Synodalność to pojęcie, które zyskało na popularności w Kościele katolickim w czasach pontyfikatu papieża Franciszka. Już pierwsze wieki chrześcijaństwa miały wpływ na formowanie się synodalnej drogi Kościoła. II Sobór Watykański położył fundament pod odnowienie życia synodalnego za pomocą nauki o kolegialności biskupów. Posoborowe prawo kanoniczne stworzyło możliwość organizowania synodów powszechnych, regionalnych i diecezjalnych. W celu wytłumaczenia procesu rozwoju świadomości synodalności w Kościele na przestrzeni dziejów autor analizuje i wyjaśnia podstawowe pojęcia w punkcie explicatio terminorum (1), następnie opisuje wybrane wydarzenia synodalne i soborowe, które towarzyszyły dziejom Kościoła (2), wskazuje na dziedzictwo, które przetrwało 12 ks. Andrzej Proniewski do dzisiejszych czasów (3), i ukazuje aktualny stan zakresu działań sprzyjających formowaniu wiernych do synodalności w Kościele (4).

Instytucja Synodu Biskupów została powołana do życia przez papieża Pawła VI w jego motu proprio Apostolica sollicitudo z 15 września 1965 roku. Sukcesywny obraz prawny instytucji został określony przez posoborowy Kodeks prawa kanonicznego z 1983 roku w kan. 342-348; opublikowane zostały także regulaminy Synodu Biskupów w latach 1966, 1969, 1971 oraz 2006. Można zatem powiedzieć, że wszyscy soborowi papieże, tj. św. Paweł VI, św. Jan Paweł II oraz Benedykt XVI, kształtowali obraz prawny oraz praktyczne funkcjonowanie instytucji Synodu Biskupów. Nie należy także pomijać bardzo ważnego faktu, że obecny papież Franciszek opublikował 15 września 2018 roku Konstytucję apostolską Episcopalis communio o Synodzie Biskupów. Do chwili obecnej odbyło się 28 zgromadzeń różnych zebrań instytucji Synodu Biskupów; przy czym należałoby do wskazanej grupy dodać jeszcze tzw. synod holenderski. Instytucja Synodu Biskupów jest szczególną oraz wyróżniającą się instytucją w Kościele posoborowym. Składa się na to wiele elementów, nie tylko regularność zwoływania zebrań Synodu Biskupów, ale także podejmowana oraz 34 ks. Tomasz Rozkrut analizowana problematyka synodalna, która dotyczyła różnych i ważnych zagadnień życia i funkcjonowania współczesnego Kościoła. W tym kontekście szczególnego podkreślenia wymaga wskazanie na naturę teologiczno- prawną instytucji, która sprawia, że mamy do czynienia z instytucją dynamiczną, kształtującą życie Kościoła posoborowego oraz swoją strukturą zachęcającą do zainteresowania się Synodem Biskupów zarówno na płaszczyźnie doktrynalnej, jak i tej faktycznej. Już samo zwołanie każdego zebrania Synodu Biskupów jest dużym wydarzeniem eklezjalnym, które angażuje nie tylko osobę biskupa rzymskiego, od którego zebranie Synodu Biskupów w sposób totalny zależy, oraz jednocześnie uczestników zgromadzonej instytucji, ale także w mniejszym lub większym wymiarze praktycznie cały Kościół – w szczególności episkopat – równolegle do wyodrębnionych etapów Synodu, tj. jego przygotowania, samych obrad zwołanego zgromadzenia oraz etapu posynodalnego, który związany jest z realizacją postanowień synodalnych. W tym nurcie należy także wymienić przesłania doktrynalne Synodów Biskupów wraz z ich propozycjami, które ukierunkowywały Magisterium biskupów rzymskich na obszary uznawane za konieczne jako przedmiot jego wypowiedzi, przede wszystkim przez publikowanie posynodalnych adhortacji apostolskich, które z kolei – mówiąc bardzo ogólnie – w wielu jego obszarach miały sukcesywny wpływ na codzienne życie Kościoła po II Soborze Watykańskim.

Nawrócenie synodalne jest powrotem Kościoła do wspólnotowego działania misyjnego – głoszenia Ewangelii wszędzie. Polega ono na zmianie myślenia o Kościele, zmianie sposobu bycia w Kościele i zmianie przeżywania Kościoła. Ta zmiana winna się dokonywać przez spotkanie wspólnoty, słuchanie Ducha Świętego i siebie nawzajem, by dobrze rozeznać, co dzisiaj Paraklet mówi do Kościoła.

Papież Franciszek zwrócił Kościół w kierunku nadania mu charakteru synodalnego, dlatego też kolejny synod biskupów zajmuje się już zagadnieniem synodalności i ma szukać jej właściwego kształtu. Ważne jest, aby dobrze znać genezę tego zagadnienia, gdyż tylko w ten sposób będzie można je właściwie podjąć i ukierunkować w służbie misji zbawczej, którą Kościół pełni. W nauczaniu papieża Franciszka znajdujemy jasno określone pryncypia, na których można budować poprawnie rozumianą synodalność i włączać ją w życie Kościoła na różnych poziomach jego funkcjonowania. Stanowią one właściwe przygotowanie do obecnego synodu biskupów oraz prawidłowe ukierunkowanie jego procesu i podejmowanych konkretnie prac.

W ostatnich dziesięcioleciach w dialogach ekumenicznych coraz częściej pojawia się temat relacji pomiędzy prymatem a synodalnością. Dotyczy to przede wszystkim oficjalnego dialogu katolicko-prawosławnego, który od pierwszego dokumentu, przyjętego w Monachium w 1982 roku, aż po ostatnie dokumenty z Rawenny (2007 rok) i Chieti (2016 rok) podejmuje kwestie dotyczące prymatu i synodalności w kontekście eklezjologii eucharystycznej. Ważnym dokumentem dotyczącym tych samych treści jest studium Grupy Roboczej św. Ireneusza opublikowane w 2018 roku. Celem artykułu Synodalność i prymat jako wyzwanie w ekumenicznym dialogu katolicko-prawosławnym jest ukazanie rozwoju myśli synodalnej i prymacjalnej w pracach Międzynarodowej Komisji Mieszanej do Dialogu Teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim a Kościołem Prawosławnym oraz oceny stanu synodalności w Kościołach prawosławnych z punktu widzenia teologii wschodniej, jak również prezentacja dokumentu opracowanego przez Grupę Roboczą św. Ireneusza, który ma ambicję wnieść swój wkład w oficjalny dialog katolicko-prawosławny. Zauważalny impas w dialogu wynika – zdaniem autora artykułu – w dużej mierze z eklezjologii sprowadzającej Kościół do poziomu lokalnego, etnofiletyzmu prawosławnego, rywalizacji o pierwszeństwo w świecie prawosławnym pomiędzy patriarchatami moskiewskim i konstantynopolitańskim oraz negowania, również przez wielu teologów katolickich, prawomocności rozwoju prymatu biskupa Rzymu w pierwszym, a zwłaszcza w drugim tysiącleciu.

Życie wspólnotowe obok praktyki rad ewangelicznych na wzór Jezusa Chrystusa należy do zasadniczych elementów życia zakonnego. Artykuł omawia źródła teologiczne wspólnoty zakonnej, ukazując jej podstawy biblijne oraz inspirację, jaką czerpie z wewnętrznego życia Trójcy Przenajświętszej. W drugiej części zostają przedstawione niektóre praktyczne i współczesne elementy wymiaru wspólnotowego.

Najświętsza Eucharystia, w której sam Chrystus Pan jest obecny, ofiarowuje się i jest spożywany, daje prawdziwe życie i wzrost założonemu przez Niego Kościołowi. Sakrament Eucharystii w jego wymiarze ofiarniczym uobecnia jedyną ofiarę Chrystusa Zbawiciela, która dokonała się w Misterium Paschalnym. Kościół jako Mistyczne Ciało Chrystusa w każdej celebracji eucharystycznej sprawowanej we wspólnocie wiernych buduje duchową więź określaną jako communio. Ofiara eucharystyczna staje się dla wiernych w ich codziennym życiu ofiarą Mszy Świętej.