FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Epistemologia przekładu: domyślna i wysłowiona

Data publikacji: 14.04.2023

Przekładaniec, 2022, Numer 45, s. 7 - 18

https://doi.org/10.4467/16891864PC.22.008.17169

Autorzy

Edward Balcerzan
Polska Akademia Nauk, Warszawa
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Epistemologia przekładu: domyślna i wysłowiona

Abstrakt

Translation Epistemology: Implied and Expressed

The starting point for determining the nature of translation epistemology, which develops in parallel to the philosophical theory of cognition, is to distinguish an internal epistemology that permeates the field of translation communication – one of the varieties of verbal textual communication. Its goals are cognitive and exploratory. Cognition refers to the essence of translational communication, exploration refers to the forms differentiating this type of communication. I define translation as the interlingual re-editing of a ready text; and in the space of textual communication it generates seven fundamental components: 1. foreign-language originals or foreign-language translations, 2. mental translations (paratexts), 3. complete translations, 4. fragmentary translations, 5. translation-like structures, 6. translational reflections, and 7. translational fantasies. In this area the epistemology of translation is equivalent to the documentalist’s epistemology. For the translator, any textual structure, subjected to interlingual re-editing, becomes a document as well as a task. In the process of translation, cognitive activity is intertwined with praxeological one, the acquisition of knowledge is combined with the improvement of the craft of translation, the concurrence of cognition and skill prevails. The whole epistemological activity of translators and translation scholars, implicit and explicit, consists in the fact that the translator repeats the hypothetical path of the original author, while the translation scholar repeats bot the hypothetical path of the translator and the hypothetical path of the original author.

Bibliografia

Ady de Diósad, Endre. 1977. Łóżko me wzywa mnie, przeł. M. Białoszewski, G. Kerényi, „Literatura na Świecie” 2, s. 98–99.

Balcerzan, Edward. 2007. Wstęp do pierwszego wydania. Wstęp do drugiego wydania, w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 5–23.

Białoszewski, Miron. 1987. [Ma się być świadectwem], w: M. Białoszewski, Obroty- rzeczy, Rachunek zachciankowy, Mylne wzruszenia, Było i Było, t. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 397.

Bukowski, Piotr, Heydel, Magda. 2009. Wprowadzenie: przekład – język – literatura, w: P. Bukowski, M. Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 5–37.

Dąbrowska, Maria. 1954. Parę myśli o pracy przekładowej, w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 186–191.

Hudzik, Agnieszka. 2015. Doświadczenie i pamięć z otwartą furtką. Maxim Biller o Brunonie Schulzu, „Pamiętnik Literacki” 3, s. 105–123.

Ingarden, Roman. 1963. Z badań nad filozofią współczesną. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Mikołajewski, Jarosław. 2021. Od tłumacza kilka słów niezbędnych, w: Dante Alighieri, Boska Komedia, przeł. J. Mikołajewski, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 7–17. Popkin, Richard H., Stroll, Avrum. 1994. Teoria poznania, przeł. A. Przyłębski, w: R.H. Popkin, A. Stroll, Filozofia, Poznań: Zysk i S-ka, s. 304–397.

Samsel, Karol. 2015. Conrad Stanisława Lema. Trudne powinowactwa z wyboru, „Rocznik Historii Filozofii Polskiej” 8, s. 231–253.

Smolka, Iwona. 1999. Tragedia czy groteska? O „Fauście” z Adamem Pomorskim rozmawia Iwona Smolka. Autoryzowane opracowanie rozmowy przeprowadzonej na antenie Polskiego Radia, https://www.podkowianskimagazyn.pl/archiwum/faust.htm [dostęp: 18.06.2022].

Soszyńska, Ela. 2022. Połączyłam Łaciatą z Piegowatą i piszę na próbę „Piegata”, Forum Tłumaczy Literatury, https://www.facebook.com/groups/869134383143118, 22 kwietnia [dostęp: 10.06.2022].

Tabakowska, Elżbieta. 2008. O przekładzie na przykładzie. Rozprawa tłumacza z „Europą” Normana Daviesa, Kraków: Wydawnictwo Znak.

Tokarz, Bożena. 2018. Przygoda estetyczno-mentalna w przekładzie, „Przekłady Literatur Słowiańskich” 9(1), s. 17–36.

Tuwim, Julian. 1950. Traduttore traditore, w: E. Balcerzan, E. Rajewska (red.), Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 151–167.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2022, Numer 45, s. 7 - 18

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Epistemologia przekładu: domyślna i wysłowiona

Angielski:

Translation Epistemology: Implied and Expressed

Autorzy

Polska Akademia Nauk, Warszawa

Publikacja: 14.04.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Edward Balcerzan (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 417

Liczba pobrań: 366

<p> Epistemologia przekładu: domyślna i wysłowiona</p>