Poczucie tożsamości mieszkańców małego miasta galicyjskiego (w drugiej połowie XIX wieku)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPoczucie tożsamości mieszkańców małego miasta galicyjskiego (w drugiej połowie XIX wieku)
Data publikacji: 05.04.2017
Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 371 - 383
https://doi.org/10.4467/20844069PH.17.020.6263Autorzy
Poczucie tożsamości mieszkańców małego miasta galicyjskiego (w drugiej połowie XIX wieku)
A sense of identity of the inhabitants of the Galician town (in the second half of the 19th century)
Small Galician towns had a very varied social structure. Their inhabitants formed a strictly hierarchical community. People socialized exclusively with the members of their own particular social group. One thing that united all, both those from “high society” and those standing at lower levels of the social ladder, was an unfavorable attitude towards the people living in the country, arising from townspeople’s conviction of their own “superiority.” Besides, those from the country did not consider themselves equal to townsfolk, whom they regarded as “gentlepeople.” A significant proportion of the small town community were Jews (in Western Galicia from slightly above 37% in 1880 to 33% in 1910; in the towns of Eastern Galicia from 44.6% to 43.6% respectively). The second largest religious-ethnic group among Eastern Galician small town residents were Ruthenians-Ukrainians (about 30%). The smallest community were the Roman Catholics, identified with Poles (from 23% in 1880 to more than 26% in 1910). In all small towns the Christians and the Jews formed separate communities, whose interactions were mostly business-related. In the small towns of Eastern Galicia, where one third of the population comprised of Ruthenians, both they and the Poles, but also the Jews, had a strong sense of localness, which effectively reduced ethnic tensions. The spread of national ideas in the last years of the 19th century changed this situation; it substantially weakened the previous bonds between people within neighboring local communities. Already at the turn of the 19th and 20th century the inhabitants of small Eastern Galician towns ceased to be the locals; they became either Poles or Ukrainians.
I. Źródła
1. Źródła archiwalne
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu (ZNiO):
sygn. 15327/1: M. Barański, Opowieść o jednym miasteczku i jednej rodzinie [Wspomnienia obejmujące okres od połowy XIX w. do 1978 r.], cz. 1.
sygn. 15393: S. Otowski, Moje wspomnienia [z lat 1896–1963].
sygn. 15394: T. Porembalski, Wspomnienia [z lat 1896–1960], t. 1.
sygn. 15395: J. Porembalski, Moja praca w TSL. Wspomnienia.
sygn. 15450: T. Fabiański, Ze wspomnień bolechowskich.
sygn. 15587: M. Banach, Wspomnienia z lat 1897–1969, t. 1, vol. 2.
2. Wspomnienia
Abrahamovsʺka S., Moїridni Mykulyntsi – vesnia nemistomoho dytynstva [w:] Shliakhamy Zolotoho Podillia, Ternopilʹshchyna i Skalatshchyna. Rehionalʹnyĭ Istorychno-memuarnyĭ zbirnyk, t. 3, Filiadelʹfiia–Nʹiu-Ĭork–Paryzh–Sidneĭ–Toronto 1983, s. 762–765.
Borodzicz J., Na Rusi galicyjskiej schyzma się gotuje!: z pamiętników…, Chrzanów 1911.
Czechowicz A., Droga do szkoły [w:] Gimnazjum i Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Łańcucie. Szkice historyczne, sylwetki, wspomnienia,Warszawa 1965, s. 234–254.
Doboszyński J., Pamiętnik [w:] Pamiętniki urzędników galicyjskich, przyg. do dr. I. Homola, B. Łopuszański, Kraków 1978, s. 359–416.
Dunin Borkowski A., Sejm ustawodawczy rakuski ze szczególniejszą uwagą na poselstwo polskie, cz. 2, Poznań 1850.
K[arwowski] St., Cztery tygodnie w Galicji, Poznań 1891.
Orłowicz M., Moje wspomnienia turystyczne, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Singer I., ...poeta wygnania [wywiad przedrukowany z „Le Monde”], „Polityka” R. 26, 1982, nr 40, s. 9.
Składzień J., Za ciasnym wydawał mi się ten zakątek. Pamiętniki, Kraków 1982.
Ziemiałkowski F., Pamiętniki, cz. 1, 4, Kraków 1904.
3. Dzieła literackie
Auderska H., Ptasi gościniec, Warszawa 1979.
Chciuk A., Atlantyda. Opowieść o Wielkim Księstwie Bałaku, Łomianki 2015.
Stryjkowski J., Przybysz z Narbony, Warszawa 1983.
4. Prasa
„Dilo” 1911.
„Gazeta Podkarpacka” 1875.
„Gazeta Przemyska” 1887.
„Kurier Rzeszowski” 1889.
„Kurier Stanisławowski” 1906, 1910.
„San” 1879.
„Sądeczanin” 1902.
„Tygodnik Ziemi Sanockiej” 1910.
II. Opracowania
Berlin I., Żydzi– od zniewolenia doemancypacji, „Znak” R. 35, 1983, nr 2–3, s. 481–500.
Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, t. 2, Kraków 1907.
Fras Z., Florian Ziemiałkowski (1817–1900). Biografia polityczna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
Goldberg-Mulkiewicz O., Księga pamięci („Memorbuecher”) a mit żydowskiego miasteczka, „Etnografia Polska” 1991, t. 35, z. 2, s. 187–198.
Goldberg-Mulkiewicz O., Stara i nowa ojczyzna. Ślady kultury Żydów polskich, Łódź 2003.
Hoff J., Mieszkańcy małych miast Galicji Wschodniej w okresie autonomicznym, Rzeszów 2005.
Hoff J., Społeczność małego miasta galicyjskiego w dobie autonomii, Rzeszów 1992.
Holzer J., Asymilacja i akulturacja Żydów galicyjskich, „Więź” R. 32, 1989, nr 4, s. 101–112.
JiŁ [J. Łokietek], Stosunki narodowościowe w Galicji Wschodniej. I. Archidiecezja lwowska obrządku rzymskokatolickiego [Odbitka z „Nowej Reformy”], Kraków 1894.
Kasznica S., Skład wyznaniowy wschodnio-galicyjskiego ciała sędziowskiego, Lwów 1908.
Skochylias I., Istoriia borshchivsʹkoї „Prosvityy”, „Litopys Borshchivshchyny” 1993, vyp. 2, s. 21–31.
Szatrawski K.D., Życie i tradycja Żydów w powieściach galicyjskich Juliana Stryjkowskiego [w:] Kresy i pogranicza. Historia, kultura, obyczaje, red. nauk. Z. Fras, A. Staniszewski, Olsztyn 1995, s. 207–225.
Szymczak-Hoff J., Życie towarzyskie i kulturalne Rzeszowa w dobie autonomiiGalicji, Rzeszów 1993.
Świątek A., Gente Rutheni, natione Poloni. Z dziejów Rusinów narodowości polskiej w Galicji, Kraków 2014.
Informacje: Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 371 - 383
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Poczucie tożsamości mieszkańców małego miasta galicyjskiego (w drugiej połowie XIX wieku)
A sense of identity of the inhabitants of the Galician town (in the second half of the 19th century)
Uniwersytet Rzeszowski, Aleja Rejtana 16c 35-959 Rzeszów
Publikacja: 05.04.2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2041
Liczba pobrań: 2136