FAQ

2023 Następne

Data publikacji: 2024

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Zawartość numeru

Sławomir Przygodzki

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 7 - 14

Czytaj więcej Następne

I. ARTYKUŁY

Paulina Przepiórka

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 17 - 26

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.001.18883

Celem artykułu jest ukazanie potencjału dziedzictwa kulturowego na obszarze lokacyjnego Kalisza jako czynnika rozwoju miasta. Przedstawiono w nim pojęcia związane z dziedzictwem kulturowym, jego ochroną i upowszechnianiem, a także pozytywnymwpływem  jaki wywiera na kształtowaniem się tożsamości lokalnych społeczności, które mogą czerpać wiele korzyści, zarówno niematerialnych jak i materialnych, z obcowania z zabytkami. Świadomość tych walorów przekłada się na rozwój ekonomiczny miasta, co staje się z kolei przesłanką do ochrony zabytków oraz dalszej edukacji na ich temat.

W artykule omówione zostaną zabytki o średniowiecznej chronologii, znajdujące się w ścisłym centrum Kalisza, niegdyś otoczonego murami miasta lokacyjnego. Analizie pod kątem atrakcyjności oraz potencjału działań związanych z upowszechnianiem wiedzy o dziedzictwie kulturowym poddane zostaną: mury miejskie i Baszta Dorotka, trzy pierwsze kaliskie kościoły: kościół franciszkański pod wezwaniem Św. Stanisława, Katedra św. Mikołaja i sanktuarium św. Józefa oraz Ratusz i znajdująca się w nim wystawa multimedialna.

Czytaj więcej Następne

Sławomir Przygodzki

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 27 - 40

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.002.18884

W pierwszej połowie XIX w. przyczyną śmierci wśród mieszkańców Kalisza było wiele schorzeń: problemy układu krążenia, nowotwory, choroby kardiologiczne. Zazwyczaj leczono się u miejscowych lekarzy. Niestety, nie zawsze chory wracał do zdrowia. Śmierć była zawsze ogromną tragedią dla rodziny. Zmarłym urządzano mniej lub bardziej okazałe pogrzeby, grzebano na kaliskich cmentarzach wyznaniowych, miejsca spoczynku upamiętniano nagrobkiem. Po zakończeniu tych smutnych uroczystości, w obecności rodziny notariusz odczytywał testament zmarłego oraz sporządzał spis inwentarza pozostałości po zmarłym. Na mocy którego dzielono jego majątek między spadkobierców.Często spadkodawca obdarowywał znacznymi sumami pieniędzy instytucje dobroczynne i duchowne.

Czytaj więcej Następne

Adam Kędzierski, Dariusz Wyczółkowski, Leszek Ziąbka

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 41 - 51

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.003.18885

W lipcu 2023 r przeprowadzono badania archeologiczne o charakterze weryfikacyjnym w miejscu domniemanej mogiły powstańca styczniowego w miejscowości Lipe, gm. Blizanów, pow. kaliski, woj. wielkopolskie. 30 maja 1863 roku w miejscowości Borowiec doszło do potyczki między wojskami carskimi a oddziałami powstańczymi, którymi dowodził pułkownik Edmund Callier. W zbrojnym starciu zginęło 14 osób. Poległych pochowano na lokalnym cmentarzu w miejscowości Grodziec. W potyczce rannych zostało także siedmiu powstańców, który znaleźli schronienie i pomoc u miejscowej ludności.

Według przekazów ustnych jeden z rannych miał dotrzeć do wsi Jarantów Kolonia, gdzie zaopiekowała się nim rodzina Mikołajczaków. Jednakże na skutek odniesionych ran, powstaniec zmarł. Zwłoki miały zostać przewiezione w okolicy Pisko-Lipe i złożone do bezimiennej mogiły. Przed pracami wykopaliskowymi, wykonano badania z wykorzystaniem georadaru, które wskazały na zaburzenia – wkopy w okolicach drewnianego krzyża. Badania archeologiczne, nie potwierdziły lokalizacji mogiły w tym rejonie. W miejscach anomalii wykrytych georadarem, zarejestrowano nowożytne wkopy, świadczące o próbach rozkopywania domniemanej mogiły. Nie jest wykluczone, że miejsce pochówku powstańca mogło znajdować się niedaleko miejsca symbolicznej mogiły.

Czytaj więcej Następne

Agnieszka Słupianek-Winkowska

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 52 - 69

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.004.18886

Celem artykułu jest zaprezentowanie stanu badań dotyczącego wieloaspektowej aktywności kobiet na obszarze ziemi pleszewskiej na przełomie XIX i XX w. oraz w dobie II RP. W pierwszej części skrótowo przedstawiono nurty badawcze nad przeszłością kobiet w Polsce i na arenie międzynarodowej oraz dokonano przeglądu terminologii. Następnie, próbowano usystematyzować wiedzę na temat dziejów kobiet w powiecie pleszewskim. Ostatni podrozdział stanowi raport z dotychczasowych badań. W tym celu wyszczególnione zostały analizowane źródła, metody i kierunki badawcze, z uwzględnieniem wszelkich trudności i wyzwań, którym musi sprostać historyczka/regionalistka w procesie odzyskiwania lokalnej herstorii.

Czytaj więcej Następne

Bogumiła Celer

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 70 - 81

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.005.18887

Autorka artykułu podczas prowadzenia badań dotyczących spuścizny rodziny Wiłkomirskich natrafiła przypadkowo na nieznany list z roku 1949. Treść listu opublikowaną w artykule opatrzono komentarzem prezentującym jej kontekst historyczny. Przedstawiono przede wszystkim biografię nadawcy – Alfreda Wiłkomirskiego – którego sylwetkę warto przypomnieć z okazji mijającej w 2023 r. 150 rocznicy urodzin. Przybliżono jego relację ze swoimi dziećmi. Nawiązano także do wspomnień znanych muzyków o swoim ojcu.

Czytaj więcej Następne

Bogdan Nowak

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 81 - 94

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.006.18888

Eksperyment Świdów nie był klasycznym eksperymentem, lecz poszukiwaniem skuteczności oddziaływań penitencjarnych. Zastosowano znane metody resocjalizacji w zmienionych warunkach organizacyjnych i środowiskowych. Eksperyment OBP był próbą korekty popełnionych wcześniej błędów. W obu eksperymentach realizowano wychowawczą koncepcję kary, w której szkoła i nauka była w centrum więzienia dla młodocianych. Wypracowany w Szczypiornie system dawał wysoką skuteczność oddziaływania mierzoną niską powrotnością do przestępstwa. Wiele rozwiązań eksperymentu weszło do przepisów prawa penitencjarnego.

Czytaj więcej Następne

Ewa Andrysiak

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 95 - 117

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.007.18889

Założone w 1987 r. Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w roku 2022 obchodziło jubileusz 35-lecia działalności. Trzydzieści lat obecności towarzystwa udokumentowano w monografii Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Trzydzieści lat działalności 1987-2017 (Kalisz 2022). W artykule przypomniano zatem działania KTPN z lat 2018-2022, działające w strukturze komisje i pracownie i podejmowane przez nie prace, działania upowszechniania nauki i kultury, rozwój biblioteki, wydane edycje (książki i czasopisma), w tym elektroniczne.

Czytaj więcej Następne

Henryka Karolewska

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 118 - 129

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.008.18890

Celem artykułu jest przedstawienie w oparciu o nieliczne materiały z prasy krajowej i polonijnej amerykańskiej z końca XIX w. postaci zapomnianego dziś prawnika, dziennikarza i podróżnika. Aleksander Marek Jawornicki, urodzony w 1847 r. Radomiu, ukończył studia prawnicze, ale krótko pracował w zawodzie. Od 1874 r. współpracował m.in. z dziennikiem „Kaliszanin”, publikując nowele, obrazki, humoreski, recenzje. W 1887 r. wziął udział w podróży badawczej do Afryki zachodniej, kierowanej przez Leopolda Janikowskiego. Po powrocie publikował w prasie polskiej listy, szkice, nowele i powieści oparte na wrażeniach z wyprawy, był też w 1892 r. redaktorem „Kaliszanina”. W 1896 r. wyjechał do Ameryki i osiedlił się w Chicago. Był redaktorem dziennika polonijnego „Katolik”, później prowadził aptekę w Milwaukee, był lekarzem w stanie Michigan oraz księdzem Kościoła Polskokatolickiego w Chicago. Zmarł tam w 1900 r.

Czytaj więcej Następne

Jan Marczyński

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 130 - 144

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.009.18891

Autor przybliża postać Stanisława Kwiryna Kwirynowicza, począwszy od jego urodzenia w rodzinie robotniczo-rzemieślniczej, w trudnym okresie odradzającego się z ruin po I wojnie światowej Kalisza. Podkreślić należy determinację młodego człowieka do zdobywania wiedzy. Przed II wojną światową skończył szkołę podstawową i kontynuował średnią, by zaraz w 1945 r. zdać maturę i rozpocząć studia zakończone magisterium, a w 1951 r. doktoratem. Był ekonomistą, stąd pracował w bankach, w prezydium bezpartyjnym, został radnym miasta Kalisza kilku kadencji, a także posłem na Sejm PRL. Miał też swój wkład w powstanie czasopisma „Ziemia Kaliska” i obecnego Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po utworzeniu w czerwcu 1975 r. województwa kaliskiego w krótkim czasie powołany zostaje na stanowisko przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Planowania, na którym pozostaje do emerytury.

Czytaj więcej Następne

II. INFORMACJA NAUKOWA

Marcin Mikołajczyk

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 147 - 154

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.010.18892

Celem artykułu jest przedstawienie materiałów związanych z historią kościoła parafialnego w Kokaninie położonym nieopodal Kalisza. Materiały znajdują się w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku i nigdy wcześniej nie były publikowane. Prezentowane dokumenty pochodzą z 1790 i 1801 r. i przedstawiają stan materialny parafii na przełomie XVIII i XIX wieku.

Czytaj więcej Następne

Anna Tabaka

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 155 - 175

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.011.18893

Autorka przedstawia album fotograficzny archimandryty o. Hermana Kariakina (1872-1958) - nieznane dotąd źródło ikonograficzne przedstawiające życie parafii prawosławnej
w Kaliszu w okresie międzywojennym ze zbiorów Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu. Losy parafii w latach 20. związały się z kaliską Stanicą Ukraińską. Ojciec Kariakin pełnił posługę duszpasterską także w tym miejscu. Na tle obrazów z kart albumu autorka omawia sytuację społeczno-polityczyną wyznawców prawosławia w Kaliszu w okresie II RP.

Czytaj więcej Następne

V. Z ŻAŁOBNEJ KARTY

Janusz Tomala

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 229 - 230

Czytaj więcej Następne

Tadeusz Skarżyński

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 231 - 233

Czytaj więcej Następne

Ewa Szczurek

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 234 - 237

Czytaj więcej Następne

VI. Z ŻYCIA TOWARZYSTWA

Henryka Karolewska

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 248 - 248

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.018.18900
Czytaj więcej Następne

Ewa Obała

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Nr 23, 2023, s. 249 - 266

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.23.019.18901
Czytaj więcej Następne