FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Agresywność i zachowania agresywne młodzieży a percypowane przez nią postawy rodzicielskie. Perspektywa rozwojowa

Data publikacji: 21.12.2015

Psychologia Rozwojowa, 2015, Tom 20, Numer 4, s. 25 - 44

https://doi.org/10.4467/20843879PR.15.020.4463

Autorzy

,
Hanna Liberska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Psychologii, ul. Leopolda Staffa 1, 85 867 Bydgoszcz
Wszystkie publikacje autora →
Marzanna Farnicka
Instytut Psychologii, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, al. Wojska Polskiego 69 65-001 Zielona Góra
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Agresywność i zachowania agresywne młodzieży a percypowane przez nią postawy rodzicielskie. Perspektywa rozwojowa

Abstrakt

Aggressivness and aggressive behavior of youth and perceived by them parental attitude. Developmental perspective

The present paper verifies the assumptions about the importance of parental attitudes for the mechanism of formation of aggressive behavior in adolescents. It was carried out on the basis of a series of three studies. The aim was to assess the significance of any links between: parental attitudes and expression of aggressive behavior of the respondents in the second phase of adolescence (N = 237). The basic research question concerned the problem of stability and change during aggression in relation to the gender of respondents and their parenting attitudes. The study used: Parental’ Attitude Scale (SPR-2) (Plopa, 1987, 2005), tools for the study of aggression (Wójcik) and BPAQ (Buss, Perry, 1992). The research found that there are: (1) significant differences between girls and boys in their late adolescence in the manifestations of aggression, (2) a significant relationship between specific parental attitudes and adolescent aggressive behavior depending on the gender of children a,nd their parents’, (3) changes in the manifestation of aggressiveness depending on the cultural context. Constellations of parental attitudes have diagnosed, which substantially relate to the intensity of adolescent aggressive responses and the occurrence of physical forms of aggression. It was also found that the influence of parental attitudes on growing children’s aggressive behavior is limited by gender of the child and the parent.

Bibliografia

Anderson C.A., Bushman B.J. (2002), Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27–51.

Bandura A. (1973), Aggression: A social learning analysis. New York: Prentice Hall.

Bandura A., Walters R.H. (1968), Agresja w okresie dorastania. Wpływ praktyk wychowawczych i stosunków rodzinnychWarszawa: PWN.

Berkowitz L. (1989), Frustration-aggression hypothesis: Examination and reformulation. Psychological Bulletin, 14, 59–73.

Berkowitz L. (1993), Aggression: Its causes, consequences, and control. Philadelphia: Temple University Press.

Bjorkqvist K., Lagerspetz K.M.J., Kaukiainen A. (1992), Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends in regard to direct and indirect aggression. Aggressive Behavior, 18, 117–127.

Boot-LaForce C., Oxford M. (2008), Trajectories of social withdrawal from grades 1 to 6: Prediction from early parenting, attachment, and temperament. Developmental Psychology, 44 (5), 1298–1313.

Borecka-Biernat D. (2006), Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania. Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Borecka-Biernat D. (red.) (2013), Zachowania agresywne dzieci i młodzieżyWarszawa: Difin.

Bowlby J. (1988), A secure base: Clinical applications of attachment theoryLondon: Routledge.

Brzezińska A. (2000), Psychologiczne portrety człowiekaPraktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Brzezińska A., Hornowska E. (2004), Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy. Warszawa: Scholar.

Buss A. (1961), The psychology of aggression. New York: Wiley.

Buss A.H., Perry M.P. (1992), The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63, 452–459.

Dollard J., Doob L.W., Miller N.E., Mower O.H., Sears R.R. (1939), Frustration and aggression. New Haven: Yale University Press.

Dominiak-Kochanek D., Frączek A., Konopka K. (2012), Styl wychowania w rodzinie a aprobata agresji w życiu społecznym przez młodych dorosłych. Psychologia Wychowawcza, 1–2, 66–85.

Dudzikowa M., Wawrzyniak-Beszterda R. (2010), Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacjiKraków: Wydawnictwo Impuls.

Duncan N. (2006), Girls, popularity and power: Female identity in high school [w:] K. Osterman, K. Bjorkvist (eds.), Contemporary research on aggression, 91–96. Vasa: Abo Akademi.

Farnicka M., Liberska H. (2014a), Cierpkie owoce reformy edukacji – perspektywa psychologiczna, Kultura i Edukacja, 1, 36–50.

Farnicka M., Liberska H. (2014b), Przejawy agresywności współczesnej młodzieży i ich uwarunkowania rodzinne. Rocznik Lubuski, 40, 43–58.

Ferguson G.A., Takane Y. (1997), Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Frączek A. (red.) (1979), Studia nad psychologicznym mechanizmami czynności agresywnych. Warszawa: PAN.

Frączek A., Zumkley H. (red.) (1993), Socjalizacja a agresjaWarszawa: WSPS.

Huesmann L.R. (1998), The role of social information processing and cognitive schema in acquisition and maintenance of habitual aggressive behavior [w:] R.G. Geen, E. Donnerstein (eds.), Human aggression: Theories, research, and implications for policy, 73–109. New York: Academic Press.

Janicka I., Liberska H. (red.) (2014), Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Konopka K., Frączek A. (2013), Płeć psychologiczna a gotowość do agresji interpersonalnej u kobiet i mężczyzn. Polskie Forum Psychologiczne, 18, 1, 65–80.

Krahé B. (2006), Agresja. Gdańsk: GWP.

Kubacka-Jasiecka D. (2001), W poszukiwaniu tożsamości – od agresji potencjalnej do destruktywności [w:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży, 59–82. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lagerspetz K., Westman M. (1980), Moral approval of aggressive acts: A preliminary investigation. Aggressive Behavior, 6, 119–130.

Laosa L.M. (1981), Maternal behavior: Socio-cultural diversity in modes of family interaction [w:] R.W. Henderson (ed.), Parent-child interaction: Theory, research and prospects, 125–167. New York: Academic Press.

Levitt M.J., Levitt J., Buston G.L., Crooks N.A., Santos J.D., Telan P., Hodgetts J., Milevsky A. (2005), Patterns of social support in the middle childhood to early adolescent transition: Implications for adjustment. Social Development, 14, 3, 398–420.

Lewis M., Feiring C., McGuffog C., Jaskir J. (1984), Predicting psychopathology in six-year-olds from early social relations. Child Development, 55, 123–136.

Liberska H. (2004), Perspektywy temporalne młodzieży. Wybrane uwarunkowania. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Liberska H. (2007), Kształtowanie się tożsamości a styl wychowania w rodzinie [w:] B. Harwas-Napierała, H. Liberska (red.), Tożsamość a współczesność. Nowe tendencje i zagrożenia, 53–74. Poznań: Wydawnic­two Naukowe UAM.

Liberska H. (2009), Kształtowanie się tożsamości młodzieży a wybrane aspekty wychowania w rodzinie, referat wygłoszony podczas XVIII Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych, Wrocław, 4.06–6.06.2009.

Liberska H., Matuszewska M. (2001), Wybrane czynniki i mechanizmy powstawania agresji w rodzinie [w:] M. Binczycka-Anholcer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne, 80–89. Warszawa–Poznań: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

Liberska H., Matuszewska M. (2003), Niektóre społeczne uwarunkowania agresji u młodzieży. Psychologia Rozwojowa, 2–3, 97–107.

Liberska H., Matuszewska B. (2007), Rodzinne uwarunkowania zachowań agresywnych młodzieży. Roczniki Socjologii Rodziny, t. 18, 187–200.

Liberska H., Matuszewska M. (2014), Modele funkcjonowania rodziny. Style wychowania [w:] I. Janicka, H. Liberska H. (red.), Psychologia rodziny, 115–139. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Liberska H., Matuszewska M., Freudenreich D. (2013), Percepcja postaw rodzicielskich matek i ojców a zachowania agresywne dorastających córek i synów [w:] D. Borecka- Biernat (red.), Zachowania agre­syw­ne dzieci i młodzieży, 78–98. Warszawa: Difin.

Machel H. (2001), Niektóre makroczynniki społeczne sprzyjające aktualnie przestępczości młodzieży w Pol­sce na tle procesu transformacji ustrojowej [w:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży, 163–178. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Nurmi J.E. (1993), Adolescent development in an age-graded context: The role of personal beliefs, goals and strategies in the tackling of developmental tasks and standards. International Journal of Behavioral Development, 16, 169–189.

Obuchowska I. (1996), Drogi dorastania. Psychologia rozwojowa okresu dorastania dla rodziców i wycho­wawców. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.

Obuchowska I. (2001), Agresja dzieci w perspektywie rozwojowej [w:] M. Binczycka- Anholcer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne. Warszawa– Poznań: PTHP.

Oleszkowicz A. (2006), Bunt młodzieńczy. Uwarunkowania. Formy. Skutki. Warszawa: Scholar.

Oleszkowicz A., Senejko A. (2013), Psychologia dorastania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Olewus D. (1979), Stability of aggressive reaction patterns in males. Psychological Bulletin, 86, 852–875.

Ostrowska K. (2008), Psychologia resocjalizacyjna. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.

Pettit G.S., Bates J.E., Dodge K.A. (2006), Supportive parenting, ecological context and children’s adjustment: A seven-year longitudinal study. Child Development, 68, 908–923.

Plopa M. (1987), Skala postaw rodzicielskich. Psychologia Wychowawcza, 5, 553–567.

Plopa M. (2005), Psychologia rodziny. Kraków: Impuls.

Poraj G. (2006), Wyznaczniki, cele i przejawy agresji w świetle badań młodzieży szkolnej [w:] T. Rostow­ska, J. Rostowski (red.), Wokół wychowania. Rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka, 196–209. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki.

Poraj G. (2009), Poczucie bezpieczeństwa jako predykator syndromu agresji u nauczycieli [w:] D. Borecka­-
-Bier­nat (red.), Poszukiwanie uwarunkowań zaburzeń w zachowaniu młodzieży w interakcjach społecznych, 101–117. Wałbrzych: Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości.

Pospiszyl K. (2000), Psychopatia. Warszawa: Żak.

Pospiszyl K. (2001), Kilka uwag o genezie patologicznych form zachowania się współczesnej młodzieży [w:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży, s. 15–20. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ja­giel­lońskiego.

Ryś M. (2004), Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnejWarszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Simons K.J., Paternite C.E., Shore C. (2001), Quality of parent/adolescent attachment and aggression in young adolescents. Journal of Early Adolescence, 21 (2), 182–203.

Sitarczyk M. (2006), Środowisko rodzinne nieletnich sprawców zabójstw [w:] T. Rostowska, J. Rostowski (red.), Wokół wychowania. Rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka, 209–216. Łódź: Wydawnic­two Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki.

Smetana J.G. (2010), Adolescents, families, and social development: How teens construct their worlds. West Sussex, England: Wiley-Blackwell.

Tremblay R. (2000), The development of physical aggression from early childhood to adolescence, wykład przedstawiony podczas VII Biennial Conference of the EARA, Jena, Germany, 31.05– 04.06.2000.

Tucholska S. (1998), Pomiar agresji: Kwestionariusz Agresji A. Bussa i M. Perry’ego [w:] A. Januszewski, P. Oleś, W. Otrębski (red.), Studia z psychologii w KUL, s. 369– 378. Lublin: RW KUL.

Tyszkowa M. (1986), Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa: PWN.

Wojciszke B. (2011), Psychologia społeczna. Warszawa: Scholar.

Wójcik D. (1977), Środowisko rodzinne a poziom agresywności młodzieży przestępczej i nie i nieprzestępczej. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Ziemska M. (1973), Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2015, Tom 20, Numer 4, s. 25 - 44

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Agresywność i zachowania agresywne młodzieży a percypowane przez nią postawy rodzicielskie. Perspektywa rozwojowa

Angielski:

Aggressivness and aggressive behavior of youth and perceived by them parental attitude. Developmental perspective

Autorzy

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Psychologii, ul. Leopolda Staffa 1, 85 867 Bydgoszcz

Instytut Psychologii, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, al. Wojska Polskiego 69 65-001 Zielona Góra

Publikacja: 21.12.2015

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Hanna Liberska (Autor) - 50%
Marzanna Farnicka (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski