Błąd pomiaru przesunięcia ku czerwieni. Polityczne i niepolityczne korzenie utopijności w twórczości fantastyczno-naukowej Stanisława Lema
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEBłąd pomiaru przesunięcia ku czerwieni. Polityczne i niepolityczne korzenie utopijności w twórczości fantastyczno-naukowej Stanisława Lema
Data publikacji: 18.03.2015
Wielogłos, 2014, Numer 3 (21) 2014: Nowe (i stare) światy. Utopie i dystopie w filozofii i literaturze, s. 73 - 89
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.14.034.2992Autorzy
Błąd pomiaru przesunięcia ku czerwieni. Polityczne i niepolityczne korzenie utopijności w twórczości fantastyczno-naukowej Stanisława Lema
Redshift uncertainty. Political and non-political roots of Utopia in science fiction works of Stanislaw Lem
The article focuses on the origins of Eutopian and Dystopian aspects of selected works of Stanislaw Lem, which were divided into pre- and post-Thaw ones (due to the differences in their relation with the tradition of that genre). Eutopian characteristics can be found in the first science fiction stories of Lem (both quasi-social realistic ones, set in the Communist Bloc countries, and their darker counterparts, set on the other side of the Iron Curtain). Technology seems to be more important there than politics. Similarily, science and technology form the basis of Eutopian visions of communist paradise in The Astronauts and The Magellanic Cloud (as well as Dystopian images of the enemies of communism in both novels, Venusians and long-dead “Atlanteans”, i.e. NATO members). Their very creation seems to be an effect of Lem’s own desire to write about space travels, which – in Stalinist era – wasn’t possible any other way. After the Thaw, both Dystopian and Utopian elements in Lem’s fiction gradually lose their political characteristics, corresponing with the grow of Lem’s interest in more universal matters. His later utopias still seem to origin primarely from the field of science and technology, and not of politics or philosophy. Their tone reflects the author’s loss of faith in the possibility of creating the paradise (on Earth, or interplenatary one) through either political or technological means. This can be observed as well in what could be called ‘broken utopias’, like the world of short stories about Pirx the Pilot.
Bereś S., Lem S., Tako rzecze… Lem, Kraków 2002.
Brzostek D., „Kongres futurologiczny” Stanisława Lema, czyli złudna utopia farmakokracji [w:] Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. A. Stoff, D. Brzostek, Toruń 2005.
Brzóstowicz-Klajn M., Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i utopijność w polskim socrealizmie, Poznań 2012.
Budrowska K., Wywiad i atomy, „Pamiętnik Literacki” 2008, z. 2.
Dajnowski M., Pejzażysta Lem. Szkice z motywiki, Gdańsk 2010.
Hussarski R., Lem S., Jacht „Paradise”, Kraków 1951.
Jarzębski J., Futurologia i uczniowie czarnoksiężnika [w:] S. Lem, Kongres futurologiczny. Opowieści Ijona Tichego, Warszawa 2008.
Jarzębski J., Golem z Marsa [w:] S. Lem, Człowiek z Marsa, Warszawa 1995.
Jarzębski J., Lata młodzieńcze i dojrzałość cybernetyki [w:] S. Lem, Dialogi, Warszawa 1996.
Jarzębski J., Science fiction a polityka – wersja Stanisława Lema [w:] idem, Wszechświat Lema, Kraków 2003.
Jarzębski J., Socrealizm jako karykatura modernistycznych przełomów [w:] idem, Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej, Kraków 1998.
Lem S., Albatros [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Ananke [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Astronauci, Kraków 2004.
Lem S., Człowiek z Marsa, Warszawa 1995.
Lem S., Do czytelników „Obłoku Magellana”, „Przekrój” 1954, nr 491, s. 13.
Lem S., Dialogi, Warszawa 1996.
Lem S., Eden, Warszawa 2008.
Lem S., Electric Subversive Ideas Detector [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Fiasko, Warszawa 2010.
Lem S., Głos Pana, Kraków 2003.
Lem S., Hormon agatotropowy [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Kongres futurologiczny [w:] Kongres futurologiczny. Opowiadania Ijona Tichego, Warszawa 2008.
Lem S., Koniec świata o ósmej [w:] idem, Lata czterdzieste. Dyktanda, Kraków 2005.
Lem S., Kryształowa kula [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Miasto atomowe [w:] idem, Lata czterdzieste. Dyktanda, Kraków 2005.
Lem S., Niezwyciężony, Warszawa 1995.
Lem S., O temacie współczesnym w prozie, „Nowa Kultura” 1955, nr 46.
Lem S., O współczesnych zadaniach i metodzie pisarstwa fantastyczno-naukowego, „Nowa Kultura” 1952, nr 39.
Lem S., Obłok Magellana, Kraków 1970.
Lem S., Odruch warunkowy [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Pamiętnik znaleziony w wannie, Kraków 1983.
Lem S., Patrol [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Podróż dwudziesta czwarta [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Podróż dwudziesta pierwsza [w:] idem, Dzienniki gwiazdowe, Kraków 2001.
Lem S., Podróż dwudziesta szósta i ostatnia [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Podróż trzynasta [w:] idem, Dzienniki gwiazdowe, Kraków 2001.
Lem S., Pokój na Ziemi, Kraków 1987.
Lem S., Polowanie [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Powrót z gwiazd, Kraków 1999.
Lem S., Profesor Affidavid Dońda [w:] idem, Dzienniki gwiazdowe, Kraków 2001.
Lem S., Rozprawa [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Sezam [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Solaris, Kraków 2004.
Lem S., Summa technologiae, Kraków 2000.
Lem S., Terminus [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Test [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Lem S., Topolny i Czwartek [w:] idem, Sezam, Warszawa 1955.
Lem S., Wizja lokalna, Warszawa 2010.
Lem S., Wypadek [w:] idem, Opowieści o pilocie Pirxie, Kraków 1995.
Leś M., Stanisław Lem wobec utopii, Białystok 1998.
Orliński W., Co to są sepulki? Wszystko o Lemie, Kraków 2007.
Zgorzelski A., Fantastyka. Utopia. Science fiction, Warszawa 1980.
Informacje: Wielogłos, 2014, Numer 3 (21) 2014: Nowe (i stare) światy. Utopie i dystopie w filozofii i literaturze, s. 73 - 89
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Błąd pomiaru przesunięcia ku czerwieni. Polityczne i niepolityczne korzenie utopijności w twórczości fantastyczno-naukowej Stanisława Lema
Redshift uncertainty. Political and non-political roots of Utopia in science fiction works of Stanislaw Lem
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 18.03.2015
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2182
Liczba pobrań: 1125