obozie płaszowskim

Data publikacji: 19.03.2018

Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 4, s. 451 - 487

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.031.8355

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Obozowa przemoc seksualna i obscena w relacji Lieby Tiefenbrun o przeżyciach w obozie płaszowskim

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na relacji złożonej przez Liebę Tiefenbrun w Tarnowie w maju 1945 roku (Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego – Zespół „Relacje” 301/1182). Dwudziestopięcioletnia kobieta zrelacjonowała swoje przeżycia z obozów w Płaszowie, Auschwitz, Stutthof i Praust. Jeden z przywołanych epizodów zdecydowanie wyróżnia się nie tylko na tle całości jej świadectwa, lecz również w odniesieniu do dominującej narracji o kobiecym doświadczeniu obozowym. Lieba Tiefenbrun opowiada o przemocy seksualnej wobec więźniarek Płaszowa. W jej relacji zastanawiające jest nie tylko pojawienie się wątku obłożonego silnym tabu, lecz także sposób, w jaki jest on podejmowany. Tiefenbrun przywołuje bowiem obsceniczny, wulgarny język więźniów i więźniarek. Jej relacja, przedstawiająca doświadczenia kobiet z Płaszowa, uświadamia, jak bardzo myślenie o przeżyciach obozowych zdominowane jest przez wiedzę i pamięć o KL Auschwitz-Birkenau. Skłania do tego, by raz jeszcze przejrzeć archiwa, tym razem pod kątem pomijanych w oficjalnym dyskursie wątków opowieści o kobiecym doświadczeniu obozowym.

The article focuses on the account made by Lieba Tiefenbrun in Tarnów in May 1945 (Archive of the Jewish Historical Institute – “Accounts” Unit 301/1182). The twenty-five-year-old woman reported on her experiences in the Płaszów, Auschwitz, Stutthof and Praust camps. One of the recounted episodes is markedly different from both the rest of her narration and from the dominating narration of camp experiences of women. Lieba Tiefenbrun recounts sexual violence against Płaszów women inmates. What is interesting in her account is not only the sole fact that it includes this strongly-tabooed motif, but also the way it is recounted: Tiefenbrun cites the obscene, offensive language of both male and female inmates. Her description of experiences of women in Płaszów shows how strongly the perception of camp experiences has been influenced by the knowledge and memory of KL Auschwitz-Birkenau. It induces one to have another look at the archives, this time focusing on those motifs in women’s accounts of camp experiences that have been left out of the official discourse.

Słowa kluczowe

obóz w Płaszowie, przemoc seksualna w obozie, obozowe doświadczenia kobiet, powojenne relacje

Płaszów concentration camp, sexual violence in the camp, women camp experiences, postwar accounts

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Gross J.T., Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Kraków 2008.

Karwowska B., Ciało, seksualność. Obozy zagłady, Kraków 2009.

Kotarba R., Niemiecki obóz w Płaszowie 1942–1945. Przewodnik historyczny, Kraków 2014.

Kowalska-Leder J., Skaza na portrecie – postać Zofii Kossak w relacjach byłych więźniarek Birkenau [w:] Lager, łagier, obóz – zapis. Lektury, red. A. Morawiec, Łódź 2018 (numer tematyczny czasopisma „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2018, nr 1).

Kulesza D., Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948, Białystok 2006.

Müller-Madej S., Dziewczynka z listy Schindlera. Oczami dziecka, Londyn 1998.

Nead L., Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność, tłum. E. Franus, Poznań 1998

Nikliborc A., Uwięzione w KL Auschwitz-Birkenau. Traumatyczne doświadczenia kobiet odzwierciedlone w dokumentach osobistych, Kraków 2010.

Ostrowska J., Wielkie przemilczanie. Prostytucja w obozach koncentracyjnych, „Krytyka Polityczna” 2007–2008, nr 14.

Relacja Lieby Tiefenbrun, Archiwum ŻIH, 301/1182.

Relacje z czasów Zagłady. Inwentarz. Archiwum ŻIH-IBN, Zespół 301, t. 2, oprac. M. Czajka, M. Jóźwik, T. Mahorowska, A. Umińska-Keff, Warszawa 2000.

Stöcker-Sobelman J., Kobiety Holokaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau, Warszawa 2012.

Werner A., Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów, Warszawa 1971.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 4, s. 451 - 487

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.031.8355

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Obozowa przemoc seksualna i obscena w relacji Lieby Tiefenbrun o przeżyciach w obozie płaszowskim

Angielski:

Sexual Violence and Lewdness in Lieba Tiefenbrun’s Account of Her Experiences in

the Płaszów Concentration Camp

Autorzy

Justyna Kowalska-Leder

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 19.03.2018

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Justyna Kowalska-Leder (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2914

Liczba pobrań: 2661

<p> Obozowa przemoc seksualna i obscena w relacji Lieby Tiefenbrun o przeżyciach w obozie płaszowskim</p>

Pobierz xml