Kłopotliwi mistrzowie, czyli o rymotwórcach tłumaczących literaturę antyczną

Ewa Skwara

Tytuły

Abstrakt

Troublesome Masters: Rhymesters Translating Ancient Literature

This article outlines the history of rhyme in Polish translations of ancient literature and focuses on the role of major Polish poets, the “troublesome masters.” They were the ones who, through the use of rhyme in their translations, created a tradition so strong that it could not be easily defied. This rhyme routine had spawned multitudes of translators-verse mongers, who paid more attention to the structure and arrangement of their work than to the quality of their translation. The dominance of rhyme created the illusion that rhyme itself should be blamed for translation weaknesses, which resulted in hostility toward that stylistic measure. After years of its widespread use, or rather its misuse, in translation of ancient literature, rhyme was almost entirely abandoned in favour of prose or blank verse. Today rhyme slowly returns from exile, but only in those genres which in the Polish language have always been connected with it, such as epigram or fable. Moreover, rhyme re-appears where it is used to strengthen humour or alleviate the indecency of wit.

Troublesome Masters: Rhymesters Translating Ancient Literature

This article outlines the history of rhyme in Polish translations of ancient literature and focuses on the role of major Polish poets, the “troublesome masters.” They were the ones who, through the use of rhyme in their translations, created a tradition so strong that it could not be easily defied. This rhyme routine had spawned multitudes of translators-verse mongers, who paid more attention to the structure and arrangement of their work than to the quality of their translation. The dominance of rhyme created the illusion that rhyme itself should be blamed for translation weaknesses, which resulted in hostility toward that stylistic measure. After years of its widespread use, or rather its misuse, in translation of ancient literature, rhyme was almost entirely abandoned in favour of prose or blank verse. Today rhyme slowly returns from exile, but only in those genres which in the Polish language have always been connected with it, such as epigram or fable. Moreover, rhyme re-appears where it is used to strengthen humour or alleviate the indecency of wit.

Słowa kluczowe

przekład, rym, komizm, obscena, literatura antyczna

translation, rhyme, humour, obscenities, classical literature

Bibliografia

Anakreont. 1987. Anakreont i anakreontyki, przeł., oprac, i wstępem poprzedził J. Danielewicz, Warszawa: PIW, s. 79–146.

Budkowska J. (oprac.). 1970. Słownik rymów Adama Mickiewicza, Wrocław: Ossolineum.

Fergusson R. 1985. The Penguin Rhyming Dictionary, London: Penguin. Horacy. 1986. Kwintus Horacjusz Flakkus, Dzieła wszystkie. Ody i epody, tom I, oprac. O. Jurewicz, Wrocław: Ossolineum, s. 58–151.

Jeżowski M. (oprac.). 1972. Słownik rymów Marii Antoniego Malczewskiego, „Roczniki Humanistyczne” 20, z. 4, s. 67–94.

Leonowicz D. 2007. Rymownik. Słownik wyrazów rymowanych, Warszawa: Mag.

Łuka A. 2012. Przekładnia, czyli jak spolszczyć łacinę, Lublin: nakładem Autorki. Marcjalis. 1998 (1971). Epigramy (wybór), przeł. i wstępem opatrzył S. Kołodziejczyk, Warszawa: Czytelnik.

Matt P. von. 2006. Die Intrige. Teorie und Praxis der Hinterlist, München – Wien: Hanser.

––––– 2009. Intryga. Teoria i praktyka podstępu w literaturze, przeł. I. Sellmer, A. Żychliński, Warszawa: Prószyński i S-ka. Owidiusz. 1922. Kunszt miłosny, przeł. J. Rościszewski, Warszawa.

––––– 1993. Lekarstwa na miłość, przeł. i oprac. A.W. Mikołajczak, Poznań: Akme.

––––– 2007. Fasti. Kalendarz poetycki, przeł. wstęp i komentarz E. Wesołowska, Wrocław: Ossolineum.

Petroniusz. 2011. Satyrikon, przeł. i komentarz L. Wysocki, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Sandauer A. 2007. Źle o poprzednikach, „Dialog” 5 (1963), w: E. Balcerzan i E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 219–223.

Sobczakówna H. 1934. Jan Kochanowski jako tłumacz, Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa.

Turska H. (red.). 1961. Słownik rymów Stanisława Trębeckiego, Toruń: Wydawnictwo TNT.

Tuwim J. 2006 (1950). Pegaz dęba, Warszawa: Iskry.

Żeleński (Boy) T. 1981. Refl ektorem w mrok, wstęp i oprac. A.Z. Makowiecki, Warszawa: PIW, s. 600–605.

––––– 2007. Proza, wiersz i przekłady, „Skamander 57 (1935), w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 130–135.

Żurek G. 1995. Od tłumacza, w: Titus Lucretius Carus. O naturze rzeczy. Wybór, przeł. i oprac. G. Żurek, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

––––– 1996. Horacy, Katullus, Propercjusz? Uwagi rzemieślnika, „Literatura na Świecie” 8–9, s. 23.

Żybert E. 2007. Wyprawa po złote runo, czyli rzecz o przekładach eposu Argonautika Apolloniosa z Rodos, „Przekładaniec” 18–19, s. 41–54.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2012, Numer 26 – Przekład mistrzów, s. 150 - 164

DOI: https://doi.org/:10.4467/16891864PC.12.009.0842

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kłopotliwi mistrzowie, czyli o rymotwórcach tłumaczących literaturę antyczną

Angielski:

Kłopotliwi mistrzowie, czyli o rymotwórcach tłumaczących literaturę antyczną

Autorzy

Ewa Skwara

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań

Publikacja: 20.12.2012

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Ewa Skwara (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2328

Liczba pobrań: 2627

<p> Kłopotliwi mistrzowie, czyli o rymotwórcach tłumaczących literaturę antyczną</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy