FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Sens życia - analiza pojęcia w świetle nauk humanistycznych

Data publikacji: 07.2020

Psychologia Rozwojowa, 2020, Tom 25, Numer 2, s. 9 - 28

https://doi.org/10.4467/20843879PR.20.009.12264

Autorzy

Patrycja Kozera-Mikuła
Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, Mikołaja Kopernika 26, Kraków
ul. Mikołaja Kopernika 26, Kraków, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Sens życia - analiza pojęcia w świetle nauk humanistycznych

Abstrakt

The Meaning of Life: A Concept Analysis in the Light of the Humanities
 
The concept of the MEANING OF LIFE operates in language as a polysemantic structure which must be seen against the background of philosophical, anthropological, theological, psychological, pedagogical, sociological and cultural concepts. The question about the MEANING OF LIFE, which includes the search for the essence and purpose of human existence, the human vocation, the reasons for making an effort to live and for why it is worth living, constitutes one of the crucial questions of various philosophical and religious systems, and attempts to answer it bear evidence to the wealth of the humanistic knowledge and reflection on human life. The concept of the MEANING OF LIFE is extremely vague in its nature, and it may also be included among the religious concepts that concern the reality which cannot be captured empirically. The author analyzes lexicographical sources, literature on the subject, resources of the National Corpus of Polish and the results of a survey carried out among Polish language speakers. The description of the concept of the MEANING OF LIFE, made by analyzing representative words and linguistic constructions that fall within it, as well as numerous psychological concepts, leads to indicating basic conceptual categories contributing to the concept today and to showing how the concept of the MEANING OF LIFE is currently expressed in Polish and in the humanities.

Bibliografia

Adler A. (1986), Sens życia, tłum. M. Kreczowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Allport G.W. (1998), Osobowość i religia, tłum. H. Bartoszewicz, A. Bartkowicz, I. Wyrzykowska. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Antonovsky A. (2005), Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
 
Bańko M. (red.) (2000), Inny słownik języka polskiego PWN, T. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Bardwick J.M. (1978), Middle age and sense of future. Merril-Palmer Quarterly, 24, 129–138.
 
Blackburn S. (1997), Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Książka i Wiedza.
 
Bocheński J.M. (1993), Sens życia i inne eseje. Kraków: Philed.
 
Bortnowska H. (1993), Sens życia, sens śmierci, sens choroby. Kraków: Znak.
 
Brzezińska A.I., Appelt K., Wojciechowska J. (red.) (2002), Szanse i zagrożenia okresu dorosłości. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
 
Brzezińska A.I., Appelt K., Ziółkowska B. (2010), Psychologia rozwoju człowieka. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik. Tom 2, 95–290. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
Cackowski Z. (1981), Trud i sens ludzkiego życia. Warszawa: Książka i Wiedza.
 
Camus A. (1998), Odnaleźć sens w braku sensu, tłum. J. Guze, wybór i oprac. A. Bukowska. Wrocław: Studio X.
 
Crumbaugh J.C., Maholick L.T. (1964), An experimental study in existentialism: The psychometric approach to Frankl’s concept of noogenic neurosis. Journal of Clinical Psychology, 20, 200–207.
 
Crumbaugh J.C. (1977), The Seeking of Noetic Goals Test (SONG): A complementary scale to the Purpose in Life Test (PIL). Journal of Clinical Psychology, 33, 900–907.
 
Dąbrowski J., Gawor L., Jedynak S., Kosior K., Zdybel J., Zdybel L. (1996), Mała encyklopedia filozofii. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
 
Dolińska-Zygmunt G. (1990), Psychologia wobec problematyki sensu życia. W: K. Obuchowski, B. Puszczewicz (red.), Sens życia, 5–14. Wrocław: Nurt.
 
Dyck M.J. (1987), Assessing logotherapeutic constructs: Conceptual and psychometric status of the Purpose in Life and Seeking of Noetic Goals Tests. Clinical Psychology Reviev, 7, 439–447.
 
Dyck M.J. (1994), What does the proposed purposefulness superfactor really describe? Personal Indywidual Differences, 16(3), 411–415.
 
Febry J. (1970), Introduzione alla logoterapia. Roma: Astrolabio.
 
Fizzotti E., Gismondi A. (1991), Il suicido. Vuoto esistenziale e ricerca di senso. Torino: SEI.
 
Fizzotti E., Gismondi A. (1998), Giovani, vuoto esistenziale e ricerca di senso. Roma: Libreria Ateneo Salesiano.
 
Frankl V. (1964), The will to meaning. The Christian Century, 81, 515–517.
 
Frankl V. (1977), Logoterapia e analisi esistenziale. Brescia: Morcelliana.
 
Frankl V. (1978a), Homo patiens. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Frankl V. (1978b), Psychoterapia dla każdego. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Frankl V. (1978c), Nieuświadomiony Bóg. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Frankl V. (1978d), Teoria e terapia delle nervosa. Brescia: Morcelliana.
 
Frankl V. (1984), Homo patiens, tłum. R. Czernecki, J. Morawski, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Frankl V. (1993), Alla ricerca di un significato della vita. Per una psicoterapia riumanizzata. Milano: Mursia.
 
Gadacz T. (2013), Pytania o sens życia i tak nas dopadną. Rozmowę przeprowadził M. Górlikowski. Wysokie Obcasy Extra, 4(19), 37–41.
 
Gałdowa A. (1992), Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego. Kraków: Platan.
 
Garczyński S. (1969), Potrzeby psychiczne. Niedosyt. Zaspokojenie. Warszawa: Czytelnik.
 
Gigilewicz E. (red.) (2012), Encyklopedia katolicka, T. XVII, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
 
Głaz S. (1998), Sens życia. Kraków: WAM.
 
Hall C.S., Lindzey G. (2002), Teorie osobowości, tłum. J. Kowalczewska, J. Radzicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Hallig R., Wartburg W. von (1952), Begriffssystem als Grundlage für die Lexikographie. Versuch eines Ordnungsschemas. Berlin: Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin.
 
Harris A.H.S., Thoresen C.E., McCullough M.E., Larson D.B. (1999), Spiritually and Religiously – Oriented Health Interventions. Journal of Health Psychology, 4, 413–434.
 
Heller M. (2002), Sens życia i sens wszechświata. Studia z teologii współczesnej. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
 
Heszen-Niejodek I. (2003), Wymiar duchowy człowieka a zdrowie. W: Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki, 33–46. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
Heszen I. (2005), Zmienność wymiarów zdrowia na przestrzeni życia człowieka. W: D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski (red.), Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, 21–37. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
Iwundu C.O. (1987), Pedagogy and Logotherapy. The International Forum for Logotherapy, 1, 93–94.
 
Janocha W. (2008), Poczucie sensu życia osób z niepełnosprawnością. Kielce: Jedność.
 
Januszewski A. (1988), Niektóre uwarunkowania zdolności poznawania samego siebie i drugiej osoby. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Jung K.G. (1933), Modern man in search of a soul. New York: Harcourt.
 
Juros A. (1984), Korelaty osobowościowe poczucia sensu życia. Roczniki Filozoficzne, 32(4), 97–112.
 
Juros A., Oleś P. (1992), Analiza porównawcza zmiennych egzystencjalnych mierzonych Kwestionariuszem do Badania Kryzysu w Wartościowaniu (KWW) i Skalą Niepokoju Egzystencjalnego (SNE). W: S. Steuden (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej, 113–125. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
 
Kępiński A. (1993), Rytm życia. Warszawa: Sagittarius.
 
Kobasa S.C. (1982), The Hardy Personality: Toward a Social Psychology of Stress and Health. W: G.S. Sanders, J. Suls (red.), Social Psychology of Health and Illness, 1–25. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Association.
 
Klamut R. (1998), Poczucie sensu życia a obraz siebie. Roczniki Psychologiczne, T. 1, s. 97–117.
 
Klamut R. (2002), Cel, czas, sens życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
 
Klamut R. (2004), Źródło motywacji podmiotowej – potrzeba sensu życia. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Ekonomia i Nauki Humanistyczne, 14, 49–60.
 
Kluska E., Łabuz P., Mrugalska A., Oleś P. (2016), Kwestionariusz przełomu połowy życia (KPPŻ) – konstrukcja i charakterystyka psychometryczna. Psychologia Społeczna, T. 11, 2(37), 196–210.
 
Kolek B. (2009), Sens życia i umierania. Antropologiczno-tanatologiczne aspekty myśli Antoniego Kępińskiego. Kraków: Impuls.
 
Konarska J. (1994), Poczucie sensu życia młodzieży z inwalidztwem wzroku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
 
Konieczna E. (2010), Poczucie sensu życia osób niepełnosprawnych. Kraków: Impuls.
 
Kozielecki J. (1986), Psychologiczna teoria samowiedzy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Kozielecki J. (1987), Koncepcja transgresyjna człowieka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Kozielecki J. (1991), Z Bogiem albo bez Boga: psychologia religii – nowe spojrzenie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Królikowska A. (2008), Pojęcia religijne młodzieży. Badania empiryczne denotacyjnego i konotacyjnego rozumienia pojęć. Kraków: WAM.
 
Kuczyński J. (1962), Chrześcijaństwo i sens życia. Warszawa: Wiedza Powszechna.
 
Kuczyński J. (1981), Sens życia. Warszawa: Książka i Wiedza.
 
Marciszewski W. (red.). (1998), Mała encyklopedia logiki. Wrocław: Ossolineum.
 
Mariański J. (1990), W poszukiwaniu sensu życia. Szkice socjologiczno-pastoralne. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Mariański J. (1996). Postawy młodzieży polskiej wobec sensu życia. W: K. Popielski (red.). Człowiek–wartości–sens. Lublin.
 
Mariański J. (2013), Sens życia, wartości, religia – studium socjologiczne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
 
Maslow A. (1990), Motywacja i osobowość, tłum. P. Sawicka. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
 
Matusewicz C. (1968), Charakter i motywy aktywności młodzieży starszej. Zielona Góra–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Oddział w Poznaniu.
 
Mądrzycki T. (1996), Osobowość jako system realizujący plany. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
Michalski J.T. (2011), Sens życia a pedagogika. Impulsy myśli Victora E. Frankla, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
 
Milska-Wrzosińska Z. (2013), Niedosyt. Rozmowę przeprowadziła A. Jucewicz, Wysokie Obcasy. Dodatek do „Gazety Wyborczej”, 6.07.2013, 31–33.
 
Morrison E.E. (2003), Meaning and Purpose in Teaching: A Challenge for the 21st Century, International Forum for Logotherapy, 1, 7–10.
 
Niebrzydowski L. (1976), O poznawaniu i ocenie samego siebie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
 
Obuchowski K. (1967), Psychologia dążeń ludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Obuchowski K., Puszczewicz B. (red.). (1990), Sens życia. Warszawa: Wydawnictwo Nauczycielskiego Uniwersytetu Radiowo-Telewizyjnego NURT.
 
Obuchowski K. (1993), Człowiek intencjonalny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Obuchowski K. (1995), Przez galaktykę potrzeb: psychologia dążeń ludzkich. Poznań: Zysk iS-ka.
 
Oleszkowicz A. (1993), Adolescencja: wybrane problemy rozwojowe i wychowawcze, ujęcie teoretyczne i empiryczne weryfikacje. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
 
Oleś P.K. (2000), Psychologia przełomu połowy życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
 
Oleś P.K., Drat-Ruszczak K. (2011), Osobowość. W: J. Strealu, D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik, T. 1, 651–683. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
Ostasz L. (2009), Czym są wartości? Zarys aksjologii. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko--Mazurskiego.
 
Ostasz L. (2011), Psychoterapia filozoficzna. O usprawnianiu rozumu i leczeniu psychiki. Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
 
Ostrowski T.M. (2004), Choroba niedokrwienna serca w perspektywie egzystencjalnej. W: K. Wrześniewski, D. Włodarczyk (red.), Choroba niedokrwienna serca. Psychologiczne aspekty leczenia i zapobiegania, 151–172. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
Ostrowski T.M. (2008), Libertalno-waloryczny model sensu życia w kontekście zdrowia i choroby wieńcowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
Pawłowski T. (1977), Pojęcia i metody współczesnej humanistyki. Wrocław: Ossolineum.
 
Pawłowski T. (1978), Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Pines, A.M. (2011). Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, 32–57. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Płużek Z. (1991), Psychologia pastoralna. Kraków: Instytut Teologii Księży Misjonarzy.
 
Popielski K. (1982), Metody badania frustracji egzystencjalnej i nerwicy noogennej stosowane w logoterapii. Zdrowie Psychiczne, 1–2, 72–91.
 
Popielski K. (1991), Analiza poczucia sensu życia: Test Noo-dynamiki (T. N-D). Wprowadzenie. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Popielski K. (1993), Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Popielski K. (1996), Człowiek – wartości – sens. Studia z psychologii egzystencji. Logoterapia i nooteoria. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Popielski K. (red.). (1997), Człowiek – pytanie otwarte. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Popielski K. (2008), Psychologia egzystencji. Wartości w życiu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
 
Poprawa R. (1996), Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Psychologia zdrowia, 100–136. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
 
Reber A.S. (2002), Słownik psychologii, red. nauk., I. Kurcz, K. Skarżyńska, tłum. B. Janasiewicz-Kruszyńska [i in.]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
 
Reker G.T. (2000), Theroetical perspective, dimensions and measurement of existential meaning. W: G.T. Reker, K. Chamberlain (red.), Exploring existential meaning, 39–55. Thousand Oaks, CA: Sage.
 
Reker G.T., Wong P.T.P. (1998), Aging as an individual process: Toward a theory of personal meaning. W: J.E. Birren, V.L. Bengtson (red.), Emergent theories of aging, 214–246. New York: Springer.
 
Reker G.T., Peacock E.J., Wong P.T. (1987), Meaning and Purpose in Life and Well-Being: A Life-Spain Perspective. Journal of Gerontology, 42, 44–49.
 
Rogers C.R. (1991), Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, tłum. A. Dodziuk, E. Knoll. Wrocław: Thesaurus-Press. Juniorzy Gospodarki.
 
Rokeach M. (1973), The nature of human values. New York: The Free Press.
 
Romeo E. (1998), Una vita alla ricerca del senso – intervista a Victor E. Frankl. W: E. Fizzotti, A. Gismondi (red.), Giovani, vuoto esistenziale e ricerca di senso, 111–124. Roma: Libreria Ateneo Salesiano.
 
Saint-Exupéry A. de (2007), O sens życia, tłum. A. Wasilewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
 
Schwartz S. (1992), Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. W: M.P. Zanna (red.), Advances in Experimental Social Psychology, 137–152. New York: Academic Press.
 
Schwartz S.H. (2005), Basic Human Values: Theory, Methods, and Applications. Referat wygłoszony na konferencji Il valore dei valori, Catania–Enna.
 
Sęk H. (1990), Kryzys wieku średniego a funkcjonowanie w społecznych rolach rodzinnych. W: M. Tyszkowa (red.), Rodzina a rozwój jednostki. Praca zbiorowa, 89–112. Poznań: Centralny Program Badań Podstawowych CPBP.
 
Sępowicz-Buczko K. (2010), Poczucie sensu życia a wsparcie społeczne Amazonek. Legnica: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona.
 
Siek S. (1984), Rozwój potrzeb psychicznych, mechanizmów obronnych i obrazu siebie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
 
Sieradzka-Baziur B. (2013), Indywidualizm jako pojęcie. Horyzonty Wychowania, 12(24), 17–35.
 
Sitek P. (2007), Sens życia. Eseje teologiczno-filozoficzne. Dzięgielów: Warto.
 
Skrzypińska K. (2002), Pogląd na świat a poczucie sensu i zadowolenie z życia. Kraków: Impuls.
 
Stachowski R. (2000), Historia psychologii od Wundta do czasów najnowszych. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. I, Podstawy Psychologii, 25–64. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
Steger M.F., Frazier P., Oishi S., Kaler M. (2006), The Meaning in Life Questionnaire: Assessing the presence of and search for meaning in life. Journal of Counseling Psychology, 1, 80–93.
 
Szymczak M. (red.). (1983), Słownik języka polskiego, T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Tchorzewski A. de, Zwierzchowski A. (red.). (2001), Sens życia – sens wychowania. Dylematy człowieka przełomu wieków. Bydgoszcz: Wers.
 
Trzebiński J. (1981), Twórczość a struktura pojęć. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Tucholska S. (2009), Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Lublin: Wydawnictwo KUL.
 
Wirth A.G. (1979), New Directions in Schools. W: J.B. Febry, R.P. Bulka, W.S. Sahakian (red.). Logotherapy in Action, 21–36. New York–London: Jason Aronson.
 
Wilski M. (2011), Osobowość i specyficzne problemy psychologiczne nauczycieli. W: S. Kowalik (red. nauk.), Psychologia ucznia i nauczyciela. Podręcznik akademicki, 334–367. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe.
 
Wolicki M. (1986), Człowiek w analizie egzystencjalnej Victora Emila Frankla. Przemyśl: [b.w.]. Wolicki M. (2007), Logoterapeutyczna koncepcja wychowania. Stalowa Wola–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
 
Yalom I.D. (1980), Existential psychotherapy. New York: Basic Books.
 
Zaleski Z. (1987), Motywacyjna funkcja celów w działalności człowieka. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
Zaleski Z. (1991), Psychologia zachowań celowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
Życińska J., Januszek M. (2011), Test Sensu Życia (Purpose in Life Test, PIL) J.C. Crumbaugha i L.T. Maholicka. Analiza psychometryczna. Czasopismo Psychologiczne, T. 17, 1, 133–142.
 
Źródła internetowe
 
Kolokator – wyszukiwarka kolokacji dla danych NKJP (cytowanie) – http://www.nkjp.uni.lodz.pl/collocations. jsp (dostęp: 15.02.2020).
 
Narodowy Korpus Języka Polskiego – www.nkjp.pl (dostęp: 15.02.2020).

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2020, Tom 25, Numer 2, s. 9 - 28

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Sens życia - analiza pojęcia w świetle nauk humanistycznych

Angielski:

The Meaning of Life: A Concept Analysis in the Light of the Humanities

Autorzy

Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, Mikołaja Kopernika 26, Kraków
ul. Mikołaja Kopernika 26, Kraków, Polska

Publikacja: 07.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Patrycja Kozera-Mikuła (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 3118

Liczba pobrań: 12483

<p> Sens życia - analiza pojęcia w świetle nauk humanistycznych</p>