‘Świętowanie niecodzienne’ - tożsamościowy fenomen regionalnego dziedzictwa kulturowego. (Przykład Podhala i Beskidu Śląskiego).

Urszula  Lehr

Tytuły

Abstrakt

“Uncommon celebration” – an identity phenomenon of regional cultural heritage (An example of Podhale and Beskid Śląski regions)

The ritualization of rural life present in contemporary reality that puts its signature on existential uncommonness favors pondering on the causality of practicing ceremonial celebrations in a form that corresponds to the tradition of olden days. Such ceremonies manifest the clash of the past and present time, with the latter modifying some sequences of the ceremony; nevertheless, the above-mentioned clash emphasizes the unchanging scenario of a cultural act with its preserved rituals, gestures, verbalized contents and – what may be seen in Podhale – folk dress.

The cultivation of old contents and at times introduction of forgotten rituals is justified by tradition stimulated by a sense of identity (individual or collective) and to a lesser degree by institutionally steered tradition. It allows for placing the individual and the community in a mentally unchanged social-cultural space confirmed by ceremonies held (familial, annual). The presence of symbolic requisites, the behavior of the involved persons perceived by outside observers as a peculiar performance, are on the one hand a ceremonial implementation and a complement of a breakthrough event in the life of man, a religious act or a custom that is important for a given local group. On the other hand, however, their role is to: 1) maintain and strengthen the vanishing neighborly relations; 2) preserve the cultural continuity; 3) emphasize the regional individuality.

The well-marked element of commercialization of regional identification as a signum temporis which is superimposed on the cultural and identity-associated dimension of ‘uncommon celebrations’ does not change the fact that such regional identification remains for a given community a basic and timeless evolving component of the cultural heritage.

The ritualization of rural life present in contemporary reality that puts its signature on existential uncommonness favors pondering on the causality of practicing ceremonial celebrations in a form that corresponds to the tradition of olden days. Such ceremonies manifest the clash of the past and present time, with the latter modifying some sequences of the ceremony; nevertheless, the above-mentioned clash emphasizes the unchanging scenario of a cultural act with its preserved rituals, gestures, verbalized contents and – what may be seen in Podhale – folk dress.

The cultivation of old contents and at times introduction of forgotten rituals is justified by tradition stimulated by a sense of identity (individual or collective) and to a lesser degree by institutionally steered tradition. It allows for placing the individual and the community in a mentally unchanged social-cultural space confirmed by ceremonies held (familial, annual). The presence of symbolic requisites, the behavior of the involved persons perceived by outside observers as a peculiar performance, are on the one hand a ceremonial implementation and a complement of a breakthrough event in the life of man, a religious act or a custom that is important for a given local group. On the other hand, however, their role is to: 1) maintain and strengthen the vanishing neighborly relations; 2) preserve the cultural continuity; 3) emphasize the regional individuality.

The well-marked element of commercialization of regional identification as a signum temporis which is superimposed on the cultural and identity-associated dimension of ‘uncommon celebrations’ does not change the fact that such regional identification remains for a given community a basic and timeless evolving component of the cultural heritage.

Słowa kluczowe

ceremonie, zwyczaje, tożsamość kulturowa, tradycja, współczesność, regiony, pogranicza, miejscowości Podhala i Beskidu Śląskiego, Karpaty

celebration, customs, cultural identity, tradition, contemporaneity, borderland regions, villages of Podhale and Beskid Śląski, the Carpathians

Bibliografia

Bukraba-Rylska I., Kultura w Polsce lokalnej – w mikroskopie i przez lunetę, „Kultura Współczesna” 2004, nr 4 (42), s. 96–118.

Burszta J., Chłopskie źródła kultury, Warszawa 1985.

Dobrowolski K., Studia nad nazwami miejscowymi Karpat polskich, Posiedzenie zwyczajne z dnia 26 marca 1923 roku. Sprawozdania z czynności i posiedzeń PAU, 1930, t. 28, nr 3, s. 6–7.

Dobrowolski T., Tradycje wołoskie w kulturze artystycznej górali śląskich, „Zaranie Śląskie” 1931, R. 7, z. 2, s. 86–114.

Gadamer H.-G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, Warszawa 1993.

Grad J., Zabawa jako zjawisko kulturowe [w:] K. Zamiara (red.), Szkice o partycypacji kulturowej, Poznań 1997, s. 13–48.

Kantor R., Dziedzictwo kulturowe – tradycja – modernizacja kultury z perspektywy regionalizmu, „Małopolska. Regiony – Regionalizmy – Małe Ojczyzny” 2001, t. 3, s. 9–23.

Kiereś M., Doroczna obrzędowość w społecznościach zróżnicowanych religijnie na pograniczu polsko – czesko – słowackim. Opis etnograficzny, Cieszyn 2007.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 2007.

Kwaśniewicz K., Zwyczaje doroczne górali podhalańskich. Wczoraj i dziś, Nowy Sącz 1996.

Lehr U., U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala, „Biblioteka Etnografii Polskiej”, t. 57 (red. tomu M. Drozd-Piasecka, J. Kowalska), Warszawa 2007.

Czy katolik i ewangelik mogą być „braćmi”?, „Etnografia Polska” 2009, t. 53, z. 1–2, s. 47–60.

Lehr U., Tylkowa D., Wiadomości o regionie [w:] D. Tylkowa (red.), Podhale. Tradycja we współczesnej kulturze wsi, „Biblioteka Etnografii Polskiej” 2007, t. 55, s. 11–83.

Ogrodowska B., Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, Warszawa 2001.

Szacki J., Tradycja. Przegląd problematyki, Warszawa 1971.

Informacje

Informacje: Zarządzanie w Kulturze, 2014, Tom 15, Numer 1, s. 49 - 58

DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.14.005.2146

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

‘Świętowanie niecodzienne’ - tożsamościowy fenomen regionalnego dziedzictwa kulturowego. (Przykład Podhala i Beskidu Śląskiego).

Angielski:

“Uncommon celebration” – an identity phenomenon of regional cultural heritage (An example of Podhale and Beskid Śląski regions)

Autorzy

Urszula Lehr

Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa, Polska

Publikacja: 09.06.2014

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Urszula Lehr (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2680

Liczba pobrań: 1608

<p> ‘Świętowanie niecodzienne’ - tożsamościowy fenomen regionalnego dziedzictwa kulturowego. (Przykład Podhala i Beskidu Śląskiego).</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy