FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Polish-Postcolonial Similarities. Reception of Translated Postcolonial Literature in Poland (1970–2010)

Data publikacji: 18.12.2018

Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 2018 – (Post)colonial Translation, s. 37 - 63

https://doi.org/10.4467/16891864ePC.18.002.9824

Autorzy

Dorota Gołuch
Cardiff University
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Polish-Postcolonial Similarities. Reception of Translated Postcolonial Literature in Poland (1970–2010)

Abstrakt

Many studies of postcolonial translation feature analyses of translational and publishing decisions and their potential influences on the relationships between the colonizers and the colonized (e.g. Jacquemond 1992, Tymoczko 1999, Spivak 2009). This article proposes a different methodology, focusing instead on the presence of translated postcolonial literature in Poland through a systematic, discursive study of its reception. Based on the results of an unpublished doctoral study (Gołuch 2013) – which analysed nearly a thousand reviews of African, Indian, Caribbean and Middle Eastern writing, published in the Polish press between 1970 and 2010 – the article demonstrates that Polish reviewers increasingly often affirm Polish-postcolonial similarities, even if Orientalist, othering discourses remain present in the reviews.

This finding contributes to timely debates about Polish self-perceptions. Emphasising the otherness or exoticism of postcolonial texts and contexts, the reviewers tend to write from the position of Europeans and to identify with Orientalist biases. Yet, the emerging discourse comparing postcolonial experiences of migration, independence struggle, and post-independence complexes with Poland’s own past and present offers an interesting counterbalance to a long-standing tradition of othering perceptions. Focusing on specific similarities, some reviewers seem to think of Poland and themselves in postcolonial terms.

Furthermore, the article contributes to scholarship on Polish postcolonialism. Numerous incisive studies have examined the Partitions of Poland (1795–1918), Nazi occupation (1939–1945) and Soviet domination (1945–1989) in terms of colonisation, at the same time employing postcolonial tools to revisit issues of Polish domination over Belarusians, Lithuanians and Ukrainians, as well as Polish attitudes to non-European colonised peoples (e.g. Thompson 2000, Kłobucka 2001, Cavanagh 2003, Fiut 2003, Bakuła 2006, Janion 2006, Buchholtz 2009, Gosk 2010, Kołodziejczyk 2010, Skórczewski 2013, Wojda 2015). Notably, the themes of Poland’s status as a colonised and colonising country within the immediate region, on the one hand, and Polish perceptions of non-European postcolonial peoples, on the other, tend to be explored separately (cf. Wajda 2015). This article, however, suggests that a Polish postcolonial self-image might be manifesting in response to an encounter with translated postcolonial writing, and generally argues for bringing the two thematic strands together to explore further the interdependencies between Poland’s postcolonialism and Polish attitudes to non-European postcolonials.

Bibliografia

Achebe C. 1977. “An Image of Africa: Racism in Conrad’s Heart of Darkness”, Massachusetts Review 18(4), pp. 782–794.

Adamowski J. 2008. “Epoka po Gandhim, czyli Feudalizm nad Gangesem” [Review of A. Adiga, Biały tygrys, trans. by L. Stawowy], Le Monde Diplomatique 12, pp. 22–23.

Bakuła B. 2006. “Kolonialne postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki)”, Teksty Drugie 6, pp. 11–33.

“Bez komentarza”. 1989. Przegląd Wiadomości Agencyjnych 11, p. 5.

Bialas Z. 1997. “Whose Madagascar? The Case of the Colonised Colon”, English in Africa 24(2), pp. 15–25.

Bojarska M. 1984. “Wszelkie pojęcie idzie stępa” [Review of A. Tutuola, Smakosz wina palmowego. Moje życie puszczy upiorów, trans. by E. Skurjat], Nowe Książki 9, p. 72–74.

––––– 1985. “Pani Nadine” [Review of N. Gordimer, Zapach kwiatów śmierci, trans. by A. Glinczanka et al.), Nowe Książki 6, pp. 102–104.

Bolecki W. 2007. “Myśli różne postkolonializmie. Wstęp do tekstów nie napisanych”, Teksty Drugie 4, pp. 6–14.

Borkowska-Arciuch G. 2007. “Polskie doświadczenie kolonialne”, Teksty Drugie 4, pp. 15–24.

Borowska H. 1973. “C. Laye – powieściopisarz gwinejski”, Kultura Społeczeństwo 17(2), pp. 139–149.

Broński M. [W. Skalmowski]. 1982. “Obszary mroku”, Kultura 9, pp. 51–65.

––––– 1989. “‘Szatańska’ powieść Rushdiego”, Kultura 5, pp. 175–185.

Buchholtz M. 2009. “Poetyka (post)kolonialnej przygody podróżniczej. Przypadki Kornela Makuszyńskiego, Mariana Walentynowicza, Alfreda Szklarskiego Tomasza Różyckiego”, in: M. Buchholtz (ed.), Studia postkolonialne literaturoznawstwie kulturoznawstwie anglojęzycznym, Toruń: Adam Marszałek, pp. 105–143.

Budrecki W. 2007. “Review of T.J. Tejpal, Alchemia pożądania, trans. by K. Obłucki”, Odra 78, pp. 149–150.

Bugajski L. 1976. “Review of A. Kourouma, Fama Dumbuya najprawdziwszy. Dumbuya na białym koniu, trans. by Z. Stolarek”, Radar 1, p. 27.

––––– 1988. “Review of E. Habibi, Niezwykłe okoliczności zniknięcia niejakiego Saida Abu an-Nahsa rodu Optysymistów, trans. by H. Jankowska”, Życie Literackie 26, p. 15.

Bukowski W. 1989. “Szatańskie wersety”, Dziennik Ludowy 53, p. 3.

Cackowski Z. 1997. “Ostateczne oparcie”, Wiadomości Kulturalne 40, p. 7.

Cavanagh C. 2003. “Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii”, trans. by Tomasz Kunz, Teksty Drugie 2–3, pp. 60–71.

Cichoń A. 2004. “kręgu zagadnień literatury kolonialnej – pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza”, Er(r)go 8, pp. 91–108.

Czapliński P. 2009. “Polityka literatury, czyli pokazywanie języka”, in: K. Dunin (red.) Polityka literatury, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, pp. 6–39.

Czeszko B. 1976. “Mozolne odkrywanie Afryki” [Review of A. Kourouma, Fama Dumbuya najprawdziwszy. Dumbuya na białym koniu, trans. by Z. Stolarek], Nowe Książki 4, pp. 26–27.

Domańska E. 2008. “Obrazy PRL perspektywie postkolonialnej. Studium przypadku”, in: K. Brzechczyn (red.), Obrazy PRL. Konceptualizacja realnego socjalizmu Polsce, Poznań: Instytut Pamięci Narodowej, pp. 167–186.

Duć-Fajfer H. 2014. “‘Jestem siebie’ – tekstualna opozycja przeciw symbolicznemu wykorzenianiu literaturach mniejszościowych Polsce”, in: H. Gosk, D. Kołodziejczyk (ed.), Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu. Studia postzależnosciowe perspektywie porównawczej, Kraków: Universitas, p. 449–476.

Dunin K. 2002. “Kelner szaman”, Res Publica Nowa 11, p. 100.

Fiut A. 2003. “Polonizacja? Kolonizacja?”, Teksty Drugie 6, pp. 150–156.

Gaszyńska-Magiera M. 2011. Recepcja przekładów literatury iberoamerykańskiej Polsce latach 1945–2005, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Gąsior P. 2010. “The Taming of the Eastern European Beast? Case Study of the Translation of Polish Novel into English”, in: A. Fawcett, K.L. Guadarrama Garcia, R. Hyde Parker, (ed.), Translation: Theory and Practice in Dialogue, London: Continuum, pp. 147–163.

Gołaszewski M. 2010. “Afryka Afrykanie XIX wieku na łamach Tygodnika Ilustrowanego”, in: P. Średziński, M. Diouf (ed.), Afryka Warszawie: dzieje afrykańskiej diaspory nad Wisłą, Warszawa: Afryka Inaczej, pp. 35–46.

Gołuch D. 2011. “Chinua Achebe Translating, Translating Chinua Achebe: On the Polish Translation of Things Fall Apart”, in: D. Whittaker (ed.), Chinua Achebe’s Things Fall Apart 1958 – 2008, Amsterdam–New York, NY: Rodopi, pp. 197–218.

––––– 2013. Postcolonial Literature in Polish Translation (1970–2010): Difference, Similarity and Solidarity, PhD thesis, University College London.

––––– 2014. “What Does Literary Translation Bring to an Understanding of Postcolonial Cultural Perceptions? On the Polish Translation of Amos Tutuola’s The Palm-Wine Drinkard”, in: J. Boase-Beier et al. (eds.), Literary Translation: Re-Drawing the Boundaries, Basingstoke: Palgrave Macmillan, pp. 149–167.

Gosk H. 2010. Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX XXI wieku, Kraków: Universitas.

––––– 2015. Wychodzenie „cienia imperium”. Wątki postzależnościowe literaturze polskiej XX XXI wieku, Kraków: Universitas.

Hamid M. 2008. “Diabelski uśmiech 11 września” [M. Hamid in conversation with M. Strzelecka], Gazeta Wyborcza 146, p. 16.

Heydel M. 2011. “Do kresu doświadczenia. czytaniu Jądra ciemności”, in: J. Conrad, Jądro ciemności, trans. by M. Heydel, Kraków: Znak, pp. 101–127.

Huggan G. 2001. The Postcolonial Exotic: Marketing the Margins, Londyn: Routledge.

Jachołkowska-Bator E. 1976. “Współczesna literatura Syrii”, Życie Literackie 24, p. 9.

Jacquemond R. 1992. “Translation and Cultural Hegemony: The Case of French-Arabic Translation”, in: L. Venuti (ed.), Rethinking Translation: Discourse, Subjectivity, Ideology, London: Routledge, pp. 139–158.

Janion M. 2006. Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Jarnecki M. 2010. “Fantastyka polityczna czy konieczność. Portugalska Afryka, Nikaragua, Boliwia Ekwador polskich planach kolonialnych”, Sprawy Narodowościowe 36, pp. 93–105.

Jarniewicz J. 2001. “Pokolonialne kłopoty. Nobel dla Vidiahiara Surajprasada Naipaula”, Tygodnik Powszechny 42, p. 12.

––––– 2010. “Afrykaner po apartheidzie” [Review of A. Brink, Zanim zapomnę, trans. by H. Falińska], Gazeta Wyborcza [Kultura supplement] 126, p. 14.

Jodłowski M. 1987. “Tygrys nie trudzący się swoją tygrysowatością”, Trybuna Opolska 2, p. 4.

Kandziora J. et al. (ed.) 1999. Bez cenzury 1976–1989: literatura, ruch wydawniczy, teatr: bibliografia, Warszawa: IBL.

Kapuściński R. 1989. “Chomeini Rushdie”, Literatura na Świecie 10, pp. 320–322.

Karpińska H. 2003. “Gazele wokół domu”[Review of W. Dirie, J. D’Haem, Córka nomadów, trans. by K. Chmiel], Nowe Książki 2, p. 33.

Kłobucka A. 2001. “Desert and Wilderness Revisited: Sienkiewicz’s Africa in the Polish National Imagination”, The Slavic and East European Journal 2, pp. 243–259.

Kobus J., Kukliński M. 2001. “Pełne porozumienie ludzi różnych cywilizacji nie jest możliwe – twierdzi noblista V.S. Naipaul”, Wprost 42, pp. 126–127.

Kołodziejczyk D. 2010. “Postkolonialny transfer na Europę Środkowo-Wschodnią”, Teksty Drugie 5, pp. 22–39.

Kozak T. et al. 1990. “Szatańskich wersetach”, Więź 5/6, pp. 166–167.

Krajewska E., Konieczniak G. 2009. “Bibliografie literatury dostępnej przekładach”, in: M. Buchholtz (red.), Studia postkolonialne literaturoznawstwie kulturoznawstwie anglojęzycznym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, pp. 312–401.

Krasnowolska A. 1994. “Dziura po książce”, Tygodnik Powszechny 2, p. 9.

Krzemiński A. 1975. “Kruche miseczki niepodległości” [Review of A. Kourouma, Fama Dumbuya najprawdziwszy. Dumbuya na białym koniu, trans. by Z. Stolarek; W. Leopold, Literatura Czarnej Afryki; W. Leopold, Z. Stolarek (ed.), Antologia poezji afrykańskiej], Polityka 33, p. 10.

Lalwani N. 2008. “Samotność obcym świecie” [N. Lalwani in conversation with P. Wilk], Rzeczpospolita, 18 March.

Leopold W. 1973. literaturze czarnej Afryki, Warszawa: PIW.

Magala S. 1995. “Pod słońcem, na ziemi, na szerokim świecie” [Review of V.S. Naipaul, Way in the World], Czas Kultury 3, pp. 72–74.

Majewicz A.F. 1989. “Triumf szatana?” Trybuna Robotnicza 59, p. 6.

Mamet-Michalkiewicz M. 2011. Between the Orient and the Occident: Transformations of The Thousand and One Nights, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Marzec B. 2010. “Fatwa ciąży na Rushdiem”, Rzeczpospolita, 26 Feb, http://www.rp.pl/artykul/439550.html [access: 18 April 2016].

Michnik A. 1993. “André Brink – inne piekło” [Review of A. Brink, Sucha biała pora, trans. by T. Wyżyński, Chwila na wietrze, trans. by M. Konikowska], Gazeta Wyborcza [Książki supplement] 292(11), p. 1.

Miłosz Cz. 1953. The Captive Mind, trans. by J. Zielonko, London: Secker & Warburg.

Moskalewicz M. 2005. “‘Murzynek Bambo czarny, wesoły…’ Próba postkolonialnej interpretacji tekstu”, Teksty Drugie 12, pp. 259–270.

Mrożek S., Skalmowski W. 2007. Mrożek, Skalmowski: listy, 1970–2003, ed. A. Borowski, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Natwar-Singh K. 1973. “Sympatia, przyjaźń, współpraca” [K. Natwar-Singh in conversation with Z. Tyszka], WTK. Tygodnik Katolików 9(1), p. 4.

Neuger L. 2007. “Central Europe as Problem”, trans. by U. Phillips, in: J. Korek (ed.), From Sovietology to Postcoloniality. Poland and Ukraine in the Postcolonial Perspective, Huddinge: Södertörns högskola, pp. 23–31.

Nowicki K. 1978. “Tajemnice kontynentu” [Review of M. Metelska (ed.), 16 opowiadań afrykańskich, trans. by M. Metelska et al.], Fakty 26, p. 7.

Pawelec D. 2011. “Zniewolony umysł – zmiana biegunów recepcji”, Postscriptum Polonistyczne 1, pp. 183–190.

Piłaszewicz S. 1987. “Wole Soyinka. Laureat Nagrody Nobla”, Przegląd Orientalistyczny 1, pp. 13–25.

P.L. 1988. “życzliwym uśmiechem” [Review of R.K. Narayan, Moje dni, trans. by Z. Reszelewski], Kontynenty 6, p. 23.

Prokop-Janiec E. 2010. “Paradygmat postkolonialny badaniach kulturowych relacji polsko-żydowskich”, in: K. Stępnik, D. Tześniowski (red.), Studia postkolonialne nad kulturą cywilizacją polską, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, pp. 135–145.

Rybicki J. 2012. “Sienkiewicz Szklarski. Staś Tarkowski Tomek Wilmowski. Rozpoznanie”, in: T. Bujnicki, J. Axer (eds.), Wokół pustyni i w puszczystulecie pierwodruku powieści, Kraków: Universitas, pp. 363–376.

Sadkowski W. 1971. “Przeciw tyranii egzotyki”, Współczesność 3, p. 11.

––––– 1986. “mroku ludzkich serc”, Polityka 45, p. 10.

––––– 2001. “Wokół V.S. Naipaula”, Literatura na Świecie 10–11, pp. 366–368.

Said E. 1978. Orientalism, New York: Pantheon Books.

––––– 1993. Culture and Imperailism, New York: Knopf.

SAN, 2008. “Super-Booker dla Rushdiego za Dzieci północy”, Gazeta Wyborcza 162, p. 12.

Skalmowski W. 1995. “Smutek Trynidadu innych miejsc”, Arkusz 10, p. 12.

Skórczewski D. 2006. “Od Murzynka Bambo do Hansa Castorpa, czyli co postkolonializm może zaoferować poloniście”, Postscriptum Polonistyczne 2, pp. 81–92.

––––– 2013. Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Sobala A. 1998. “Pakt między światem snem” [Review of Roy, Bóg rzeczy małych, trans. by T. Bieroń), Gazeta Wyborcza [Kiążki supplement] 163(7), p. 4.

Sobolewska J. 2007. “Doskonałość utraty. Wywiad K. Desai”, Przekrój 42, pp. 64–65.

Sosnowski M. 2005. “Uczłowieczanie-tego-co-nieludzkie książeczkach małpce Fiki-Miki Murzynku Goga-Goga”, Teksty Drugie 12, pp. 246–258.

Sowa J. 2011. Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania nowoczesną formą, Kraków: Universitas.

Spivak, G.C. 2004. “The Politics of Translation”, in: L. Venuti (ed.), 2nd edition, The Translation Studies Reader, London: Routledge, pp. 369–88.

Stańczyk E. 2012. Contact Zone Identities in the Poetry of Jerzy Harasymowicz: Postcolonial Analysis, Oxford: Peter Lang.

Stolarek Z. 1977. “Drążenie nocy” ([Review of M. Dib, Królewski taniec, trans. B. Durbajło], Nowe Książki 16, pp. 19–21.

Surynt I. 2007. “Badania postkolonialne ‘Drugi Świat’. Niemieckie konstrukcje narodowokolonialne XIX wieku”, Teksty Drugie 4, pp. 25–46.

Szostkiewicz A. et al. 2002. “Korzenie czy nogi” [Review of Z. Smith, Białe zęby, trans. by Z. Batko], Gazeta Wyborcza [Książki Dużym Formacie] 265(22), p. 36.

Thompson E.M. 2000. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska kolonializm, trans. by A. Sierszulska, Kraków: Universitas.

––––– 2010. “Whose Discourse? Telling the Story in Post-Communist Poland”, The Other Shore, Slavic and East European Culture Abroad, Past and Present 1, pp. 1–15.

Tom. 1987. “Cztery łyki egzotyki” [Review of T. Aluko, Sądny dzień Ibali, trans. by E. Skurjat], Kultura 13, p. 10.

Tymoczko M. 1999. Translation in Postcolonial Context, Manchester: St. Jerome.

Vargas Llosa M. et al. 1989. “Słowa za Salmanem Rushdie”, trans. by A. Kołyszko, Literatura na Świecie 10, pp. 323–337.

Vieira E. 1999. “Liberating Calibans: Readings of Antropofagia and Haroldo de Campos’ Poetics of Transcreation”, in: S. Bassnett, H. Trivedi (ed.), Post-Colonial Translation: Theory and Practice, London: Routledge, pp. 95–113.  

Walicki A. 2006. Mesjanizm Adama Mickiewicza perspektywie porównawczej, Warszawa: IFiS.

Wilk P. 2008. “Śmiertelnie niebezpieczna nadzieja” [Review of T.B. Jelloun, To oślepiające nieobecne światło, trans. by M. Szczurek], Rzeczpospolita, 24 November, http://www.rp.pl/artykul/223817.html [access: 18 February 2016].

Wojda D. 2015. Polska Szeherezada. Swoje obce perspektywy postkolonialnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wróbel Ł. 2002. “Dusza nomady”, Nowe Książki 12, pp. 47–49.

Zaworska H. 1997. “Niesamowita Afryka” [Review of J.M. Coetzee, sercu kraju; Życie czasy Michaela K.; Foe, trans. by M. Konikowska], Gazeta Wyborcza [Książki supplement] 18(1), p. 5.

––––– 2004. “Gniewna stara panna sercu pustki” [Review of J.M. Coetzee, sercu kraju, trans. by M. Konikowska), Nowe Książki 7, pp. 62–63.

Zieliński S. 1974. “Dwadzieścia jeden kolorowych słoni” [Review of K. Natwar-Singh (ed.), Opowiadania indyjskie, trans. by K. Szerer], Nowe Książki 3, pp. 13–14.

Żółkoś M. 2010. “Łowcy kultur. Cykl powieści Tomku Wilmowskim świetle myśli postkolonialnej”, in: K. Stępnik, D. Trześniowski (ed.), Studia postkolonialne nad kulturą cywilizacją polską, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, pp. 347–358.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 2018 – (Post)colonial Translation, s. 37 - 63

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Polish-Postcolonial Similarities. Reception of Translated Postcolonial Literature in Poland (1970–2010)

Angielski:

Polish-Postcolonial Similarities. Reception of Translated Postcolonial Literature in Poland (1970–2010)

Autorzy

Cardiff University

Publikacja: 18.12.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Dorota Gołuch (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski