Bariery eksplanacyjne w ekonomii i politologii
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEBariery eksplanacyjne w ekonomii i politologii
Data publikacji: 11.05.2017
Teoria Polityki, 2017, Nr 1/2017, s. 79 - 106
https://doi.org/10.4467/00000000TP.17.005.6584Autorzy
Bariery eksplanacyjne w ekonomii i politologii
Celem artykułu jest ukazanie odmiennych kierunków ewolucji metodologicznych, jakie przechodziły dwie dyscypliny społeczne: ekonomia oraz politologia. Źródłem skrajnie różnych decyzji metodologicznych podejmowanych przez reprezentantów „głównych nurtów” w tych dyscyplinach były odmienne strategie budowania tożsamości własnej dyscypliny oraz różnice w postrzeganiu przedmiotu badań nauk społecznych. Ekonomiści, zapożyczając instrumentarium badawcze od nauk formalnych, opowiadali się po stronie monizmu metodologicznego i konstruowali tożsamość dyscypliny w opozycji do pozostałych reprezentantów nauk społecznych. Politologia z kolei (świadoma specyfiki przedmiotu badań nauk społecznych) przyjęła perspektywę dualizmu metodologicznego, dlatego też swoją tożsamość budowała nie w opozycji, lecz w ramach jednej dziedziny nauk – wyposażonej we wspólne metody badawcze, choć poruszającej odmienne aspekty. W artykule opisano również współczesne skutki tych różnych wyborów metodologicznych: z jednej strony kryzys zdolności eksplanacyjnych i predyktywnych ekonomii, wywołany pogłębiającą się formalizacją stosowanych modeli badawczych; z drugiej strony obserwowany w politologii zwrot w stronę interpretacjonizmu, koncentrującego swoją uwagę na odczytywaniu sensów i motywacji działań ludzkich.
Explanatory Limitations in Economics and Political Science
Abstract: The aim of the article is to present diverse directions of methodological evolution that took place in two social disciplines: economics and political science. The source of these diametrically opposite methodological decisions, taken by the exponents of “major currents” in these disciplines, can be attributed to diverse strategies of building the identities of their respective disciplines and different perception of the nature of social sciences. Economists, having taken their set of research instruments from formal sciences, were in favour of methodological monism and constructed the identity of their discipline in opposition to other representatives of social sciences. Whereas political science (conscious of the specific character of the subject studied by social sciences) adopted the perspective of methodological dualism, which is the reason why it has been shaping its identity not in opposition to, but within the frame of one scientific field – equipped with common research methods, but focusing on different aspects of research. The article also describes present results of these diverse methodological choices: on the one hand, there is a crisis of explanatory and predictive abilities of economics, brought about by increasing formalization of applied research models; on the other hand, we can currently observe a shift towards interpretationism in political science, which focuses on decoding the meanings and motives of human actions.
Bartkowiak, R. (2011). Rozwój myśli ekonomicznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Bevir, M., Rhodes, R.A.W. (2006). „Teoria interpretacjonistyczna”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Blaug, M. (1995). Metodologia ekonomii, przeł. B. Czarny przy współpr. A. Molisak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Blok, Z. (2013). „Drogi poszukiwania tożsamości ‘nauki o polityce’”. Przegląd Politologiczny, nr 4.
Brzeziński, M., Gorynia, M., Hockuba, Z. (2009). „Ekonomia a inne nauki społeczne na początku XXI w. Między imperializmem a kooperacją”. W: B. Fiedor, Z. Hockuba (red.). Nauki ekonomiczne wobec wyzwań współczesności. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
Czarczyńska, A. (2012). „Świat w obliczu zagrożeń totalnych a wizje ekonomii integralnej”. W: M. Guzek (red.). Ekonomia i polityka w kryzysie. Kierunki zmian w teoriach. Warszawa: Uczelnia Łazarskiego, Instytut Studiów Politycznych PAN.
Deszczyński, P. (2015). „Nauki ekonomiczne wobec problemów globalizacji gospodarki światowej”. W: B. Fiedor (red.). Nauki ekonomiczne: stylizowane fakty a wyzwania współczesności. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
Fiedor, B. (2010). „Kryzys gospodarczy a kryzys ekonomii jako nauki”. Ekonomista,
nr 4.
Fukuyama, F. (2005). Budowanie państwa. Władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, przeł. J. Serwański. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Godłów-Legiędź, J. (2012). „Od dominacji metodologii ekonomicznej do kryzysu”.
W: M. Guzek (red.). Ekonomia i polityka w kryzysie. Kierunki zmian w teoriach. Warszawa: Uczelnia Łazarskiego, Instytut Studiów Politycznych PAN.
Guzek, M. (2012). „Liberalizm synergiczny na tle sporów doktrynalnych i kryzysów”.
W: M. Guzek (red.). Ekonomia i polityka w kryzysie. Kierunki zmian w teoriach. Warszawa: Uczelnia Łazarskiego, Instytut Studiów Politycznych PAN.
Kaczmarczyk, H. (2017). Szkoła austriacka w ekonomii i naukach społecznych, mises.pl/pliki/upload/sa_ens_kaczmarczyk.pdf (dostęp: 22.01.2017).
Keynes, J.M. (1956). Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, przeł. M. Kalecki, S. Raczkowski. Warszawa: PWN.
Klein, N. (2011). Doktryna szoku: jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, przeł. H. Jankowska [i in.]. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
Klementewicz, T. (2014). „Poza kredowym kołem polityczności. Politologia jako wieloparadygmatyczna struktura wiedzy”. W: P. Borowiec, R. Kłosowicz, P. Ścigaj (red.). Odmiany współczesnej nauki o polityce, t. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lange, O. (1975a). „Neoklasyczna szkoła w ekonomii”. W: O. Lange. Dzieła, t. 3: Ekonomia polityczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Lange, O. (1975b). „Metoda ekonomii politycznej”. W: O. Lange. Dzieła, t. 3: Ekonomia polityczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Lange, O. (1977a). „Nauka na zakręcie”. W: O. Lange. Dzieła, t. 6: Teoria programowania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Lange, O. (1977b). „O zastosowaniu matematyki w ekonomii i planowaniu”. W: O. Lange. Dzieła, t. 6: Teoria programowania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Lowndes, V. (2006). „Instytucjonalizm”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Markowska, M. (2007). „Interpretacja jako rozumienie w ujęciu Wilhelma Diltheya”. Czasopismo Filozoficzne, nr 2, lipiec.
Mazur, M. (1991). „Metoda badawcza neoinstytucjonalizmu”. Ekonomista, nr 2 (3).
Mejbaum, W. (1995). Wyjaśnianie i wyjaśnienie. Zarys teorii eksplanacji. Szczecin:Fundacja im. Kazimierza Ajdukiewicza na rzecz Rozwoju Nauk Filozoficznych.
von Mises, L. (2007). Ludzkie działania – traktat o ekonomii, przeł. W. Falkowski. Warszawa: Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa.
Nasiłowski, M. (2003). Zarys historii myśli ekonomicznej od XVIII do końca XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Key Text.
Paczkowska-Łagowska, E. (2000). Logos życia: filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma Diltheya. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Porębski, L. (1996). Behawioralny model władzy. Kraków: Universitas.
Sanders, D. (2006). „Behawioralizm”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Scheuer, B. (2012). „Kryzys w teorii ekonomii jako źródło kryzysu gospodarczego”.
W: M. Guzek (red.). Ekonomia i polityka w kryzysie. Kierunki zmian w teoriach. Warszawa: Uczelnia Łazarskiego, Instytut Studiów Politycznych PAN.
Sosenko, K. (2001). „Wyjaśnianie i rozumienie w ekonomii”. Zeszyty Naukowe, nr 576.
Spychalski, G.B. (2001). Zarys historii myśli ekonomicznej. Warszawa–Łódź: Wydawnic-
two Naukowe PWN.
Such, J., Szcześniak, M. (2006). Filozofia nauki. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Temkin, G. (2008). Dyskusje o gospodarce socjalistycznej Marks – Lange – Mises – Hayek. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.
Wojtyna, A. (2000). Ewolucja keynesizmu a główny nurt ekonomii. Warszawa: Wydawnic-
two Naukowe PWN.
Wojtyna, A. (2009). „Współczesna ekonomia – kontynuacja czy poszukiwanie nowego paradygmatu”. W: B. Fiedor, Z. Hockuba (red.). Nauki ekonomicznewobec wyzwań współczesności. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
Woleński, J. (1981). „Dyscyplina naukowa a teoria naukowa”. Zeszyty Naukoznawstwa, nr 1–2.
Zboroń, H. (2009). Teorie ekonomiczne w perspektywie konstruktywizmu społecznego. Poznań: Wydawnictwo UE w Poznaniu.
Informacje: Teoria Polityki, 2017, Nr 1/2017, s. 79 - 106
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Bariery eksplanacyjne w ekonomii i politologii
Explanatory Limitations in Economics and Political Science
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań
Publikacja: 11.05.2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski