FAQ
Jagiellonian University in Krakow logo

Polskie przekłady Szekspira na Kresach w XIX wieku

Publication date: 29.06.2018

Przekładaniec, 2018, Issue 36 – Historia przekładu literackiego 1, pp. 98 - 124

https://doi.org/10.4467/16891864PC.18.006.9548

Authors

Alicja Kosim
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-7893-5514 Orcid
All publications →

Titles

Polskie przekłady Szekspira na Kresach w XIX wieku

Abstract

Polish Borderland Translations of Shakespeare in the 19th Century

Despite previous attempts of rendering William Shakespeare’s works into Polish or transposing them onto the Polish stage, the history of Polish Shakespeare translations started in the first decades of the 19th century. Significantly enough, the very first complete translations from the original emerged in the very specific area of Polish Borderlands (Kresy), which is no longer a part of the Polish territory. The aim of the paper is to present seven early Polish Shakespeare translators whose translation endeavours were closely connected with the Borderlands: Ignacy Hołowiński, Placyd Jankowski, Józef Korzeniowski, Julian Korsak, Adam Pajgert, Apollo Nałęcz Korzeniowski, and Antoni Pietkiewicz. The analysis of their efforts allows to view the parallels in translators’ motivations and strategies, explore the spatial distribution of their endeavors and thus to study the interconnections of creativity, political context and geographical space.

References

Bakuła B. 2006. Kolonialne postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki), „Teksty Drugie”, 6, s. 11–33.

Bartoszyński K., Stefanowska Z. 1992. Placyd Jankowski, w: M. Janion, M. Maciejewski, M. Gumkowski (red.), Literatura krajowa okresie romantyzmu 1831–1863, t. III, Warszawa: Instytut Badań Literackich, s. 185–206.

Budrewicz A. 2004. Gdy arcybiskup przekłada dramat świecki… Ksiądz Ignacy Hołowiński wobec Szekspira, w: P. Fast (red.), Socjologiczne aspekty przekładu, Katowice–Warszawa: Wydawnictwo Śląsk, s. 101–117.

–––––  2005. Dwugłos Szekspirze: Józef Ignacy Kraszewski Ignacy Hołowiński, w: H. Bursztyńska (red.), Od strony Kresów. Studia szkice. Część trzecia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Krakowie, s. 53–61.

Budrewicz-Beratan A. 2009. Stanisław Egbert Koźmian – tłumacz Szekspira, Kraków: Dom Wydawnictw Naukowych.

Buszczyński S. 1870. Mało znany poeta, stanowisko jego przed ostatniem powstaniem, wygnanie śmierć. Ustęp dziejów spółczesnych południowej Polski, Kraków: b.w.

Cetera A. 2009. Smak morwy. źródeł recepcji przekładów Szekspira Polsce, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Charkiewicz W. 1928. Placyd Jankowski (John of Dycalp): życie twórczość, Wilno: Koło Polonistów Sł. U. S. B.

Chmielowski P. 1898. Józef Korzeniowski: Jego życie działalność literacka: zarys biograficzny, Petersburg: Nakładem Kazimierza Grendyszyńskiego.

Czaplejewicz E. 1996. Czym jest literatura kresowa?, w: E. Czaplejewicz, E. Kasperski (red.), Kresy literaturze: Twórcy dwudziestowieczni, Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 7–73.

Grabowski M. 1843. polskim tłumaczeniu Szekspira. Wyjątek ze studiów nad Szekspirem, „Rocznik Literacki Składający się Pism Wierszem Prozą Celniejszych Spółczesnych Pisarzy Naszych”, Petersburg, s. 151–181.

Hahn W. 1958. Shakespeare Polsce. Bibliografia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Jackiewicz M. 2017. Julian Korsak – poeta Nowogródczyzny, Nowogródczyzna Online,https://nowogrodczyzna.jimdo.com/2017/09/14/julian-korsak-poeta-z-nowogr%C3%B3dczyzny/ (dostęp: 28.02.2018).

Kawyn S. 1979. Józef Korzeniowski. Studia szkice, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Komorowski J. 1986. Shakespeare Wilnie 1786–1864, „Pamiętnik Teatralny” 2–3, s. 181–200.

––––– 1991. Polskie szekspiriana. 2. Shakespeare księdza Kefalińskiego, „Pamiętnik Teatralny” 1, s. 11–17.

–––––  1996. Shakespeare and the Birth of Polish Romanticism: Vilna 1786–1846, „Theatre Research International”, s. 141–146.

–––––  2002. Piramida zbrodni. „Makbet” kulturze polskiej 1790–1989, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

–––––  2011. Shakespeare Wilnie 1786–1864, w: J. Komorowski, Nie tylko Shakespeare. Studia dziejów teatru dramatu XVI–XX wieku, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, s. 97–136.

Korespondencja Adama Kalasantego Pajgertów, 1836–1872 b.d., Biblioteka Ossolineum, rkps Ossolineum 5736/II.

Korespondencja Józefa Ignacego Kraszewskiego, 1838–1844, Biblioteka Jagiellońska, rkps BJ 6456 IV.

Korespondencja Michała Grabowskiego, 1839, Biblioteka Kórnicka, rkps Bibl. Kórn. 1160.

Korpała J. 1928. Józef Korzeniowski jako profesor literatury Krzemieńcu, „Pamiętnik Literacki”, s. 616–630.

Korzeniowski A. Nałęcz. 1868. Studya nad dramatycznością utworach Szekspira, „Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom przemysłowi”, tom drugi, 1–17, s. 219–232.

Korzeniowski J. 1829. Kurs poezyi, Warszawa: N. Glücksberg.

–––––  1860. Kilka słów wstępnych, „Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom przemysłowi”, s. 505–509.

Kostrowiec Ż. 1843. Krytyka: John of Dycalp, „Pamiętnik Elfa”, „Tygodnik Petersburski”, nr 55, s. 325.

Kraszewski J.I. 1873. John of Dycalp, „Tygodnik Ilustrowany” 285, s. 293–294; 286, s. 311.

Kurek K. 1999. Polski Hamlet: historii idei wyobraźni narodowej, Poznań: PSP. Seria Literacka.

Najder Z., Skolik J. (red.) 2006. Polskie zaplecze Josepha Conrada Korzeniowskiego. Dokumenty rodzinne, listy, wspomnienia, t. I i II, , Lublin: Wydawnictwo Gaudium.

Pajgert A. 1862. Słowo dramacie, „Dziennik Literacki” 64, s. 515–516; 65, s. 522–523; 66, s. 531–532; 67, s. 539–540.

Ratajczak W. 2007. Kresy Conrada, w: K. Trybuś, J. Kałążny, R. Okulicz-Kozaryn (red.), Kresy – dekonstrukcja, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 217–227.

Ratajczakowa D. 1993. Polski Hamlet, czyli Bitwa nad Mozgawą, w: J. Ciechowicz, Z. Majchrowski (red.), Od Shakespeare’do Szekspira, Gdańsk: Centrum Edukacji Teatralnej, s. 119–133.

Stupkiewicz S., Śliwińska I. (red.). 1972. Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, 9, Romantyzm: hasła osobowe P–Ż, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy–Instytut Badań Literackich PAN.

Sudolski Z. (red.) 2004. Żyję miłością. Korespondencja Kornela Ujejskiego ١٨٤٤–١٨٩٧, Warszawa: Wydawnictwo Ancher.

Taborski R. 1957. Trud tłumacza, w: R. Taborski, Apollo Korzeniowski. Ostatni dramatopisarz romantyczny, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, s. 73–83.

Tarnawski W. 1914. polskich przekładach dramatów Szekspira, Kraków: Akademia Umiejętności.

Widman K. 1868. Józef Korzeniowski: studium literackie. Lwów: E. Winiarz.

Wojda D. 2007. Schulzowskie reprezentacje pogranicza kulturowego perspektywie postkolonialnej, „Teksty Drugie” 4, s. 233–247.

Zawadzki W. 1961. Pamiętniki życia literackiego Galicji, oprac. A. Knot, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Zych G. 2010. Apollo Nałęcz-Korzeniowski as Critic and Translator, „The Yearbook of Conrad Studies”, s. 7–28.

Żurowski A. 1976. Szekspiriady polskie, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.

Przekłady dzieł Williama Szekspira (kolejności chronologicznej)

1830. Romeo Julia (II 5, III 2, III 5), przeł. J. Korsak, „Tygodnik Petersburski”, nr 50, s. 429–430.

1839. Dzieła Williama Shakspeare, t. 1, przeł. I. Kefaliński [I. Hołowiński], Wilno: T. Glücksberg.

1840. Romeo Julia, przeł. J. Korsak, w: Nowe Poezye, T. 1, Wilno: J. Zawadzki.

1841. Dzieła Williama Shakspeare, t. 2, przeł. I. Kefaliński [I. Hołowiński], Wilno: T. Glücksberg.

1842. Puste kobiety Windsoru [Wesołe kumoszki Windsoru], przeł. John of Dycalp [P. Jankowski], Wilno: wyd. A. Zawadzkiego.

1844. Król Jan, przeł. J. Korzeniowski, Wilno: wyd. A. Zawadzkiego.

1845. Północna godzina [Wieczór Trzech Króli], przeł. John of Dycalp [P. Jankowski], Wilno: wyd. A. Zawadzkiego.

1847. Dzieła Williama Shakspeare, t. 3, przeł. John of Dycalp [P. Jankowski], Wilno: T. Glücksberg.

1856. Juliusz Cezar, przeł. J. Paszkowski, „Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom przemysłowi”, t. 2.

1857. Makbet, przeł. A. E. Koźmian, Poznań: J. K. Żupański.

1859. Juliusz Cezar, przeł. A. Pajgert, Lwów: Karol Wild.

1866. Komedya Obłędów, przeł. A. Nałęcz Korzeniowski, „Kłosy”, nr 36–41.

1868. Burza, przeł. A. Pług [A. Pietkiewicz], „Kłosy”, nr 132–137, 139–140, 142–143.

1870. Król Lir, przeł. A. Pług [A. Pietkiewicz], „Tygodnik Mód Powieści”, nr 41–50.

1870. Król Lir, przeł. A. Pług [A. Pietkiewicz], „Mrówka”, z. 1–5.

1870. Król Lir, przeł. A. Pług [A. Pietkiewicz], Lwów: Wydawnictwo Mrówki.

1871. Makbet, przeł. A. Pług [A. Pietkiewicz], „Kłosy”, nr 312–322.

1871. Powieść zimowa, przeł. G. Ehrenberg, Kraków: Druk Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1875–1877. Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira). Wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami rysunku H. C. Selousa, przeł. S. E. Koźmian, J. Paszkowski, L. Ulrich, pod red. J.I. Kraszewskiego, T. 1–3, Warszawa: Spółka Wydawnicza Księgarzy.

1895. Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira) dwunastu tomach, przeł. L. Ulrich, pod red. J.Kraszewskiego, T. 1–12, Kraków: G. Gebethner Spółka. 

Information

Information: Przekładaniec, 2018, Issue 36 – Historia przekładu literackiego 1, pp. 98 - 124

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Polskie przekłady Szekspira na Kresach w XIX wieku

English:

Polish Borderland Translations of Shakespeare in the 19th Century

Authors

https://orcid.org/0000-0002-7893-5514

Alicja Kosim
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-7893-5514 Orcid
All publications →

University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland

Published at: 29.06.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Alicja Kosim (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish