Język, który niesie świadectwo niemocy – wybrane relacje ocalałych ze zbrodni wołyńskiej i ich poetyka

Dominika  Cicha

Język, który niesie świadectwo niemocy – wybrane relacje ocalałych ze zbrodni wołyńskiej i ich poetyka

Data publikacji: 21.10.2016

Konteksty Kultury, 2016, Tom 13, Numer 2, s. 191 - 205

https://doi.org/10.4467/23531991KK.16.012.5477

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Język, który niesie świadectwo niemocy – wybrane relacje ocalałych ze zbrodni wołyńskiej i ich poetyka

Abstrakt

Artykuł, który powstał na podstawie pracy licencjackiej, jest próbą analizy ponad stu relacji osób ocalałych ze zbrodni wołyńskiej, z wykorzystaniem kategorii świadectwa. Autorka za zadanie postawiła sobie znalezienie odpowiedzi na pytania: jak mówić o zbrodni, której nie da się wyrazić słowami, i po co o niej mówić? Zbadała więc te dokumenty osobiste, posługując się narzędziami literaturoznawstwa. Uwzględniła kategorie czasu, przestrzeni czy milczenia. Analizie poddała także sposoby kreowania wizerunku oprawców i same opisy zbrodni, przyglądając się czynnikom, które wpłynęły na takie, a nie inne postrzeganie rzeczywistości przez ocalałych. Zbadała zatem między innymi, jaką rolę w doświadczeniu traumy odgrywają zmysły oraz przynależność religijna.

Based on a BA thesis, the article is an attempt to analyze over a hundred accounts of survivors of the Volhynia massacre, referring to the category of testimony. The author tries to find answers to the questions of how to speak about a genocide which cannot be expressed in words and why to speak about it. The author examines the personal accounts using the tools of literary criticism. The categories of time, space and silence are taken into account. Ways of creating the images of the perpetrators and the very descriptions of the crime are also analyzed, with the focus on factors that contribute to producing a given perception of reality by the survivors. Thus, among other things, the role played by the senses and religious affinity in a traumatic experience is examined.

Słowa kluczowe

zbrodnia wołyńska, świadectwo, wyrażanie niewyrażalnego, ocalenie, poetyka świadectwa

Volhynia massacre, testimony, expressing the ineffable, salvation, poetics of testimony

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Czermińska M., Świadectwo, ślad i milczenie wobec doświadczeń historii [w:] Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk, A. Zieniewicz, Warszawa 2006.

Delaperrière M., Świadectwo jako problem literacki [w:] tejże, Pod znakiem antynomii. Studia i szkice o polskiej literaturze XX wieku, Kraków 2006.

Eaglestone R., Identyfikacja a świadectwo jako gatunek, tłum. T. Łysak, „Teksty Drugie” 2007, nr 5 (107).

Filipkowski P., Historia mówiona i wojna [w:] Wojna. Doświadczenie i zapis. Nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. S. Buryła, P. Rodak, Kraków 2006.

Gosk H., Słowo wstępu [w:] Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk, A. Zieniewicz, Warszawa 2006.

Grusiewicz J., Widziałam jak z wielu wagonów wyrzucali na śnieg zamarznięte na śmierć dzieci..., http://nawolyniu.pl/wspomnienia/jadwiga.htm, dostęp: 03.01.2014.

Isakowicz-Zaleski T., Przemilczane ludobójstwo na Kresach, Kraków 2008.

Kulińska L., Dzieci Kresów III, Kraków 2009.

LaCapra D., Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, tłum. K. Bojarska, Kraków 2009.

Latocha A., Pasażerowie pociągu zadżumionych. Doświadczenie wygnania w świadectwach żydowskich emigrantów po Marcu’ 68 [w:] Trauma, pamięć, wyobraźnia, red. Z. Podniesieńska, J. Wróbel, Kraków 2011.

Laub D., Zdarzenie bez świadka: prawda, świadectwo oraz ocalenie, przeł. T. Łysak, „Teksty Drugie” 2007, nr 5 (107).

Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947, Kraków 2011.

Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000.

Niedzielko R., Kresowa księga sprawiedliwych 1939–1945, Warszawa 2007.

Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków 2012.

Siemaszko W., Siemaszko E., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 2, Warszawa 2000 (między innymi relacje W.S. Dębskiego, J. Filarowskiego, W. Kołodyńskiego, S. Mogielnickiej, J. Ostrowskiego).

Słownik języka polskiego, http://sjp.pl/bandytyzm, dostęp: 05.04.2014.

Świadkowie mówią, oprac. S. Biskupski, Warszawa 1996.

„Wołyń 1943”, CD 1, 2, Polskie Radio 2011 (m.in. „Kainowa zbrodnia”– wspomnienia I. Gajowczyk, audycja A. Lisieckiej).

www.nawolyniu.pl/wspomnienia (między innymi relacje: H. Kloc, Najtragiczniejsze chwile mojego życia; L. Michaluk, Była jeszcze ciemna noc, gdy położyli nas wszystkich twarzą do ziemi...; M. Soroka, Polska Niobe; J. Stopyra-Gawrońska, Bez dzieciństwa; S. Szal, Pamięć – drogą do wyzwolenia), dostęp: 03.01.2014.

www.zbrodniawolynska.pl/swiadkowie-mowia, dostęp: 03.01.2014.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2016, Tom 13, Numer 2, s. 191 - 205

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.16.012.5477

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Język, który niesie świadectwo niemocy – wybrane relacje ocalałych ze zbrodni wołyńskiej i ich poetyka

Angielski:

Language which Carries the Testimony of Powerlessness – Selected Accounts of the Volhynia Massacre Survivors and Their Poetics

Autorzy

Dominika Cicha

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 21.10.2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Dominika Cicha (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2704

Liczba pobrań: 3306

<p> Język, który niesie świadectwo niemocy – wybrane relacje ocalałych ze zbrodni wołyńskiej i ich poetyka</p>

Pobierz xml