cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 14.04.2023
Przekładaniec, 2022, Numer 45, s. 133 - 154
https://doi.org/10.4467/16891864PC.22.013.17174Autorzy
Report from the Battlefield: How to Translate Battle Descriptions in the Mahābhārata
This article discusses the problem of scene construal in translation, based on a selected description of the battle scene in the Mahābhārata. It is an old Indian epic (c. 400 BCE–400 CE), the greatest epic of mankind (c. 100,000 stanzas), composed in Sanskrit, most likely orally, and certainly distributed in this way. Its main theme is the war between related families. In Indology, descriptions of battles have been treated as conventional because of their orality, however, a closer analysis shows their well- thought-out structure.
The article discusses examples of zooming-in/out strategy (Langacker 2005) as one of the methods of active scene building. I show how the authors of the Mahābhārata construed doubly dynamic scenes in which both the content of the description (i.e. the fight) and the description itself is dynamic, reflecting the narrator’s movement. I also discuss the difficulties it presents to the Polish translator and consider the extent to which Polish inflection allows for a similar construal, thus meeting the translation requirements proposed by Tabakowska (1993). My hypothesis is that in many cases such doubly dynamic scenes can be successfully reflected in Polish, as opposed to an English translation (Cherniak 2008–9), thus preserving the extraordinary value of the original.
Adluri, Vishwa (red.). 2013. Ways and Reasons for Thinking about the Mahābhārata as a Whole, Pune: Bhandarkar Oriental Research Institute.
Adluri, Vishwa, Bagchee, Joydeep (red.). 2011. Reading the Fifth Veda: Studies on the Mahābhārata – Essays by Alf Hiltebeitel, t. 1, Leiden–Boston: Brill.
— (red.). Argument and Design: The Unity of the Mahābhārata, Leiden–Boston: Brill.
— (red.). 2018. Philology and Criticism: A Guide to Mahābhārata Textual Criticism, London–New York: Anthem Press.
Bakker, Egbert. J. 1997. Poetry in Speech: Orality and Homeric Discourse, New York–London: Ithaca.
— Pointing at the Past. From Formula to Performance in Homeric Poetics. Wash- ington, DC: Center for Hellenic Studies.
Bonifazi, Anna. 2008. Memory and Visualization in Homeric Discourse Markers, w: E. Anne Mackay (red.), Orality, Literacy, Memory in the Ancient Greek and Ro- man World, Leiden–Boston: Brill, s. 35–64.
— Homer’s Versicolored Fabric: The Evocative Power of Ancient Greek Epic Wordmaking, Washington: Harvard University Press.
— Particles as Cues to Structuring in Serbocroatian and Early Greek Epic, w: M. Antović, C. Pagán Cánovas (red.), Oral Poetics and Cognitive Science, Ber- lin–Boston: Walter de Gruyter, s. 125–147.
Bonifazi, Anna, Elmer, David F. 2012a. Composing Lines, Performing Acts: Clauses, Discourse Acts, and Melodic Units in a South Slavic Epic Song, w: E. Minchin (red.), Orality, Literacy and Performance in the Ancient World, Leiden–Boston: Brill, s. 89–109.
— The Meaning of Melody: Remarks on the Performance-Based Analysis of Bosniac Epic Song, w: J. Harris, B. Hillers (red.), Child’s Children: Ballad Study and Its Legacies, Trier: Wissenschaftlicher Verlag Trier, s. 293–309.
Brockington, John. L. 1998. The Sanskrit Epics, Leiden–Boston: Brill.
Cherniak, Alex. 2008–2009. Mahābhārata. Book Six. Bhīṣma, przeł. A. Cherniak, wstęp R. Guha, t. 1–2, New York: New York University Press – JJC Foundation.
Dancygier, Barbara, Lu, Wei-lun, Verhagen, Arie (red.). 2016. Viewpoint and the Fabric of Meaning: Form and Use of Viewpoint Tools across Languages and Modalities, Berlin–Boston: Walter de Gruyter.
Elmer, David F. 2009. Presentation Formulas in South Slavic Epic Song. „Oral Tradition” 24, s. 41–59.
Ehrlich, Susan. 1990. Point of View: A Linguistic Analysis of Literary Style, Abingdon– New York: Routledge.
Fitzgerald, James. L. 2002. The Rāma Jāmadagnya ‘Thread’ of the Mahābhārata: A New Survey of Rāma Jāmadagnya in the Pune Text, w: M. Brockington (red.), Stages and Transitions: Temporal and Historical Frameworks in Epic and Purāṇic Literature, Proceedings of the Second Dubrovnik International Conference on the Sanskrit Epics and Purāṇas, August, 1999, Zagreb: Hrvatska Akademija Znanosti i Umjetnosti, s. 89–132.
— The Many Voices of the Mahābhārata, „Journal of the American Oriental Society” 123(4), s. 803–818.
Geertz, Clifford. 1973. Ethos, World View, and the Analysis of Sacred Symbols, w: C. Geertz, The Interpretation of Cultures: Selected Essays by Clifford Geertz, New York: Basic Books, s. 126–141.
Górska, Elżbieta. 2001. O znaczeniu wyrażeń językowych w ujęciu gramatyki kognitywnej, „Scripta Neophilologica Poznaniensis” 3, s. 57–67.
Hiltebeitel, Alf. 2001. Rethinking the Mahābhārata: A Reader’s Guide to the Education of the Dharma King, Chicago–London: The University of Chicago Press.
— Weighting Orality and Writing in the Sanskrit Epics, w: V. Adluri, J. Bagchee (red.), Reading the Fifth Veda: Studies on the Mahābhārata – Essays by Alf Hilte- beitel, t. 1, Leiden–Boston: Brill, s. 3–30.
— The Primary Process of the Hindu Epics, w: V. Adluri, J. Bagchee (red.), Reading the Fifth Veda: Studies on the Mahābhārata – Essays by Alf Hiltebeitel, t. 1, Leiden–Boston: Brill, s. 31–48.
— More Rethinking the Mahābhārata: Toward a Politics of Bhakti, w: V. Adluri, J. Bagchee (red.), Reading the Fifth Veda: Studies on the Mahābhārata – Essays by Alf Hiltebeitel, t. 1, Leiden–Boston: Brill, s. 49–72.
— On Reading Fitzgerald’s Vyāsa, w: V. Adluri, J. Bagchee (red.), Reading the Fifth Veda: Studies on the Mahābhārata – Essays by Alf Hiltebeitel, t. 1, Leiden– Boston: Brill, s. 332–364.
Hühn, Peter, Schmid, Wolf, Schönert, Jörg (red.). 2009. Point of View, Perspective, and Focalization: Modeling Mediation in Narrative, Berlin–New York: Walter de Gruyter.
Kudelska, Marta (oprac.). 1995. Bhagawad Gita, Kraków: Oficyna Literacka.
Kuno, Susumu. 1987. Functional Syntax: Anaphora, Discourse and Empathy, Chicago: University of Chicago Press.
Kuno, Susumu, Kaburaki, Etsuko. 1975. Empathy and Syntax, w: S. Kuno (red.), Harvard Studies in Syntax and Semantics, Cambridge: Harvard University Press, s. 1–73.
Langacker, Ronald W. 2005. Wykłady z gramatyki kognitywnej, przeł. H. Kardela, P. Ło- zowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
— Cognitive Grammar: A Basic Introduction, Oxford: Oxford University Press.
Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. 2010. Nowe spojrzenie na przekład: podobieństwo, granice ekwiwalencji i rekonceptualizacja, „Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik” 3, s. 9–31.
Litwińczuk, Agnieszka. 2013. Językowo-kulturowy obraz ręki w polszczyźnie ludowej, „Adeptus” 1, s. 56–69.
McIntyre, Dan. 2006. Point of View in Plays: A Cognitive Stylistic Approach to View- point in Drama and Other Text-Types, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Milewska, Iwona. 2012. The Mahabharata Epic, Its Translations and Its Influence on Polish Intellectual Circles and General Readers, „Źródła Humanistyki Europejskiej” 5, s. 287–315.
Minchin, Elizabeth. 2001. Homer and the Resources of Memory: Some Applications of Cognitive Theory to the Iliad and the Odyssey, Oxford–New York: Oxford University Press.
Nalewajko, Paulina. 2018. O dynamiczności struktur pojęciowych. Sceny walki w opowiadaniu „Wiedźmin” A. Sapkowskiego w oryginale i w przekładzie na język angielski w ujęciu gramatyki kognitywnej Langackera, w: A. Libura, D. Bębeniec, H. Kowalewski (red.), Dociekania kognitywne, Kraków: Universitas, s. 199–222.
Rucińska, Anna (oprac.). 2002. Bhagawadgita. Święta pieśń Pana, Warszawa: Sawitri – Medium.
Sachse, Joanna (oprac.). 1988. Bhagawadgita, czyli Pieśń Pana, Wrocław: Ossolineum.
— 2019 (oprac.). Bhagawadgita, czyli Pieśń Czcigodnego, Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych.
Simpson, Paul. 1993. Language, Ideology and Point of View, London–New York: Routledge.
Skrzypczak, Waldemar. 2008. Myśl ucieleśniona i myśl imaginacyjna. Wymiary obrazowania w języku i zasady porządkujące, „Literatura Copernicana” 2, s. 111–127.
Sukthankar, Vishnu Sitaram et al. 1927–1959. Mahabharata, t. 1–19, Poona: Bhandarkar Oriental Research Institute.
Sweetser, Eve, Stec, Kashmiri. 2016. Maintaining Multiple Viewpoints with Gaze, w: B. Dancygier, W. Lu, A. Verhagen (red.), Viewpoint and the Fabric of Meaning: Form and Use of Viewpoint Tools across Languages and Modalities, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, s. 237–257.
Tabakowska, Elżbieta. 1993. Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, przeł. A Pokojska, Kraków: Universitas.
— Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
— Komunikowanie i poznawanie w językoznawstwie, „Teksty Drugie” 1–2, s. 50–59.
— Tłumacząc się z tłumaczenia, Kraków: Wydawnictwo Znak.
— Obraz gramatyki i gramatyka obrazu, „Przekładaniec” 35, s. 73–85.
Wiraszka, Łukasz. 2015. Kategoria punktu widzenia w przekładzie ustnym z perspektywy językoznawstwa kognitywnego w relacji języki polski – język angielski, Kraków: Universitas.
Strony internetowe
http://www.bhagavadgita.eu [dostęp: 8.08.2021].
Informacje: Przekładaniec, 2022, Numer 45, s. 133 - 154
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Report from the Battlefield: How to Translate Battle Descriptions in the Mahābhārata
Department of Linguistics and Modern Languages UNISA, Pretoria
Wydział Orientalistyczny, Uniwersytet Warszawski
Publikacja: 14.04.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 440
Liczba pobrań: 361