FAQ

Narracje o tworzeniu, czyli „ciemność i magia”

Data publikacji: 2023

Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 4, s. 385 - 401

https://doi.org/10.4467/23531991KK.23.031.18834

Autorzy

Magdalena Popiel
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Narracje o tworzeniu, czyli „ciemność i magia”

Abstrakt

Obecność narracji autopoietycznych w trzech podstawowych modelach kultury: literackiej, audiowizualnej i cyfrowej, jest istotnym czynnikiem wpływającym na ich różnorodność i dynamiczną ewolucję opowieści o tworzeniu. Pojęcie autopoiezy wprowadzone przez neurobiologow i socjologow poszerza spektrum badań nad procesem tworczym w tekstach literackich i szerzej, kulturowych. W związku z tymi dwoma aspektami funkcjonowania autopoiesis: w tradycjach rożnych mediow oraz wielu kierunkach badawczych analizujących proces tworzenia, autorka przedstawia trzy wzory modernistycznej opowieści o tworzeniu. Interpretacja Testamentu Witolda Gombrowicza prowadzi, po pierwsze, do wskazania trybu konstytuowania się narracyjnej tożsamości pisarza, po drugie, ku metaforze teatralnych kulis nadającej autopoiesis wymiar performatywny, a po trzecie, w stronę takich reguł poetyki opowieści o tworzeniu, ktore budują jej epifaniczną aurę.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bolecki W., Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym, Wrocław 1984.

Brzezińska M., Werner Herzog i jego dokumenty, Filmweb, 26.05.2010.

Czaja D., Lekcje ciemności, Wołowiec 2009.

Felski R., Latour i literaturoznawstwo, tłum. T.S. Markiewka, „Teksty Drugie” 2021, nr 2.

Gombrowicz W., Dziennik 1961–1966, Kraków 1986.

Gombrowicz W., Zakończenie [w:] tegoż, Wspomnienia polskie. Wędrówki po Argen­ tynie, Paryż 1982.

Gumbrecht H.U., In Praise of Athletic Beauty, Cambridge–London 2006.

Gusdorf G., Warunki i ograniczenia autobiografii [w:] Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009.

Hillis-Miller J., O literaturze, tłum. K. Hoffmann, Poznań 2014.

Jarzębski J., Podglądanie Gombrowicza, Kraków 2000.

Lacoue-Labarthe P., Diderot: paradoks i mimesis, „Teksty Drugie” 2002, nr 3.

Lejeune P., Pakt autobiograficzny, tłum A.W. Labuda, „Teksty Drugie” 1975, nr 5.

Lejeune P., Pakt autobiograficzny (bis) [w:] tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001.

Lejeune P., Rodak M., Laboratorium badacza. Rozmowa z Philippe’em Lejeune’em, „Teksty Drugie” 2018, nr 6.

Luhmann N., Pisma o sztuce i literaturze, tłum. B. Baran, Kraków 2016.

Luhmann N., Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tłum. M. Kaczmarczyk, Kraków 2007.

L’unité de l’œuvre de Michel Houellebecq, red. S. Van Wesemael, B. Viard, Paris 2013.

Łapiński Z., Ja Ferdydurke. Gombrowicza świat interakcji, Lublin 1985.

Markowski M.P., Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Kraków 2004.

Maturana H.R., Varela F.J., Autopoiesis and Cognition: The Realization of the Living, London 2012.

Nasiłowska A., Biografie: zwrot biograficzny, „Dwutygodnik” 2009, nr 16, www.dwutygodnik.com/artykul/553-biografie-zwrot-biograficzny.html, dostęp: 10.03.2021.

Norwid C.K., Za kulisami [w:] tegoż, Dramaty. Pisma wybrane, t. 3, Warszawa 2022.

Nycz R., Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2001.

Petitmengin C., Ku źródłom myśli. Gesty i transmodalność: wymiar przeżywanego doświadczenia, tłum. E. Bodal, A. Tuszyńska, „Avant” 2012, R. III, nr T.

Popiel M., Artysta awangardowy. Próba estetyki antropologicznej, „Teksty Drugie” 2011, nr 6.

Popiel M., Świat artysty. Modernistyczne estetyki tworzenia, Kraków 2018.

Rodak P., Prawda w Dzienniku osobistym, „Teksty Drugie” 2009, nr 4.

Roux D. de, Rozmowy z Gombrowiczem, Paryż 1969.

Sendyka R., Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków 2015.

Shusterman R., Praktyka filozofii i filozofia praktyki. Pragmatyzm a życie filozoficzne, tłum. A. Mitek, Kraków 2005.

Slater A., Autopoiesis Between Literature and Science: Maturana, Varela, Cervantes, [w:] The Palgrave Handbook of Twentieth and Twenty­First Century Literature and Science, red. N. Ahuja i in., Cham 2020.

Sławiński J., Sprawa Gombrowicza, „Nurt” 1977, nr 2, s. 19.

Steiner G., Gramatyki tworzenia, tłum. J. Łoziński, Poznań 2004.

Ta dziwna instytucja zwana literaturą. Z Jacques’em Derridą rozmawia Derek Attridge [w:] Dekonstrukcja w badaniach literackich, R. Nycz, Gdańsk 2000.

Thompson E., Żywe sposoby nadawania sensu, tłum. J. Klimbej, „Avant” 2012, R. III, T.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 4, s. 385 - 401

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Narracje o tworzeniu, czyli „ciemność i magia”

Angielski:

Narratives on Creating, or “Darkness and Magic”

Autorzy

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Magdalena Popiel (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 372

Liczba pobrań: 280

<p> Narracje o tworzeniu, czyli „ciemność i magia”</p>