nr 1 (40)

2021 - Tom XXV

Data publikacji: 30.05.2021

Licencja: Żadna

Redakcja

Redaktor naczelny Leszek Poleszak

Zawartość numeru

Od redakcji

ks. SCJ Leszek Poleszak

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 7-8

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.001.13714

PDF

Czytaj więcej

MARYJA W TEOLOGII I SZTUCE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

Mariologiczno-eklezjologiczna interpretacja obrazu Niewiasty z Ap 12

Danuta Piekarz

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 11-23

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.002.13715

W rozdziale 12. Apokalipsy św. Jana, kluczowym dla całości dzieła, pojawia się tajemnicza postać Niewiasty obleczonej w słońce. Na przestrzeni dziejów bardzo różnie interpretowano tę postać. Przeciętny czytelnik spontanicznie kojarzy ją z Maryją, gdyż artyści często przedstawiają

Matkę Chrystusa zgodnie z apokaliptycznym opisem; jednak najstarsi komentatorzy widzieli w Niewieście Lud Boży Starego i Nowego Testamentu. Później rozpowszechniła się – i jest często akceptowana w naszych czasach – interpretacja maryjno-eklezjologiczna, dopatrująca się w Niewieście zarówno Maryi, jak i Kościoła. Pewne elementy opisu Niewiasty bardziej pasują bowiem do Maryi, inne – do Kościoła, a wiele można interpretować w obu znaczeniach. Ukazuje to druga część artykułu, w której omówiono poszczególne elementy symboliczne obrazu Niewiasty, podkreślając nawiązania do tekstów Starego Testamentu.

PDF

Czytaj więcej

Wyzwania mariologii XXI wieku

ks. Marek Gilski

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 25-38

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.003.13716

Celem artykułu jest wskazanie najważniejszych wyzwań stojących przed mariologią XXI wieku. Tekst składa się z pięciu części. Prezentuje Matkę Pana w kontekście: transcendentaliów, zmagań o kulturę życia, inspiracji płynących z Biblii, różnic kulturowych oraz informatyzacji.

PDF

Czytaj więcej

Maryja i współczesny problem ciała

ks. Janusz Królikowski

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 39-54

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.004.13717

Problematyka dotycząca ciała na pewno należy do najbardziej aktualnych we współczesnej kulturze, a tym samym także teologia musi ją uwzględniać w swoich poszukiwaniach, jeśli ma uczestniczyć w tym, co najbardziej zasadnicze dla człowieka. Tradycja teologiczna zwraca uwagę, że także postać Maryi, szczególnie Jej dziewictwo, zawsze wpływała na pogłębione rozumienie ciała i jego przeznaczenia, a tym samym na osobowe i moralne odniesienie do niego. Wobec współczesnej, pilnej potrzeby odbudowania godności ciała zachodzi między innymi wyraźna potrzeba powrotu do kultu maryjnego i do naśladowania cnót Maryi, ponieważ w tej perspektywie można uchwycić i właściwie kształtować relacje między duchem i ciałem, między mężczyzną i kobietą, a tym samym oddziaływać na kulturę, czyniąc ją bardziej przyjazną człowiekowi.

PDF

Czytaj więcej

Teologiczne typy bizantyjskich ikon maryjnych

ks. Dariusz Klejnowski-Różycki

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 55-65

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.005.13718

Wschód chrześcijański jest niezwykle zróżnicowany. Niektóre Kościoły chrześcijańskiego Wschodu wypracowały rozbudowaną sztukę ikonograficzną wraz z teorią tej sztuki, a inne tego nie uczyniły. Kościół Konstantynopolitański wypracował wzorce w dziedzinie ikonografii, także maryjnej. Bizantyjskie ikony maryjne można podzielić na cztery grupy: (1) święta maryjne; (2) ikony teologiczne; (3) ikony symboliczne; (4) ikony liturgiczne. Cechą charakterystyczną ikon teologicznych jest skupienie się na więzi Maryi i Chrystusa (Boga). Do tych ikon należą typy: Kyriotissa, Hodegetria, Eleusa, Platytera. Są to najważniejsze, podstawowe ikony Maryi omówione w artykule.

PDF

Czytaj więcej

„Łzy lejąca” w arcydziełach muzyki polskiej XX wieku

Beata Bolesławska-Lewandowska

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 67-82

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.006.13719

Motyw Matki Bolesnej obecny jest w muzyce od wieków. Średniowieczna sekwencja Stabat Mater dolorosa przyniosła wiele znakomitych interpretacji. Jeśli chodzi o muzykę polską XX wieku, w pierwszej kolejności należy tu przywołać nazwisko Karola Szymanowskiego i jego arcydzieło Stabat Mater op. 53. Utwór ten, wykorzystujący tekst w języku polskim oraz odwołujący się do ludowości, wyznaczył jeden kierunek interpretacji motywu Matki Bolesnej w muzyce polskiej ubiegłego stulecia. Nawiązał do niego m.in. Andrzej Panufnik w niebanalnej interpretacji Gorzkich

żali w suicie Hommage à Chopin na głos i fortepian, a przede wszystkim Henryk Mikołaj Górecki w Symfonii pieśni żałosnych. Drugą linię interpretacyjną wyznaczają kompozycje utrzymane w tradycji łacińskiej, bez wyraźnych odniesień do wątków polskich – jak Stabat Mater Romana Padlewskiego i Stabat Mater Krzysztofa Pendereckiego. Artykuł przybliża obie linie interpretacyjne motywu „łzy lejącej” w twórczości kompozytorów polskich XX wieku na przykładzie przywołanych wyżej arcydzieł polskiej kultury muzycznej ubiegłego stulecia.

PDF

Czytaj więcej

Sekwencja Stabat Mater we włoskich interpretacjach muzycznych doby XVIII wieku

Renata Borowiecka

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 83-102

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.007.13720

Treść poematu Stabat Mater, opisującego postać Matki Bożej cierpiącej pod krzyżem, na którym umiera Jezus – Jej Syn, stała się jednym z uniwersalnych tematów sztuki, zainspirowała kompozytorów różnych wieków i ośrodków, co znalazło swój wyraz w bardzo licznych interpretacjach muzycznych. Spośród ponad 4000 kompozycji do tekstu sekwencji znaczna część to dzieła XVIII-wieczne (najczęściej późnobarokowe), pochodzące z kręgu włoskiego. Chcąc zinterpretować utwór słowno-muzyczny XVIII wieku, nie sposób czynić tego w oderwaniu od teorii afektów i retoryki muzycznej, które uzależniają tekst od muzyki zarówno na poziomie emotywnym, jak i symbolicznym.

Referat stanowi próbę oglądu kompozycji Stabat Mater w kontekście retoryki na trzech odpowiadających jej poziomach: inventio, dispositio i decoratio. Wyartykułowane są tendencje wspólne oraz indywidualne, przejawiające się w odpowiednim doborze tonacji, tempa i figur retorycznych, a także pewnych motywów melodycznych, rytmicznych lub struktur harmonicznych funkcjonujących w roli znaku ilustracyjno-symbolicznego. Zaprezentowane zostają punkty węzłowe dzieł oraz prośby człowieka skierowane do Matki (druga część sekwencji) o różnorakiej intonacji błagalnej. Wskazana jest funkcja i przesłanie kompozycji.

W czasach współczesnych Stabat Mater wielkich twórców rozbrzmiewają głównie jako dzieła koncertowe we wnętrzach kościelnych lub świeckich. Żywotność tych interpretacji 300 lat od ich powstania świadczy niewątpliwie o kompozytorskim kunszcie utworów oraz o ich znaczeniu nie tylko dla muzyki XVIII wieku, ale i dla dzisiejszej kultury i wiary.

PDF

Czytaj więcej

Teologiczne wątki maryjne mozaik Centro Aletti w sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie

ks. CR Lucjan Bartkowiak

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 103-127

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.008.13721

Posoborowe wskazania liturgiczne, których widomym znakiem stał się wolnostojący ołtarz z kapłanem sprawującym liturgię „przodem do wiernych”, uwolniły ściany prezbiteriów nowobudowanych świątyń od wielkich nadstaw ołtarzowych. Zaistniała sytuacja stała się swego rodzaju wezwaniem dla twórców sztuki sakralnej, stwarzając możliwość powrotu do szlachetnej sztuki mozaikowej, której monumentalne dzieła pierwszego tysiąclecia przetrwały do dziś. Wystarczy wspomnieć chociażby świątynie Rawenny, Palermo czy samego Rzymu. Ich bogate w formę i treść programy ikonograficzne znajdują swoją kontynuację w wielkoformatowych, współczesnych mozaikach ołtarzowych o. Marko Ivana Rupnika, w których wyrafinowana forma artystyczna splata się z przemyślaną koncepcją teologiczną, ukazując żywotność tradycji u progu trzeciego tysiąclecia. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel ukazanie zasadniczych teologicznych wątków maryjnych, obecnych w największym kompleksowym zespole mozaik, jaki w ostatnich latach powstał w Polsce.

PDF

Czytaj więcej

ARTYKUŁY

Vita consacrata come opera dello Spirito Santo

ks. SCJ Leszek Poleszak

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 131-158

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.009.13722

Życie konsekrowane rodzące się z Bożej inicjatywy winno być rozważane w perspektywie charyzmatycznej. Duch Święty, który działa w Kościele, nie tylko stoi u początku każdego instytutu konsekrowanego, ale staje się też źródłem licznych owoców na przestrzeni wieków. Życie konsekrowane objawia się jako rzeczywistość nieustannie zmieniająca się i owocująca, podległa stałej inspiracji Ducha Świętego. W artykule zostanie omówiony potrójny wymiar obecności Parakleta w życiu konsekrowanym: w powołaniu człowieka do świętości, w charyzmacie instytutów i w nowych formach życia konsekrowanego. Dzięki temu będzie można łatwiej dostrzec wymiar charyzmatyczny tej formy życia w Kościele.

PDF

Czytaj więcej

Boże Serce w misterium swojego otwarcia na współczesny świat

ks. SCJ Eugeniusz Ziemann

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 159-184

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.010.13723

Czy nabożeństwo i kult Najświętszego Serca Pana Jezusa są wciąż aktualne w misji Kościoła? Próbą odpowiedzi na to pytanie jest tekst Boże Serce w misterium swojego otwarcia na współczesny świat. Biblijne ujęcie słowa „serce” ma zasadniczo znaczenie symboliczne i przenośne. Wielokrotnie występuje w połączeniu ze słowem „miłość” zarówno w odniesieniu do Boga, jak i człowieka. Wcielony Bóg, Słowo Ojca, stał się prawdziwym człowiekiem o kochającym sercu i odkupił świat. Serce Jezusa przebite włócznią żołnierza na krzyżu jest wciąż otwarte na współczesność przez swoją miłość. Szczególne miejsce pod tym względem zajmuje szerzenie idei społecznego królestwa Serca Jezusa oraz cywilizacji miłości.

PDF

Czytaj więcej

Kult św. Józefa na podstawie współczesnych modlitewników

ks. Dawid Galanciak

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 185-210

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.011.13724

Trwający w Kościele Rok św. Józefa jest okazją do spojrzenia na kult tego świętego przez pryzmat dostępnych modlitewników. Począwszy od zarysu historii kultu, w artykule ukazano różnorodność jego form. Omówiono następujące rodzaje modlitw ku czci św. Józefa: litanie, nowenny, szkaplerz, płaszcz, cześć nieustającą, miesiąc ku czci św. Józefa, telegram, różaniec i koronkę, godzinki, akty i oddania, pieśni, akatyst, a także inne modlitwy oraz nabożeństwa: siedmiu boleści i radości, septennę (siedem kolejnych śród), siedmiu niedziel, do Przeczystego Serca (pięciu pierwszych śród miesiąca), do opieki. Artykuł stanowi zachętę do osobistego praktykowania nabożeństwa do św. Józefa dostosowanego do indywidualnych potrzeb wierzących.

PDF

Czytaj więcej

Formacja do ślubu ubóstwa w Prowincji Polskiej Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego

ks. SCJ Leszek Poleszak

Sympozjum, nr 1 (40) , 2021 - Tom XXV, s. 211-228

https://doi.org/10.4467/25443283SYM.21.012.13725

Formacja do ślubu ubóstwa jest jednym z elementów formacji osób konsekrowanych zmierzającej do życia radami ewangelicznymi. W Zgromadzeniu Księży Najświętszego Serca Jezusowego wszystkie śluby zakonne wpisane są w rys wynagradzający Instytutu oraz otrzymują wymiar oblacyjny, podkreślający całkowite oddanie się Bogu poprzez konsekrację. Dokumenty Zgromadzenia obok celu i różnych aspektów formacji określają również istotę ślubu ubóstwa, zachęcając do życia jego duchem. Celem formacji jest kształtowanie serca zakonnika, który coraz bardziej winien odzwierciedlać w sobie sposób życia ubogiego, jaki obrał Jezus Chrystus. Formacja ta ma także wymiar wspólnotowy, gdyż wspólnota winna stawać się świadkiem dóbr nieprzemijających, w czym wyraża się jej wymiar profetyczny.

PDF

Czytaj więcej