FAQ

Kto, kogo i po co kołysze? Kołysanki rodzicielskie w kulturze polsko-żydowskiej przełomu XIX i XX wieku

Data publikacji: 10.2023

Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 2, s. 99 - 113

https://doi.org/10.4467/23531991KK.23.012.18352

Autorzy

Joanna Adamczyk
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0001-5568-2502 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Kto, kogo i po co kołysze? Kołysanki rodzicielskie w kulturze polsko-żydowskiej przełomu XIX i XX wieku

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza sytuacji komunikacyjnej w wybranych kołysankach żydowskich i polsko-żydowskich z przełomu XIX i XX wieku. Główne kryterium doboru utworów stanowi tożsamość podmiotu mówiącego – kolejno mężczyzna i kobieta, zaś do najważniejszych kontekstów ich wypowiedzi należą: rola ojca i matki w rodzinie żydowskiej, sposób radzenia sobie z traumatycznymi przeżyciami i nieobecnością partnera, model podmiotowości osoby kołyszącej, a także tożsamość narodowa autorów kołysanek. Wnioskiem płynącym z analizy utworów jest zmiana spojrzenia na funkcję kołysanki, która z utworu o błahej treści przeznaczonego do usypiania dzieci staje się utworem służącym dorosłym, z wyraźnym nacechowaniem autoterapeutycznym. Poza poetologicznymi narzędziami analizy tekstu w pracy znajdują się także odniesienia do pojęć psychologicznych i muzykologicznych, uzasadnione specyfiką podjętych badań. 

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Aarseth E.J., Cybertekst: literatura ergodyczna, tłum. A. Rogozińska [w:] Antropologia twórczości słownej, red. K. Hagmajer-Kwiatek, A. Karpowicz, J. Kowalska-Leder, Warszawa 2012.

Adamczyk-Grabowska M., Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne, Lublin 2004.

Antosik-Piela M., Tożsamość i ideologia. Literatura polsko-żydowska wobec syjonizmu, Kraków 2020.

Chłodnicka G., Literatura żydowska: 1946–1992: bibliografia w wyborze, Koszalin 1993.

Ginsburg S., Marek P., Jewriejskija narodnyja piesni w Rossi, St. Petersburg 1901.

Frybes S., Literatura polska – literatura żydowska: współistnienie i wzajemne przenikanie, „Collectanea Theologica” 1996, nr 66/2, s. 27–37.

Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, Wrocław 2000.

Jeziorkowska-Polakowska A., Pieśni zaklęte w dwa języki… O kołysankach polskich, żydowskich i polsko-żydowskich (1864–1939), Lublin 2010.

Krzyżanowska A., Ostatnia podroż – czyli polska i francuska metaforyka śmierci, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 1998, nr 9.

Kupczak J., Osobotwórcza rola rodziny w religii Starego Testamentu, „Horyzonty Polityki” 2016, nr 7.

Literatura polsko-żydowska 1861–1918. Studia i szkice, red. Z. Kołodziejska-Smagała, M. Antosik-Piela, Kraków 2018.

Łapot M., Żydowska opieka nad dzieckiem sierocym w Galicji w XIX i na początku XX w. (do 1914 r.), „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie: Pedagogika” 2004, z. XIII.

Międzywojenna poezja polsko-żydowska. Antologia, red. E. Prokop-Janiec, Kraków 1996.

Niewiara A., Piosenka – gatunek ewoluujący? [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice 2004.

Prokop-Janiec E., Pogranicze polsko-żydowskie. Topografie i teksty, Kraków 2013.

Rodzynki z migdałami. Antologia poezji ludowej Żydów polskich w przekładach Jerzego Ficowskiego, red. J. Ficowski, Wrocław 1988.

Rotowska-Śpiewak S., Judaistyczne nagrobki jako egzemplifikacja tożsamości żydowskiej – kulturowej i osobowościowej [w:] Pomiędzy tożsamością a obrazem, red. M. Markiewicz, A. Stronciwilk, P. Ziegler, Katowice 2016.

Skalny M., Kocoń M., Rodzina w procesie opuszczania gniazda przez dorastające dzieci, „Pedagogika Rodziny” 2018, nr 8.

Słownik języka polskiego PWN, t. 1, red. nauk. M. Szymczak, Warszawa 2004.

Stefaniak B., Od lipowej kolebeczki do „kołyski na srebrnych nowiach” – uwagi o języku kołysanki, „Pamiętnik Literacki” 2011, nr 102/1.

Strus A., Funkcja obrazu w przekazie biblijnym: obraz winnicy w Iz 5, 1–7 i w Ewangelii, „Studia Theologica Varsaviensia” 1977, nr 15/2.

Suska D., „Tacierzyństwo” jako leksykalny wykładnik nowego ojcostwa w świetle męskich blogów rodzicielskich (refleksja lingwistyczno-kulturowa), „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 2016, t. LXII.

Wesołowski F., Zasady muzyki, Warszawa 1986.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 2, s. 99 - 113

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kto, kogo i po co kołysze? Kołysanki rodzicielskie w kulturze polsko-żydowskiej przełomu XIX i XX wieku

Angielski:

Who Rocks Whom to Sleep and Why? Parental Lullabies in Polish-Jewish Culture at the Turn of 19th Century

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-5568-2502

Joanna Adamczyk
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0001-5568-2502 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 10.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Joanna Adamczyk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski