FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Psychologia rozwoju jako nauka o genezie życia psychicznego: przełomowe dokonania i kierunki przyszłych badań

Data publikacji: 24.05.2012

Psychologia Rozwojowa, 2012, Tom 17, Numer 1, s. 17 - 29

https://doi.org/10.4467/20843879PR.12.001.0376

Autorzy

Janusz Trempała
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Psychologii, ul. Leopolda Staffa 1, 85 867 Bydgoszcz
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Psychologia rozwoju jako nauka o genezie życia psychicznego: przełomowe dokonania i kierunki przyszłych badań

Abstrakt

Developmental psychology as a science of psychic life genesis: crucial achievements and future research
In the paper a state of art in contemporary psychology of human development is presented. Considerations are concentrated on two issues: the nature and mechanisms of developmental changes. Regarding the nature, we show a shift in research from a study on stable and universal changes to not regular and unique changes. Regarding the developmental mechanism, we try to describe a shift from research concentrated on reactivity to research on own activity of individual in relation with environments. The main thesis of the paper is statement, that psychology of development belongs to the sciences of life, and according to it, should to search for specific rules of change in human functioning and development. The holistic-interactive, functional and relative approaches are indicated as a most effective in this kind of studies.

Bibliografia

Baltes P.B. (1987), Theoretical Propositions of Life Span Developmental Psychology: On the Dynamics Between Growth and Decline. Developmental Psychology, 23, 611–626.

Bronfenbrenner U. (1981), The ecology of human development. Experiments by nature and design. Cambridge, London: Harvard University Press.

Białecka-Pikul M. (2007), Krytycznie o sposobach badania teorii umysłu. Dziecięce strategie radzenia sobie z rozumieniem stanów mentalnych na materiale metafor. Psychologia Rozwojowa, 12 (1), 23–36.

Brzezińska A. (2000), Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.

Corbetta D., Thelen E. (1999), Lateral Biases as Fluctuations in Infant’s Spontaneous Arm Movements and Reaching. Developmental Psychology, 34, 237–255.

DeLongis A, Coyne J.C., Dakof G., Folkman S., Lazarus R.S. (1982), Relationship of Daily Hassles, Uplifts, and Major Life Events to Health Status. Health Psychology, 304, 1027–1029.

Elder G.H. (1974), Children of the Great Depression. Chicago: University of Chicago Press.

Elder G.H. Jr., Shanahan M.J. (2006), The Life Course and Human Development [w:] W. Damon, R.M. Lerner (red.), Handbook of child psychology (tom 1), 569–664. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Fischer K.W., Bidell T.R. (2006), Dynamic Development of Action and Thought [w:] W. Damon, R.M. Lerner (red.), Handbook of child psychology (tom 1), 313–399. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Flavell J.H. (1971), An Analysis of Cognitive Developmental Sequences. Genetic Psychology Monographs, 86, 279–350.

Gershkoff-Stowe L., Smith L.B. (1997), A Curvilinear Trend in Naming Errors as a Function of Early Vocabulary Growth. Cognitive Psychology, 34, 37–71.

Gesell A. (1946), The Ontogenesis of Infant Behavior [w:] L. Carmicheal (red.), Manual of child psychology, 295–331. New York: John Wiley & Sons.

Gottlieb G. (2003), Probabilistic Epigenesis of Development [w:] J. Valsiner, K.J. Connoly (red.), Handbook of developmental psychology, 3–17. Thousand Oaks: Sage.

Goulet L.R., Baltes P.B. (1970), Life-Span Developmental Psychology. New York: Academic Press.

Harris J.R. (2000), Geny czy wychowanie? Co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego. Warszawa: Jacek Santorski & Co Wydawnictwo.

Jaeger M., Rosnow R. (1988), Contextualism and Its Iplications for Psychological Inquiry. British Journal of Psychology, 79, 63–75.

Kohli M., Meyer J.W. (1986), Social Structure and Social Construction of Life Cycle. Human Development, 29, 145–180.

Lerner R., Hultsch D.F. (1983), Human Development: A Life Span Perspective. New York: McGraw Hill Book Company.

Lewin K. (1936/1966), Principles of Topological Psychology. New York: McGraw-Hill Company.

Lewin K. (1946), Behavior and development as a function of total situation [w:] L. Carmicheal (red.), Manual of Child Psychology, 791–844. New York: John Wiley and Sons, London: Chapman and Hall, Limited.

Liberska H. (2004), Perspektywy temporalne młodzieży. Wybrane uwarunkowania. Poznań: Wydawnictwo UAM.

Łoś Z. (2010), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu całego życia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Magnusson D., Stattin H. (2006), The Person in Context: a Holistic-Interactionistic Approach [w:] W. Damon, R.M. Lerner (red.), Handbook of Child Psychology (tom 1), 400–515. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Oleś P. (2003), Zmiany i rozwój osobowości w okresie średniej dorosłości. Kolokwia Psychologiczne, 11, 75–96.

Oleś P. (2011), Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Overton W.F. (2003), Metatheoretical Features of Behavior Genetics and Development. Human Development, 46, 356–361.

Overton W.F. (2006), Developmental Psychology: Philosophy, Concepts, Methodology [w:] W. Damon, R.M.

Lerner (red.), Handbook of Child Psychology (tom 1), 1–88. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Pinker S. (2005), Tabula rasa. Spory o naturę ludzką. Gdańsk: GWP.

Powell D.H. (1983), Understanding Human Adjustment. Normal Adaptation Through the Life Cycle. Boston, Toronto: Little, Brown and Company.

Przetacznik-Gierowska M. (1993), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży a psychologia rozwoju człowieka. Kwartalnik Polskiej Psychologii Rozwojowej, 1, 3–20.

Reynolds C.A., Finkel D., McArdle J.J., Gatz M., Berg S., Pedersen N.L. (2005), Quantitative Genetic Analysis of Latent Growth Curve Model of Cognitive Abilities in Adulthood. Developmental Psychology, 41, 3–16.

Russel M., Davey G.C. (1993), The Relationship Between Life Event Measures and Anxiety, and its Cognitive Correlates. Personality and Individual Differences, 14, 317–322.

Rutter M. (1996), Transitions and Turning Points in Developmental Psycho-pathology: As Applied to the Age Span Between Childhood and Midadulthood. International Journal of Behavioral Development, 19, 603–626.

Rutter M., Pickles A. (1991), Person-environment Interactions: Concepts, Mechanisms, and Implications for Data Analysis [w:] T.E. Wachs, R. Plomin (red.), Conceptualization and Measurement of Organism-environment Interaction, 105–141. Washington, DC: American Psychological Association.

Schaie K.W. (1965), A General Model for the Study of Developmental Change. Psychological Bulletin, 64, 92–107.

Shanahan M.J., Sulloway F.J., Hofer S.M. (2000), Change and Constancy in Developmental  Contexts. International Journal of Behavioral Development, 24, 421–427.

Siegler S.R. (2006), How Does Changes Occur: A Microgenetic Study of Number Conservation [w:] J.G. Bremner, C. Lewis (red.), Developmental sychology. Vol. 1: Perceptual and cognitive development in childhood, 81–125. London: Sage Publications.

Straś-Romanowska M. (2011), Późna dorosłość [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 326–350. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Trempała J. (red.) (1995), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie. Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Trempała J. (2000), Modele rozwoju człowieka. Czas i zmiana. Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe AB.

Trempała J. (2001), Dwa przełomy w badaniach nad rozwojem psychicznym człowieka. Przegląd Psychologiczny, 44, 85–92.

Trempała J. (2001b), Najważniejsze dokonania psychologii rozwojowej w mijającym wieku [w:] P. Francuz, P. Oleś, W. Otrebski (red.), Studia z psychologii w KUL, tom 10, 369–381. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.

Trempała J. (2004), Deregulation of Life Course and Adolescents’ Life Goals. The New Educational Review, 3 (2), 11–30.

Trempała J. (2004), Models of Psychological Time in the Research on Time Perspectives [w:] J. Trempała, L.-E. Malmberg (red.), Adolescents’ Future-orientation. Theory and Research, 111–122. Frankfurt am Main: Peter Lang Publishers.

Trempała J. (2011a), Natura rozwoju psychicznego [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 28–49. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Trempała J. (2011b), Mechanizm zmiany rozwojowej [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 50–70, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Tyszkowa M. (1988), Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny człwowieka w ciągu życia. Warszawa: PWN.

Tyszkowa M. (1996), Pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej [w:] M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, tom 1, S. 45–56. Warszawa: PWN.

Werner H. (1957), The Concept of Development from a Comparative and Organismic Point of View [w:] B. Harris (red.), The concept of development, 125–147, Minneapolis: University of Minnesota Press.

Wrosch C., Freund A.M. (2001), Self-regulation of Normative and Non-normative Developmental Challenges. Human Development, 44, 264–283.

Zając-Lamparska L. (2011), Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 419–432, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zamiara K. (1988), Formalne cechy rozwoju w różnych ujęciach modelowych [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Warszawa: PWN.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2012, Tom 17, Numer 1, s. 17 - 29

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Psychologia rozwoju jako nauka o genezie życia psychicznego: przełomowe dokonania i kierunki przyszłych badań

Angielski:

Developmental psychology as a science of psychic life genesis: crucial achievements and future research

Autorzy

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Psychologii, ul. Leopolda Staffa 1, 85 867 Bydgoszcz

Publikacja: 24.05.2012

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Janusz Trempała (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski