„Widział na ulicy Murzyna, ale nie ludożercę”. O tłumaczeniu i poprawności politycznej

Michał Borodo

Tytuły

Abstrakt

The article focuses on Kaytek the Wizard, the English translation of Janusz Korczak’s children’s classic Kajtuś czarodziej, originally published in Poland in 1933. Translated by Antonia Lloyd-Jones, the book was published by Penlight Publications in New York in 2012, almost eighty years after the original publication. The article begins with an overview of the theoretical context of translating children’s literatur with regard to issues such as censorship, political correctness and ideological manipulations. It demonstrates that contentious passages have often been mitigated in order to create a commercially or ideologically “proper” text, for example in the former countries of the Eastern Bloc, Spain or contemporary America. It then describes the context of the publication of the English version of Korczak’s classic, shedding light on the roles of the copyright holder and translation commissioner, the publisher and the translator, also mentioning the English language reviews of the translation which appeared in literary journals. Following that, the article examines the translator’s treatment of the original expressions and passages concerning racial issues and Black people, which would be considered racist today. These include references to Africans as “savages”, “apes” or “cannibals”, the reflection of the European racial stereotypes of that period. It is demonstrated that in her treatment of such lexical items the translator adopted a middle course, retaining some of the contentious passages but also partly omitting and toning down other controversial examples in question. The article also reflects on the role and constraints on the literary translator, who may be confronted with the ethical dilemma of either respecting the integrity of the original and recreating the collective consciousness of a bygone era or appropriating the original text through eliminating the passages negatively portraying Black people in the context of multicultural American society.

Słowa kluczowe

poprawność polityczna, przekład literatury dziecięcej, przekład literacki, Janusz Korczak

political correctness, children’s literature translation, literary translation, Janusz Korczak

Bibliografia

Adamczyk-Garbowska M. 1988. Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej: problemy krytyki przekładu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Blumczyński P., Najwer J. 2011. Z amerykańskiej plantacji do międzywojennej Polski (czyli jak Uncle Remus został Murzynkiem Bam-Bo), „Przekładaniec” 22/23, s. 159–171.

Borkowska G. 2007. Polskie doświadczenie kolonialne, „Teksty Drugie” 4, s. 15–24.

Craig I. 2001. Children’s Classics under Franco. Oxford: Peter Lang.

Dollerup C. 1999. Tales and Translation, Amsterdam: John Benjamins.

Elswit S. [bdw]. Kaytek the Wizard, recenzja, http://www.jewishbookcouncil.org/book/kaytek-the-wizard [dostęp: 20 września 2016].

Fernández-López M. 2006 [2000]. Translation Studies in Contemporary Children’s Literature: A Comparison of Intercultural Ideological Factors, w: G. Lathey (red.), The Translation of Children’s Literature: A Reader, Clevedon: Multilingual Matters, s. 41–53.

Hughes G. 2010. Political Correctness: A History of Semantics and Culture, Chichester: Wiley-Blackwell.

Instytut Książki. 2013. Found in Translation dla Antonii Lloyd-Jones, http://www.instytutksiazki.pl/wydarzenia,aktualnosci,29813,found-in-translation-dla-antonii-lloyd-jones.html [dostęp: 10 kwietnia 2016].

Kirkus Reviews. 22.07.2012. Kaytek the Wizard, recenzja, http://www.kirkusreviews.com/book-reviews/janusz-korczak/kaytek-wizard [dostęp: 20 września 2016].

Korczak J. 1985 [1933]. Kajtuś czarodziej, Warszawa: Nasza Księgarnia.

Korczak J. 2012. Kaytek the Wizard, przeł. A. Lloyd-Jones, New York: Penlight Publications.

Kowalski M.A. 2005. Kolonie Rzeczpospolitej, Warszawa: Bellona.

Lavoie J. 2007. Mark Twain vs. William-Little Hughes: The Transformation of a Great American Novel, w: P. St-Pierre i P. C. Kar (red.), In Translation – Reflections, Refractions, Transformations, Amsterdam: John Benjamins, s. 95–106.

Lefevere A. 1992. Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame, London–New York: Routledge.

Lloyd-Jones A. 2012. Wywiad, http://culture.pl/pl/artykul/kajtus-kaytek-korczak-wywiad-z-tlumaczka-antonia-lloyd-jones [dostęp: 10 kwietnia 2016].

Looby R. 2015. Censorship, Translation and English Language Fiction in People’s Poland, Leiden–Boston: Brill/Rodopi.

Mdallel S. 2003. Translating Children’s Literature in the Arab World: The State of the Art, „Meta” 48(1–2), s. 298–306.

O’Sullivan E. 2005. Comparative Children’s Literature, London: Routledge.

Pokorn K.N. 2012. Post-Socialist Translation Practices: Ideological Struggle in Children’s Literature, Amsterdam: John Benjamins.

Seago K. 2006 [1995]. Nursery Politics: Sleeping Beauty, or the Acculturation of a Tale, w: G. Lathey (red.), The Translation of Children’s Literature: A Reader, Clevedon: Multilingual Matters, s. 175–189.

Shavit Z. 1986. Poetics of Children’s Literature, London: The University of Georgia Press.

Thomson-Wohlgemuth G. 2003. Children’s Literature and Translation Under the East German Regime, „Meta” 48(1–2), s. 241–249.

––––– 2004. Children’s Literature in Translation from East to West, w: S. Chapleau (red.), New Voices in Children’s Literature Criticism, Lichfield: Pied Piper Publishing, s. 119–128.

––––– 2006. Flying High – Translation of Children’s Literature in East Germany, w: J. Van Coillie, W.P.

Verschueren (red.), Children’s Literature in Translation: Challenges and Strategies, Manchester: St. Jerome, s. 47–59.

––––– 2009. Translation under State Control: Books for Young People in the German Democratic Republic, New York–Abingdon: Routledge.

Van Coillie J. 2011. Nie ma śpiącej królewny bez kolców. Tłumaczenie baśni. Propozycja modelu analizy porównawczej, przeł. E. Wójcik-Leese, „Przekładaniec” 22/23, s. 11–35.

Wunderlich R. 1992. The Tribulations of Pinocchio: How Social Change Can Wreck a Good Story, „Poetics Today” 13(1), s. 197–219.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2016, Numer 33 – (Post)kolonializm w przekładzie , s. 196 - 213

DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.16.030.7353

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

„Widział na ulicy Murzyna, ale nie ludożercę”. O tłumaczeniu i poprawności politycznej

Angielski:

“He Saw a Black Man in the Street, but not a Cannibal”. On Translation and Political Correctness

Autorzy

Michał Borodo

https://orcid.org/0000-0002-9634-7097

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. J. K. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska

Publikacja: 18.09.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Michał Borodo (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2651

Liczba pobrań: 1447

<p> „Widział na ulicy Murzyna, ale nie ludożercę”. O tłumaczeniu i poprawności politycznej</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy