Fonoholizm i profilaktyka uzależnienia od smartfona u dzieci i młodzieży
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEFonoholizm i profilaktyka uzależnienia od smartfona u dzieci i młodzieży
Data publikacji: 31.03.2023
Zeszyty Prasoznawcze, 2023, Tom 66, Numer 1 (253), s. 77 - 90
https://doi.org/10.4467/22996362PZ.23.006.17198Autorzy
Fonoholizm i profilaktyka uzależnienia od smartfona u dzieci i młodzieży
W ostatnich dekadach wraz z upowszechnieniem dostępu do internetu i popularyzacją smartfonów narasta problem ich negatywnego wpływu zwłaszcza na dzieci i młodzież. Niewłaściwe użytkowanie smartfonów z mobilnym dostępem do internetu – całodobowy dostęp do gier, social mediów, błyskawicznych informacji, możliwość komunikacji każdego z każdym zawsze i wszędzie, dziesiątki atrakcyjnych aplikacji – często prowadzi do uzależnienia od smartfona, zwanego fonoholizmem. Artykuł omawia to stosunkowo nowe zjawisko, a krytyczna analiza literatury przedmiotu i przegląd najnowszych badań pozwala uporządkować najważniejsze informacje na temat fonoholizmu, wskazując sposoby rozpoznania uzależnienia od smartfona u dziecka oraz działania profilaktyczne i strategie, które mogą pomóc rodzinie w jego przezwyciężeniu.
Phonoholism and Prevention of Smartphone Addiction in Children and Adolescents
In recent decades, the dissemination of access to the Internet and the popularisation of smartphones has seen the problem of their negative impact growing, especially on children and adolescents. Improper use of smartphones with mobile Internet access; round-the-clock access to games, social media, instant information; the ability to communicate with everyone anytime and anywhere; dozens of attractive applications – all these factors may lead to smartphone addiction called phonoholism. The article discusses this relatively new phenomenon. It is a critical analysis of the literature on the subject as well as a review of the latest research, attempting to organise the most important information on mobile phone addiction. By doing so, the paper indicates ways to recognise smartphone addiction in a child, in conjunction with preventive measures and assistance strategies that can help a family overcome it.
American Academy of Pediatrics (2016). Media and Young Minds. Pediatrics, vol. 138 (5) [https://doi.org/10.1542/peds.2016–2591; 11.12.2022].
APA (2013). The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision (DSM-5-TR). Washington.
Baczyński A., Drożdż M. (2012). Dobro w mediach – z cienia do światła. Tarnów.
Bąk A. (2015). Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. Wyniki badania ilościowego. Warszawa.
Block J.J. (2008). Issues for DSM-V: Internet addiction. The American Journal of Psychiatry, vol. 165, s. 306-307.
Bylok F. (2016). Meandry konsumpcji we współczesnym społeczeństwie: konsumpcjonizm versus dekonsumpcja. Etyka w Życiu Gospodarczym, nr 19 (1), s. 55-69.
Buksa Ł. (2022). Pomoc rodzinie z uzależnionym fonoholicznie dzieckiem. Pelplin.
Celebucka J., Jarczyńska J. (2014). Hazard wśród młodzieży – rozpoznanie, profilaktyka i terapia. W: J. Jarczyńska (red.). Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży: teoria, diagnoza, profilaktyka, terapia (s. 72-94). Bydgoszcz.
Chodakowska M. (2012). Współodpowiedzialność rodziców i szkoły za wychowanie młodych pokoleń. W: J. Kirenko, T. Zubrzycka-Maciąg, D. Wosik-Kawala (red.). Wychowawcza rola szkoły (s. 14-21). Lublin.
Czerski P. (2012). My, dzieci sieci. Dziennik Bałtycki, 13.02 [https://dziennikbaltycki.pl/pisarz-piotr-czerski-my-dzieci-sieci/ar/506821; 28.04.2022].
Debjani R. (2014). Cinema in the Age of Digital Revolution. International Journal of Interdisciplinary and Multidisciplinary Studies, vol. 1, nr 4, s. 107-111.
De-Sola Gutiérrez J., de Fonseca F.D., Rubio G. (2016). Cell-Phone Addiction: A Review. Front Psychiatry, vol. 7.
Di Gregorio L. (2003). Psicopatologia del cellulare. Dipendenza e possesso del telefonino. Milano.
Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN [https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/uzale%C5%BCnienie.html; 12.02.2021].
Fundacja CBOS (2019). Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących od hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2018/2019. Raport z badań. Warszawa.
Griffiths M. (1995). Technological addictions. Clinical Psychology Forum, vol. 76, s. 14-19.
Griffiths M. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, vol. 10, nr 4, s. 191-197.
Guerreschi C. (2005). Nowe uzależnienia. Tłum. A. Wieczorek-Niebielska. Kraków.
IANS (2022). Smartphone use can hamper mental wellbeing in young adults [https://www.thestatesman.com/lifestyle/health/hamper-mental-wellbeing-young1503071993.html/amp; 12.05.2022].
Jarczyńska J. (2015). Problematyczne używanie Internetu przez młodzież i młodych dorosłych – przegląd narzędzi do przesiewowej oceny tego zjawiska. Przegląd Pedagogiczny, nr 1, s. 119-136.
Jobs S. (2008). Steve Jobs speaks out [https://money.cnn.com/galleries/2008/fortune/0803/gallery.jobsqna.fortune/index.html; 11.122022].
Juczyński Z. (2005). Narkomania. Podręcznik dla nauczycieli i rodziców. Warszawa.
Kardaras N. (2021). Dzieci ekranu. Jak uzależnienie od ekranu przejmuje kontrolę nad naszymi dziećmi – i jak wyrwać je z transu. Tłum. A. Jarosz. Warszawa.
Kandell J.J. (1998). Internet Addiction on Campus: The Vulnerability of College Students. CyberPsychology & Behavior, January, s. 11-17.
Kozak S. (2013). Patologia fonoholizmu: przyczyny, skutki i leczenie uzależnienia dzieci i młodzieży od telefonu komórkowego. Warszawa.
Kraut R., Patterson M., Lundmark V., Kiesler S., Mukophadhyay T., Scherlis W. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological wellbeing? American Psychologist, vol. 53 (9), s. 1017-1031.
La Cooperativa Sociale Controvento Onlus (2015). Come riconoscere la dipendenza da smartphone? [https://www.controventocatania.it/chi-siamo; 12.03.2022].
Lemon J. (2002). Can we call behaviors addictive? Clinical Psychologist, vol. 6 (2), s. 44-49.
Levounis P. (2022). Special Report: Be Prepared to Address Technological Addictions in Psychiatric Practice. Psychiatry online, 1.02 [https://doi.org/10.1176/appi.pn.2022.2.4; 12.01.2023].
Levounis P., Sherer J. (red.) (2022). Technological Addictions. Washington.
Lewicki G. (2017). Internet. Koniec człowieka, jakiego znamy. Rzeczypospolita. Plus Minus, 2.04 [https://www.rp.pl/plus-minus/art2812521-internet-koniec-czlowieka-jakiego-znamy; 12.12.2022].
Li H., Luo W. (2022). Addiction with Young Children’s Screen Addiction: A Chain-Mediating Model. International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 19, 12788 [https://doi.org/10.3390/ijerph191912788].
Lin Y.H., Chiang C.L., Lin P.H., Chang L.R., Ko C.H. et al. (2016). Proposed diagnostic criteria for smartphone addiction. Plos One, 15.11, vol. 11: e0163010.
Lopez-Fernandez O., Männikkö N., Kääriäinen M., Griffiths M.D., Kuss D.J. (2018). Mobile gaming and problematic smartphone use: A comparative study between Belgium and Finland. Journal of Behavioral Addictions, vol. 7 (1), s. 88–99.
Łosiak W. (2005). Uzależnienie. W: J. Siuta (red.). Słownik psychologii. Kraków.
Marlatt G.A., Baer J.S., Donovan D.M., Kivlahan D.R. (1988). Addictive behaviors: etiology and treatment. Annual Review of Psychology, vol. 39, s. 223-252.
Moattari M., Moattari F., Kaka G. et al. (2017). Smartphone Addiction, Sleep Quality and Mechanism. International Journal of Cognition and Behaviour, vol. 1, nr 1, s. 1-7.
Modrzyński R. (2021). Nowe uzależnienia młodego pokolenia. Od przyjemności do przymusu. Warszawa.
Morbitzer J. (2014). O wychowaniu w świecie nowych mediów – zarys problematyki. Labor et Educatio, nr 2, s. 119-143.
Olszewska E. (2013). Uzależnienie od telefonu komórkowego jako nowe wyzwanie edukacji dla bezpieczeństwa. Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 4 (170), s. 16-27.
Pecyna M. (1998). Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej. Warszawa.
Penkowska G. (2018). Smartfon – uniwersalne medium początku XXI wieku. Gdańsk.
Poradnia Narkotykowa (2013) [https://www.narkomania.org.pl/czytelnia/formy-pomocy-osobom-uzaleznionym-od-narkotykow; 27.04.2022].
Przygońska E. (2007). Zagrożenia rodziny XXI wieku [http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=4006; 29.04.2022].
Pulak I. (2008). Dzieci i młodzież w sieci. Aspekt pedagogiczny. W: M. Kowalski (red.). Internet: między edukacją, bezpieczeństwem a zdrowiem (s. 16-33). Tychy.
Quaglio G., Millar S., Scientific Foresight Unit (STOA) (2020). Potentially negative effects of internet use, European Parliament – May 2020.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz.U. 2003 nr 11 poz. 114.
Spitzer M. (2016). Cyberchoroby. Słupsk.
Szymańska J. (2012). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa.
Takao M., Takahashi S., Kitamura M. (2009). Addictive personality and problematic mobile phone use. CyberPsychology & Behavior, October, vol. 12 (5), s. 501-507.
Tyszka Z. (1995). Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla jednostki i społeczeństwa. W: T. Pilch, I. Lepalczyk (red.). Pedagogika społeczna. Warszawa.
WHO (1969). Who Expert Committee on Drug Dependence. Sixteenth Report. Geneva.
WHO, ICD-11 (2018). International Classification of Diseases 11th Revision, The global standard for diagnostic health information [https://icd.who.int/en; 15.12.2022].
Wojciszke B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa.
Woronowicz B.T. (2001). Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu. Warszawa.
Young K.S. (1996). Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder. CyberPsychology & Behavior, vol. 1, s. 237-244.
Zimbardo Ph., Gerrig R. (2012). Psychologia i życie. Warszawa.
Informacje: Zeszyty Prasoznawcze, 2023, Tom 66, Numer 1 (253), s. 77 - 90
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Fonoholizm i profilaktyka uzależnienia od smartfona u dzieci i młodzieży
Phonoholism and Prevention of Smartphone Addiction in Children and Adolescents
Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Publikacja: 31.03.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1178
Liczba pobrań: 2050
Sugerowane cytowania: Harvard