Między liryką beatu a wierszem projekcyjnym: Piotr Sommer i sztuka transferu poezji (ujęcie w planie amerykańskim)

Ewa Goczał

Tytuły

Abstrakt

The article analyses Piotr Sommer’s achievements in translation. The art of transfer is considered here as both the act of translation and revelation – joining translation of literary texts and their compilation in anthologies with scrutinizing particular writers and literary phenomena as well as the process of translation itself, and introducing a new transforming quality to native poetry. A translator-anthologist can be perceived from that perspective as a link between two literary cultures, and also as an initiator of changes and an independent creator who develops, in his own language and on his own conditions, a new canon of poetry. Even if it is a paradoxical avant-garde canon, it is all the more inspiring for innovative actions.

The notion of American shot, used as a metaphor and figure of interpretation, is consolidated by limiting the materials to translations from New York poetsi – these are the most specific for the work and included in two significant books: Artykuły pochodzenia zagranicznego (1996) and the extended version O krok od nich from (2006). This perspective enables one to present poetry transfer as the art of registration (in a new language) and projection (in a new context) of textual reflections of literary imagination. The American poets are presented here against the background of Marshall Berman’s philosophical concept of modernism and within the framework of Marjorie Perloff’s critical and literary thought. The figure of John Ashbery, as the creator of the most eccentric and self-contained and, simultaneously, influential poetry, is moving towards centre stage here. Apart from the general recognitions concerning Sommer’s translation and compilation methods, the article includes in-depth analysis of one Ashbery’s poem, especially emblematic for the discussed issues.

The article analyses Piotr Sommer’s achievements in translation. The art of transfer is considered here as both the act of translation and revelation – joining translation of literary texts and their compilation in anthologies with scrutinizing particular writers and literary phenomena as well as the process of translation itself, and introducing a new transforming quality to native poetry. A translator-anthologist can be perceived from that perspective as a link between two literary cultures, and also as an initiator of changes and an independent creator who develops, in his own language and on his own conditions, a new canon of poetry. Even if it is a paradoxical avant-garde canon, it is all the more inspiring for innovative actions.

The notion of American shot, used as a metaphor and figure of interpretation, is consolidated by limiting the materials to translations from New York poetsi – these are the most specific for the work and included in two significant books: Artykuły pochodzenia zagranicznego (1996) and the extended version O krok od nich from (2006). This perspective enables one to present poetry transfer as the art of registration (in a new language) and projection (in a new context) of textual reflections of literary imagination. The American poets are presented here against the background of Marshall Berman’s philosophical concept of modernism and within the framework of Marjorie Perloff’s critical and literary thought. The figure of John Ashbery, as the creator of the most eccentric and self-contained and, simultaneously, influential poetry, is moving towards centre stage here. Apart from the general recognitions concerning Sommer’s translation and compilation methods, the article includes in-depth analysis of one Ashbery’s poem, especially emblematic for the discussed issues.

Słowa kluczowe

Piotr Sommer, poezja bitników, wiersz projekcyjny, transfer poetycki

Piotr Sommer, beat poetry, projective poem, poetry transfer

Bibliografia

Ashbery J. 2008. inne Tradycje, przeł. J. Fiedorczuk, J. Jarniewicz, T. Pióro, P. Sommer, A. Sosnowski, Kraków: Korporacja Ha!art.

––––– 2013. Jeśli ci się spodoba, to znaczy, że zrozumiałeś, w: G. Jankowicz, Cmono. Rozmowy z pisarzami, Poznań–Kraków: Wydawnictwo Poznańskie.

––––– 1986. Przedmowa do tomu „The Collected Poems of Frank O’Hara”, przeł. A. Szuba, „Literatura na Świecie” 7.

Berman M. 2006. „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, Kraków: Universitas.

Bielik-Robson A. 2006. Życie i cała reszta: Marshalla Bermana marksizm romantyczny, w: M. Berman, „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, Kraków: Universitas.

Brzostowska-Tereszkiewicz T. 2004. Komparatystyka literacka wobec translatologii. Przegląd stanowisk badawczych, „Przestrzenie Teorii” 3/4.

Bukowski P., Heydel M. (red.). 2009. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak.

Burkot S. 2015. W poszukiwaniu tożsamości. Szkice o współczesnej literaturze, o dziełach i autorach, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Earnshaw S. 2007. The Handbook of Creative Writing, Edinburgh: Edinburgh University Press.

Jarniewicz J. 2012. Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim, Kraków: Znak.

Maliszewski K. 2008. Po debiucie. Dziennik krytyka, Wrocław: Biuro Literackie.

Marcinkiewicz P. 2014. Oni przybyli, żeby wysadzić Amerykę. John Ashbery i dwudziestowieczne awangardy amerykańskie, Mikołów: Instytut Mikołowski.

Olson Ch. 1950. Projective Verse, http://www.poetryfoundation.org/learning/essay/237880 [dostęp: 11.10.17].

Perloff M. 2012. Modernizm XXI wieku. „Nowe” poetyki, przeł. K. Bartczak, T. Cieślak-Sokołowski, Kraków: Universitas.

––––– 1986. „Surowe” i „gotowane”, przeł. J. Kutnik, „Literatura na Świecie” 7.

––––– 2008. Skąd wzięła się „araukaria z Norfolk Island”?, rozmowa G. Jankowicza, „Odra” 10.

––––– 1981. The Poetics of Indeterminacy: Rimbaud to Cage (Avant-Garde & Modernism Studies), Princetown: Northwestern University Press.

Płażewski J. 1961. Język filmu, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Słownik języka polskiego PWN, http://sjp.pwn.pl/szukaj/transfer.html [dostęp: 11.10.17].

Sommer P. 2015. Co robi zdanie?, w: Z. Zaleska, Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie, Wołowiec: Czarne.

––––– 2006. O krok od nich. Przekłady z poetów amerykańskich, Wrocław: Biuro Literackie.

––––– 1987. „O krok od nich” (Szkic do portretu wierszy Franka O’Hary), w: F. O’Hara, Twoja pojedynczość, przeł. P. Sommer, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

––––– 2005. Po stykach, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

––––– 1995. Smak detalu i inne ogólniki, Lublin: Stowarzyszenie Literackie „Kresy”.

––––– 2010. Ucieczka w bok (pytania i odpowiedzi), Wrocław: Biuro Literackie.

Sommer P. (red.). 2016. O nich tutaj (książka o języku i przekładzie), Kraków: Instytut Książki – Literatura na Świecie.

Sosnowski A. 2013. Stare śpiewki (sześć godzin lekcyjnych o poezji), Wrocław: Biuro Literackie.

––––– 2010. Trop w trop. Rozmowy z Andrzejem Sosnowskim, Wrocław: Biuro Literackie.

Truszkowska T. (red.). 1976. Wizjonerzy i buntownicy. Wiersze współczesnych poetów amerykańskich, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Zadura B. 2007. Szkice, recenzje, felietony, t. 2, Wrocław: Biuro Literackie.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2017, Numer 34 – Słowo i obraz w przekładzie 1, s. 151 - 171

DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.17.008.8214

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Między liryką beatu a wierszem projekcyjnym: Piotr Sommer i sztuka transferu poezji (ujęcie w planie amerykańskim)

Angielski:

From between Beat Poetry and Projective Poem: Piotr Sommer and the Art of Poetry Transfer ("American Shot" Perspective)

Autorzy

Ewa Goczał

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska

Publikacja: 18.09.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Ewa Goczał (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1572

Liczba pobrań: 1278

<p> Między liryką beatu a wierszem projekcyjnym: Piotr Sommer i sztuka transferu poezji (ujęcie w planie amerykańskim) </p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy