Strategie komunikacyjne stosowane przez matki w interakcji z małym dzieckiem

Maria Kielar-Turska; Agnieszka  Lasota

Strategie komunikacyjne stosowane przez matki w interakcji z małym dzieckiem

Data publikacji: 01.06.2010

Psychologia Rozwojowa, 2010, Tom 15, Numer 1, s. 47-60

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Strategie komunikacyjne stosowane przez matki w interakcji z małym dzieckiem

Abstrakt

Orientacja dorosłych w rozwoju dziecka odsłania ich koncepcje wychowania dzieci oraz pozwala przewidywać efekty zwrotnych oddziaływań dorosłego i dziecka w codziennych interakcjach (Goodnow, Colins, 1990; Miller, Davis, 1992; Kielar-Turska, 1997). Wiele badań wskazuje na znaczenie sposobu komunikowania się matki z dzieckiem dla rozwoju dziecka (m.in. Bornstein, Cote, 2005; Ozcaliskan, Goldin- -Meadow, 2005). Stwierdzono korelacje między zachowaniami dziecka a strategiami stosowanymi przez dorosłego w kontakcie z dzieckiem (m.in. Noll, Harding, 2003).
Prezentowane badania obserwacyjne 99 dzieci w wieku 2;6 o różnym poziomie rozwoju językowego (w normie rozwojowej, z opóźnionym rozwojem mowy, osiągające wyniki powyżej normy) w kontakcie z ich matkami wykazały, że zachowania dziecka skłaniają matki do stosowania odpowiednich strategii. I tak, matki dzieci prawidłowo rozwijających się pod względem językowym i komunikacyjnym stosowały istotnie częściej strategie rozwijające, rozszerzały pole uwagi dziecka. Były zaangażowane w zabawę z dzieckiem; umiały się dostosować do dziecka. Z kolei matki dzieci wykazujących opóźniony rozwój mowy okazały się wyręczające dziecko, ograniczające jego działania przez stosowanie kontroli imperatywnej. Zaobserwowano u nich trudności w dostosowywaniu się do dziecka. Natomiast matki dzieci rozwijających się powyżej normy w zakresie mowy często nie włączały się w działania dziecka, pozostawiając mu swobodę. W zabawie matki rozszerzały pole uwagi dziecka lub ją przekierowywały na inne obiekty.
Uzyskane wyniki skłaniają do przemyślenia zagadnienia współoddziaływania zachowań dorosłego i dziecka w ich codziennych interakcjach. Stanowić mogą także materiał do pedagogizacji rodziców.

Adult orientation in child development reveals the parents’ upbringing concepts and allows predicting the results of refl exive interactions between an adult and a child (Goodnow, Colins 1990, Miller, Davis 1992, Kielar-Turska 1997). Numerous studies point to the significance of the mother’s communication strategy in the child’s development (e.g. Bornstein, Cote 2005; Ozcaliskan, Goldin-Meadow 2005). A correlation between a child’s behaviour and the strategies employed in the adult’s contact with him/her has been confirmed.
The observational study on 99 children aged 2.6 at various stages of linguistic development (developmental norm; with underdeveloped speech; high-achieving) in contact with their mothers has demonstrated that a child’s behaviour leads a mother to employ corresponding strategies. Thus, the mothers of children in normal linguistic and communicative development actually employed developing strategies more often and broadened the child’s attention. They engaged in play with the child and were able to adjust to him/her. In turn, the mothers of children with underdeveloped speech tended to do things for the child by limiting its activities through operative control. Difficulties in adjusting to the child were noted. Finally, the mothers of overdeveloped children frequently did not participate in the child’s activities, granting him/her significantliberty. In play, the mothers broadened the child’s attention or redirected it to other objects. The results of the study encourage a rethinking of the problem of mutual impact of an adult’s and a child’s behaviour in everyday interaction. They may also serve as a resource for educating parents.

Słowa kluczowe

orientacja rodziców w rozwoju, interakcja matka–dziecko, komunikacja językowa, komunikacja niewerbalna, strategie komunikacyjne

parental development orientation, mother-child interaction, linguistic communication non-verbal communication, communication strategies

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Acredolo L., Goodwyn S. (1998), Symbolic Gestures in the Service of Infant-initiated „Joint Attention”. Infant Behavior and Development, 21, special ICiS.

Andreassen C., Cote L., Rahn C. (1998), The Development of Narrative Skills: The Contributions of Toddler and Maternal Language and Symbolic play. Infant Behavior and Development, 21, special ICiS.

Belsky J., Goode M.K., Most R.K. (1980), Maternal Stimulation and Infant Exploratory Competence. Cross-sectional Correlational and Experimental Analyses. Child Development, 51 (4), 1168–1178.

Bornstein M., Cote L. (2005), Symbolic Development among Monolingual and Bilingual Infants. X International Congress for the Study of Child Language. Berlin.

Brand R.J., Baldwin D.A., Ashburn L.A. (2002), Evidence for ‘Motionese’: Modifi cations in Mothers’ Infant-directed Action. Developmental Science, 5 (1), 72–83.

Camaioni L. (1993), The Development of Intentional Communication: a Reanalysis [w:] L. Camaioni (red.). New Perspectives in Early Communicative Development, 82–97, Routledge: London.

Capote C., Maiquez M.L. (1992), A Situational Questionnaire on Parents’ Developmental Timetable and Their Perceived Influence on Children’s Development. Poster prezentowany na: Vth European Conference on Developmental Psychology, Seville (6–9.09).

Goodnow J.J., Collins W.A. (1990), Development According to Parents: The Nature, Sources, and Consequences of Parents’ Ideas. London: Erlbaum.

Henderson B.B. (1984), Parents and Exploration. The Effect of Context on Individual Differences in Exploratory Behavior. Child Development, 55 (4), 1237–1245.

Iverson J.M., Capirci O., Longobardi E., Caselli M.C. (1999), Gesturing in Mother-child Interactions. Cognitive Development, 14, 57–75.

Iverson J.M., Goldin-Meadow S. (2005), Gesture Paves the Way for Language Development. Psychological Science, 16 (5), 367-371.

Kaiser J. (1969). Rola schematów asymilacyjnych w autoregulacji reakcji społecznych we wczesnych stadiach ontogenezy, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Psychologiczno-Pedagogiczne, 14, 7–33.

Kielar-Turska M. (1995). Jak matki i nauczycielki oceniają kompetencję komunikacyjną 9-letnich uczniów? Kwartalnik Polskiej Psychologii Rozwojowej, vol. 2, 3–4, 104–120.

Kielar-Turska M. (1997), Orientacja dorosłych w rozwoju dziecka [w:] W. Pilecka, M. Kliś (red.). Funkcje Psychologii w dobie przemian społeczno-kulturowych w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Laakso M., Poikkeus A., Eklund K., Lyytinen P. (1999), Social Interactional Behaviors and Symbolic Play Competence as Predictors of Language Development and their Associations with Maternal Attention--directing strategies. Infant Behavior and Development, 22, 541–556.

Lasota A. (2008), Niewerbalne zachowania komunikacyjne dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. Rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. M. Kielar-Turskiej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Maslow A. (1978), Obrona i rozwój [w:] Przełom w psychologii, 303–324. Warszawa: Czytelnik.

Miller S.A., Davis T.L. (1992), Beliefs about Children: A Comparative Study of Mothers, Teachers, Peers, and Self. Child Development, 63, 1251–1265.

Namy L.L., Nolan S.A. (2004), Characterising Changes in Parent Labelling and Gesturing and Their Relation to Early Communicative Development. Journal of Child Language, 31, 821–835.

Nelson K. (1981), Individual Differences in Language Development. Developmental Psychology, 17, 170–187.

Noll L., Harding C. (2003), The relationship of Mother–Child Interaction and the Child’s Development of Symbolic Play. Infant Mental Health Journal, 24 (6), 557–570.

Oliva A., Palacios J. (1992), Expectations and Values in Mothers and Educators of Pre-school Children. Poster prezentowany na: Vth European Conference on Developmental Psychology, Seville (6–9.09).

O’Neill M., Bard K.A., Linnell M., Fluck M. (2005), Maternal Gestures with 20-month-old Infants in Two Contexts. Developmental Science, 8 (4), 352–359.

Ozcaliskan S., Goldin-Meadow S. (2005a), Do Parents Lead Their Children by the Hand? Journal of Child Language, 32, 481–505.

Ozcaliskan S., Goldin-Meadow S. (2005b), Gesture is at the Cutting Edge of Early Language Development. Cognition, 96 (3), 101–113.

Pisula E. (2007), Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Polakow W. (1989), Deconstructing Development. Journal of Education, 171 (2), 75–87.

Przetacznik-Gierowska M., Kielar-Turska M., Przetacznik J., Szatko D. (1992), Parents’ Beliefs Abort Their Children’s Language Development and Stimulation. Polish Psychological Bulletin, vol. 23, 2, 139–152.

Rice J., Reicher R. (1993), Parent–Child Agreement Regarding Nuclear Issues. Special Issue: The Psychology of Peace and Conflict. Australian Psychologist, vol. 28, 2, 74–79.

Rowe M.L., Ozcaliskan S., Goldin-Meadow S. (2008), Learning Words by Hand: Gesture’s Role in Predicting Vocabulary Development. First Language, 28, 182–199.

Sameroff A., Batko T. (1994), Do Parent Child Rearing Values Influence Parenting Behavior? Poster prezentowany na XIIIth Biennal Meetings of ISSBD, Amsterdam (28.06–2.07).

Shatz M. (1982), On Mechanisms of Language Acquisition: can Features of the Communicative Environment Account for Development? [w:] E.G. Wanner (red.). Language Acquisition: The State of the Art, 102-127, New York: Cambridge University Press.

Tomasello M. (2002), Kulturowe źródła ludzkiego poznawania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Trevarthen C. (1979), Communication and Co-operation in Early Infancy. A Description of Primary Intersubjectivity [w:] M. Bullowa (red.). Before Speech, 321–347. Cambridge: Cambridge University Press.

Wygotsky L.S. (1978), Narzędzie i znak w rozwoju dziecka. Warszawa: PWN.

Zukow-Goldring P. (1996), Sensitive Caregivers foster the Comprehension of Speech: When Gestures Speak Louder than Words. Early Development and Parenting, 5 (4), 195–211.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2010, Tom 15, Numer 1, s. 47-60

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Strategie komunikacyjne stosowane przez matki w interakcji z małym dzieckiem

Angielski:

Parental communications strategies in interaction

Autorzy

Maria Kielar-Turska

https://orcid.org/0000-0002-6543-7030

Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, Mikołaja Kopernika 26, Kraków
ul. Mikołaja Kopernika 26, Kraków, Polska

Agnieszka Lasota

https://orcid.org/0000-0001-6128-7859

Instytut Psychologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Publikacja: 01.06.2010

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Maria Kielar-Turska (Autor) - 50%

Agnieszka Lasota (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 4331

Liczba pobrań: 4188

Pobierz xml