Monika Wiszniowska

Maciej Zaremba Bielawski jest jednym z czołowych szwedzkich publicystów i literatów polskiego pochodzenia, reporterem znanego sztokholmskiego dziennika „Dagens Nyheter”, laureatem prestiżowych skandynawskich konkursów dziennikarskich i wyróżnień pokojowych. Jest też w Polsce autorem poczytnym i uznanym, wszystkie jego książki zostały udostępnione polskiej publiczności. W swoim artykule przyglądam się oddziaływaniu cech polskiej szkoły reportażu na twórczość autora Higienistów, w szczególności na kształt jego ostatniej książki zatytułowanej Dom z dwiema wieżami. Najpierw próbuję wskazać jej wyróżniki gatunkowe, skłaniając się ku twierdzeniu, iż mamy do czynienia z reportażem literackim osnutym wokół opowieści autobiograficznej. W drugiej kolejności staram się uwypuklić te cechy Domu z dwiema wieżami, które potwierdzają tezę o literackości reportażu i korzystaniu z wzorów wypracowanych przez polskich autorów książek reportażowych. Literackość omawianej książki dostrzegam w postawie humanistycznej autora, rozumianej jako refleksja nad  kondycją człowieka i świata, a także nad własnym stosunkiem do tematu, jako świadome zadawanie pytań o miejsce i rolę wartości w świecie. Widzę ją w zawartej w Domu z dwiema wieżami refleksji, w wielowymiarowym namyśle nad polską historią, nad losem polskich Żydów, antysemityzmem, ale przede wszystkim nad pamięcią.

Jacek Hugo-Bader jest autorem trzech książek reporterskich, stanowiących próbę literackiego opisu współczesnej Rosji. Jego pisanie ewoluuje. Od klasycznego reportażu do poszukiwania „formy bardziej pojemnej”, wykraczającej poza schematy prozy podróżniczo-reportażowej, w której dominuje funkcja poznawcza. Celem jego podróży jest przede wszystkim poszukiwanie autentyczności, chęć doznania „prawdziwej” rzeczywistości rosyjskiej, ale też znalezienia właściwej metody literackiego opisu poznawanego świata. Owe poszukiwania sprawiły, iż z książki na książkę pisanie o Rosji staje się dla reportera coraz bardziej osobistym doznaniem, co w tekście realizuje się poprzez coraz wyraźniejsze ujawnianie elementów autobiograficznych. W tekstach autora Białej gorączki możemy dostrzec niespieszność i niepewność oglądu świata, nie szeroką perspektywę, a fragmentaryczną i drobiazgową obserwację. Dzięki tej perspektywie można postawić tezę, że założeniem twórczym autora jest ciągłe balansowanie pomiędzy ukazywaniem Rosji egzotycznej a bliskiej i swojskiej

Recenzja: Literatura gorszego Boga? Antologia polskiego reportażu XX wieku red. M. Szczygieł, Wołowiec 2014, t. 1, ss. 872, t. 2, ss. 960

Celem mojej pracy jest wykazanie wpływu autora „Cesarza” zarówno na kształt samego gatunku, jak i na twórczość reporterów młodszego pokolenia. Wartość poznawcza mojej pracy polega na wskazaniu, jakie teoretyczne założenia Ryszarda Kapuścińskiego dotyczące kształtu współczesnego reportażu literackiego, zarówno te wypowiedziane wprost, jak i implicytnie wynikające z jego książek, miały rzeczywisty wpływ na twórczość takich autorów, jak: Wojciech Jagielski, Paweł Smoleński, Wojciech Tochman czy Mariusz Szczygieł. Twierdzę, że zarówno pewne elementy poetyki reportażu, takie jak umiejętne posługiwanie się środkami stylistycznymi adekwatnie dobranymi do problematyki książki, a także osobista sygnatura tekstu, refleksyjność, pokora i szacunek do rzetelnej wiedzy, które odnajdujemy w książkach Kapuścińskiego, stały się wzorem z lepszym bądź gorszym skutkiem realizowanym przez młodszych adeptów reportażu literackiego.

Timelessness of literature journalism theory according to Ryszard Kapuściński

The purpose of my work is to present the influence that Ryszard Kapuściński had on the shape of the genre itself as well the impact it made on the younger generation. I performed the comparative study using texts written by modern authors. The cognitive value of my work relies on the indication which of Kapuściński’s theoretical assumptions refer to the form of modern literature journalism, including those one can find in his books that influenced the works of such authors like Wojciech Jagielski, Paweł Smoleński, Wojciech Tochman or Mariusz Szczygieł. I argue that some poetical elements (e.g. the skilful use of stylistic media), adequate to the challenges presented in the book as well the personal signature of the text, reflectivity, humility and respect to reliable knowledge discovered in Kapuściński’s books, became the pattern that has resulted in varying results realised by younger adepts of literature journalism.